حکم کتک زدن زن؛ ضرب و جرح همسر چه عواقب قانونی دارد؟

آیا همسرتان به صورت مکرر شما را کتک می زند؟ آیا می خواهید بدانید به لحاظ قانونی چه اقداماتی می توانید انجام دهید؟ پس به خواندن این مطلب ادامه دهید.

کتک زدن یا ضرب و جرح همسر

کتک زدن که در قانون از آن به ضرب و جرح نام برده می شود شامل هر اقدام خشونت آمیزی است که آسیبی فیزیکی را به طرف مقابل وارد نماید. زن و شوهر می توانند به علت خراش ایجاد شده در روی بدن خود از دیگری شکایت کرده و ایجاد جراحت توسط همسر خود را اثبات کنند.

جراحت ایجاد شده توسط کارشناس پزشکی قانونی بررسی شده و میزان آن مشخص می شود. دادگاه بر اساس نظر کارشناس پزشکی قانونی رای صادر می کند.

حتی زوجین به دلیل آسیب های روحی که به علت مشاجره یا ضرب و شتم بین آنها ایجاد شده، می توانند شکایت کنند. به عنوان مثال در صورتی که اثبات شود زن به دلیل مشاجره هایی که با شوهر خود داشته است، دچار جنون یا بی ثباتی شخصیت شده است، می تواند از همسر خود شکایت کند.

ضرب و جرح در قانون به چه معناست؟

اساسا ضرب به معنای صدماتی است که بدون ایجاد شکستگی یا خونریزی بر اعضای بدن وارد می‌شود و آثاری مانند سرخی، کوفتگی، سیاه شدن، کبودی و یا پیچ خوردن بر جای می گذارد.

ولی جرح به آسیب هایی گفته می‌شود که منجر به پارگی بافت‌ها و پوست بدن می شود. به همین دلیل جرح اغلب با خونریزی همراه است، مانند بریدگی، خراشیدگی یا پارگی پوست یا قطع عضو و یا شکستگی استخوان.

این موارد در قانون تحت عنوان «جنایت بر عضو»، جرم انگاری شده اند که عبارت است از هرگونه آسیب پایین تر از قتل، مانند قطع عضو، جراحت و آسیب های وارد بر منافع( مانند بویایی، شنوایی و …)

مطابق قانون چنانچه به صورت عمدی جنایتی بر عضو وارد شود، می توان در صورت درخواست خود قربانی یا ولی دم او، وی را قصاص کرد و در غیر اینصورت منجر به تعزیر و دیه خواهد شد.

در خصوص ضرب و جرح همسر نیز باید گفت می توان با استناد به این ماده و طرح شکایت به موقع موجبات قصاص، دیه و یا تعزیر وی را فراهم آورد البته اعمال این مجازات ها شرایطی دارد که در ادامه به شرح آنها خواهیم پرداخت.

عواقب ضرب و جرح همسر در قانون

ضرب و جرح همسر با عنایت به مواد قانون مجازات اسلامی و قانون مدنی، عواقب کیفری و حقوقی زیر را به دنبال دارد:

الف) قصاص

طبق ماده«۳۸۶ و ۳۸۷ قانون مجازات اسلامی»، در صورت ایراد جنایت بر اعضاء بدن، در صورت تقاضای مجنی علیه(آسیب دیده) یا ولی او و فراهم بودن شرایط قصاص، مرتکب باید قصاص شود. برای مثال چنانچه جنایت منجر به قطع دست قربانی شده باشد با وجود این دو شرط باید دست وی را قطع نمود.
شرایط عمومی و اختصاصی قصاص طبق مواد ۳۰۱ و ۲۹۰ قانون مجازات اسلامی به قرار زیر می باشند:

الف- قصاص با مقدار جنایت در تساوی باشد.
ب- قصاص عضو سالم در برابر عضو نا سالم نباشد.
ج- بیم تلف شدن مرتکب یا صدمه بر عضو دیگر نباشد.
د- قصاص عضو کامل در برابر عضو ناقص نباشد.
ه- قصاص عضو اصلی در مقابل عضو غیر اصلی نباشد.
و- مرتکب در ارتکاب جنایت عمد داشته باشد.

ب) دیه

مطابق ماده ۵۵۸ به بعد قانون مجازات اسلامی چنانچه هر یک از شرایط عمومی و اختصاصی قصاص که در بالا ذکر شد، وجود نداشته باشد، مرتکب جنایت، به پرداخت دیه محکوم می شود.

بنابراین، در جنایت غیرعمدی بر اعضا و جنایت عمدی که قصاص ندارد یا قصاص در آن ممکن نیست یا بر دیه توافق شده است، حکم به پرداخت دیه داده می‌شود.

ضرب نیز به صدماتی گفته می شود که بدون شکستگی یا خونریزی بر اعضای بدن وارد شود و آثاری از جمله کوفتگی، سرخی، کبودی، سیاه شدن و پیچ خوردن ایجاد کند. برای هرکدام از این موارد نیز در قانون، دیه‌ای مقرر شده است که ضارب باید آن را به فرد مضروب پرداخت کند. دیه اینگونه آسیب ها که موجب تغییر رنگ پوست می شود، در قانون مجازات اسلامی به قرار ذیل است:

• سیاه شدن پوست صورت، شش‌ هزارم دیه کامل
• کبودشدن آن، سه‌ هزارم دیه کامل
• سرخ شدن آن، یک‌ و نیم‌ هزارم دیه کامل
• تغییر رنگ پوست سایر اعضا، حسب مورد، نصف مقادیر مذکور در فوق

در این حکم، بین اینکه عضو دارای دیه تعیین‌شده باشد یا نباشد، فرقی نیست. همچنین بین تغییر رنگ تمام یا قسمتی از عضو و نیز بقا یا زوال اثر آن فرقی وجود ندارد. صدمه‌ای که موجب تورم بدن، سر یا صورت شود «اَرش» دارد و چنانچه علاوه بر تورم، موجب تغییر رنگ پوست نیز بشود، حسب مورد، دیه و ارش تغییر رنگ به آن افزوده می‌شود.

منظور از ارش، مقدار مالی است که به عنوان جبران خسارت مالی یا بدنی پرداخت می‌شود و در قانون برای آن اندازه‌ای مشخص نشده است.

ج) حبس

مطابق ماده ۶۱۴ قانون مجازات اسلامی، هر کس عمداً به دیگری جرح یا ضربی وارد آورد که موجب نقصان یا شکستن و یا از کار افتادن عضوی از اعضاء بدن یا منتهی به مرضی دائمی ‌یا از دست دادن یا نقص یکی از منافع، حواس یا زوال عقل مجنی‌علیه گردد چنانچه قصاص امکان نداشته باشد و در صورتیکه اقدام وی موجب اخلال در نظم‌ و صیانت و امنیت جامعه یا بیم تجری مرتکب یا دیگران گردد به دو تا پنج سال حبس محکوم خواهد شد و در صورت درخواست مجنی‌علیه مرتکب ‌به پرداخت دیه نیز محکوم خواهد شد.

همچنین در صورتی که آسیب وارده منتهی به ضایعات فوق نشود و اسلحه به کار رفته نیز چاقو و امثال آن باشد مرتکب به سه ماه تا یک سال حبس ‌محکوم خواهد شد.

د) ایجاد حق طلاق برای زن

مطابق بند ۴ ماده ۳۱۱ قانون مجازات اسلامی، ایراد ضرب و جرح توسط شوهر یکی از مصادیق عسر و حرج زن می باشد که با استناد به آن می تواند درخواست طلاق خود را از دادگاه نماید.

مصادیق عسر و حرج

مصادیق عسر و حرج به قرار زیر می باشند:

1- ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی و یا نه ماه‌ متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه.

2- اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر و یا ابتلاء وی به مشروبات الکلی که به‌ اساس زندگی خانوادگی خلل وارد کند و امتناع یا عدم امکان الزام وی به ترک آن در مدتی‌ که به تشخیص پزشک برای ترک اعتیاد لازم بوده است.‌ در صورتی که زوج به تعهد خود عمل ننماید و یا پس از ترک، مجدداً به مصرف‌ موارد مذکور روی آورد، بنا به درخواست زوجه، طلاق انجام خواهد شد.

3- محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر.

4- ضرب و شتم یا هرگونه سوء‌ رفتار مستمر زوج که عرفاً با توجه به وضعیت زوجه‌ قابل تحمل نباشد.

5- مبتلا شدن زوج به بیماری‌های صعب ‌العلاج روانی یا سرایت دهنده یا هر عارضه صعب‌ العلاج‌ دیگری که زندگی مشترک را مختل کند.

‌موارد مندرج در این ماده مانع از آن نیست که دادگاه در سایر مواردی که عسر و حرج‌ زن در دادگاه احراز شود، حکم طلاق صادر کند.

مطابق این ماده: «در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد، وی می‌تواند به دادگاه مراجعه و تقاضای طلاق نماید، چنانچه عسر و‌حرج مذکور در محکمه ثابت شود، دادگاه می‌تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده‌ می‌شود.»

مراتب حقوقی اثبات ضرب و جرح همسر

شیوه های اثبات یک عمل مجرمانه مانند ضرب و جرح همسر می تواند به شیوه های گوناگونی صورت بگیرد:

اقرار: یعنی خود شخص در مقابل قاضی یا مامور نیروی انتظامی اعتراف می کند که عمل ضرب و جرح همسر را انجام داده است و بعد هم اقرار خود را با امضا یا اثر انگشت تایید می کند.

علم قاضی: در این خصوص قاضی با توجه به شرایط موجود در پرونده با علم خود می تواند به نتیجه برسد و د نهایت حکم را صادر نماید.

شهادت شهود: در برخی موارد همسری که بابت ضرب و جرح از وی شکایت شده است، ادعا می نماید که طرف مقابل خودزنی کرده است. در این شرایط است که شهادت شهود می تواند به شخص کمک کند و ادعایش را به اثبات برساند. شهادت فرزندان، همسایه ها، نگهبان و خدمتکار نیز در این موارد قابل قبول و بررسی توسط دادگاه است.

قسم: در خصوص برخی پرونده ها که دارای شرایط خاص می باشند ممکن است قاضی جهت اثبات ارتکاب یا عدم ارتکاب جرم از شخص بخواهد که قسم یاد کند.

اماره: صدا و فیلم ضبط شده می تواند به عنوان اماره توسط دادگاه مورد بررسی قرار بگیرد. اصولا دادگاه به صدا و فیلم ضبط شده به عنوان دلیل توجه نمی کند مگر آنکه اصالت آن ثابت شود. شاکی می تواند بررسی اصالت صدا و تصویر را از دادگاه تقاضا نماید.

سایر ادله و مدارک

مرجع شکایت از ضرب و جرح همسر

کلانتری: اصولا طرح این دعاوی در کلانتری، در خارج از ساعات اداری و به دلیل عدم دسترسی به دادسرا و از بین نرفتن دلایل و آثار جرم اتفاق می افتد. اخیرا در کلانتری دایره ای تحت عنوان مددکاری اجتماعی و مشاوره تشکیل شده است که ممکن است اشخاص را به این دایره ارجاع دهند و هدف آن حل و فصل اختلافات و پیشگیری از وقوع جرم می باشد.

دادسرا: همچنین ممکن است شخص با داشتن دلائل و مدارک لازم، مستقیما به دادسرا مراجعه کند و با طرح شکایت کیفری، اقدام به تشکیل پرونده نماید. در این حالت دادسرای عمومی محل وقوع جرم، صلاحیت رسیدگی دارد. دادگاه خانواده به موضوعات کیفری خانواده، رسیدگی نمی کند.

مدارک لازم جهت شکایت ضرب و جرح همسر

- مدارک شناسایی از قبیل شناسنامه و کارت ملی

- شهادت شهود

- صورت جلسه مامور انتظامی در صورت وجود

- گواهی پزشکی قانونی

- سایر مستنداتی که ضرب و جرح همسر را ثابت می نماید

باید اضافه کرد، سازمان‌های مردم نهادی که اساسنامه آنها در زمینه حمایت از اطفال و نوجوانان، زنان، اشخاص بیمار و دارای ناتوانی جسمی و ذهنی، محیط زیست، منابع طبیعی، میراث فرهنگی، بهداشت عمومی و حمایت ازحقوق شهروندی است، می‌توانند نسبت به جرایم ارتکابی در زمینه فوق اعلام جرم و در تمام مراحل دادرسی شرکت کنند.