به گزارش حقوق نیوز به نقل از روزنامه دنیای اقتصاد، امور مرتبط با صنایعدستی ایران که به‌لحاظ صادراتی و همچنین پیشینه می‌توان فرش را سرآمد آنان دانست، در دو نهاد دولتی متفاوت اداره می‌شود؛ «معاونت صنایعدستی و هنرهای سنتی» که زیرمجموعه‌ای از سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری به‌عنوان یکی از معاونت‌های ریاست‌جمهوری است و دیگری «مرکز ملی فرش ایران» که مطابق مصوبه شورای‌عالی اداری در سال ۸۲ با تفکیک از سایر حوزه‌های صنایعدستی، در قالب زیرمجموعه‌ای از وزارت صنعت، معدن و تجارت گنجانده شد. همان‌گونه که از نام هرکدام از این نهادها برمی‌آید، سیاست‌گذاران میان صنایعدستی و صنعت فرش تمایز قائل شده و تولیت هرکدام را به دستگاهی متفاوت سپرده‌اند. این درحالی است که فرش ایرانی یکی از مهمترین صنایعدستی کشور محسوب می‌شود و در ارتباطی تنگاتنگ با سایر حوزه‌های صنایعدستی کشور است؛ ارتباطی که هم به‌لحاظ فرهنگی و جلوه هنری معنا دارد و هم فرصتی فراهم می‌آورد تا از صنایعدستی ایران در بازارهای جهانی، برندی منحصربه‌فرد پدید آید.
مضاف بر این امر که موجب اختلال در سیاست‌گذاری‌ها و فرصت‌سوزی در نمایشگاه‌های عمده بین‌المللی شده، حتی در ساختار موجود نیز تمایز میان «صنایعدستی» و «فرش» چندان صریح و روشن نیست. در فهرست رشته‌هایی از صنایعدستی که طبق شرح وظایف معاونت صنایعدستی و هنرهای سنتی سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری کشور صدور مجوزهای مربوطه و مدیریت و پیگیری امور آن بر عهده این نهاد است، رشته‌هایی همچون «جاجیم‌بافی»، «گلیم‌بافی» و «زیلوبافی» به چشم می‌خورد و این درحالی است که در این فهرست به صراحت ذکر شده است که امور مربوط به رشته «قالی‌بافی» به وزارت صنعت، معدن و تجارت واگذار و معاونت صنایعدستی از صدور مجوزهای مربوط به این رشته و زیرمجموعه‌های آن منع شده است. از آنجا که بنگاه‌های فعال در عرصه فرش عموما در هر دو دسته فعالیت دارند، این نکته به‌خوبی نشان می‌دهد سیاست تفکیک و تمایز میان صنایعدستی و فرش، به‌خصوص طبق چارچوب فعلی، موجب عدم انسجام در برنامه‌ریزی‌ها و موازی‌کاری نهادها شده که مهمترین پیامد منفی آن تشتت در سیاست‌های صادراتی و حتی ایجاد ابهام در آمار صادرات دو حوزه است؛ مساله‌ای که مورد تاکید بسیاری از کارشناسان و صاحب‌نظران اقتصادی کشور نیز قرار گرفته است و این افراد بارها، چه در ارتباط با این حوزه و چه در ارتباط با حوزه‌هایی کلان‌تر، نسبت به سیاست‌های تفکیک‌سازی و رویه بزرگ شدن دولت هشدار داده‌اند.
اما با این حال به‌نظر می‌رسد انگیزه‌های مشترکی، هم در بدنه دولت و هم در بخش خصوصی، برای ایجاد یکپارچگی و انسجام سیاست‌گذاری‌ها در این دو حوزه درحال شکل‌گیری است که تشکیل «کنسرسیوم مشترک فرش و صنایعدستی» را می‌توان یکی از مهمترین اقدام‌های صورت گرفته در این خصوص به حساب آورد. در اولین نشست این کنسرسیوم که به منظور تعریف وظایف و مطالبات عصر روز شنبه، ۱۱ آذرماه در محل سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری برگزار شد، حاضران از ۴ نهاد «مرکز ملی فرش ایران»، «معاونت صنایعدستی و هنرهای سنتی»، «اتحادیه صادرکنندگان فرش دستباف» و «انجمن صادرکنندگان صنایعدستی» گردهم آمدند و پیرامون چالش‌های موجود و راهکارهای ممکن به بحث و گفت‌وگو پرداختند.
چندپارگی در یک پیکر واحد
در این نشست، معاون صنایعدستی و هنرهای سنتی سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری با اشاره به انگیزه‌های شکل‌گیری این کنسرسیوم اظهار کرد: «لفظ کنسرسیوم به معنای همکاری افرادی است که سرشت و سرنوشت یکسانی دارند. از آنجا که به‌رغم جدایی ساختاری، این سرشت و سرنوشت یکسان درخصوص دو حوزه «صنایعدستی» و «فرش» نیز وجود دارد، شکل‌گیری این کنسرسیوم برای گسترش فعالیت‌ها و رسیدن این صنایع به جایگاهی شایسته در بازارهای جهانی، امری ضروری و گریزناپذیر بود.» بهمن نامورمطلق با اشاره به ساختار اداری و دولتی معیوب، ناقص و ضعیف صنایعدستی و فرش افزود: «با وجود مشکلات گسترده‌ای که این دو حوزه با آن دست به گریبان هستند، ضعف ساختاری مهمترین مشکلی است که موجب شده در یک پیکر واحد چندپارگی ایجاد شود. تقریبا تمامی دست‌اندرکاران این دو عرصه به‌دنبال این هستند که یک برنامه‌ریزی صریح و روشن برای رفع این نواقص صورت گیرد و گفت‌وگوهایی نیز با دولت انجام شده است، اما به منظور هرچه سرعت بخشیدن در انجام کارها، اتحادیه فرش و اتحادیه صنایعدستی به‌عنوان دو نهاد برخاسته از بخش خصوصی به واسطه ارتباط و مراوداتی که با یکدیگر آغاز کرده‌اند، درصدد ترمیم این ضعف ساختاری هستند.»
وی تصریح کرد: «به دلیل زمانبر بودن مسائل اداری و چرخه بوروکراسی موجود، ممکن است تا زمانی که این ضعف ساختاری رفع و رجوع شود، ایران تمامی بازارهای خود را در سطح جهان از دست بدهد که طبیعتا اتفاق نامطلوبی است؛ به همین منظور و برای از دست ندادن فرصت‌ها، برای ایجاد یک ساختار جدید و متحد به منظور همفکری و رسیدن به نتایج مشترک «کنسرسیوم مشترک فرش و صنایعدستی» ایجاد شده است.» معاون صنایعدستی و هنرهای سنتی با اشاره به اهداف شکل‌گیری این کنسرسیوم تاکید کرد: «گرفتن سهم بیشتر از بازارهای جهانی از مهمترین اهدافی است که در این کنسرسیوم پیگیری خواهد شد. سهم فعلی از بازارهای جهانی، با توجه به سابقه تاریخی کشور در عرصه هنر و صنایعدستی، سهم شایسته‌ای نیست و مصمم هستیم با تعامل و همکاری، ایران جایگاه خود را در سطح جهانی پیدا کند.
همچنین انجام پژوهش‌های مشترک برای بازاریابی و تبدیل رقابت داخلی بنگاه‌های فعال کشور به رقابتی در عرصه جهانی که نهایتا اقتصاد را منتفع کند، از جمله اهدافی است که برای تحقق آن این کنسرسیوم تشکیل شده است.» نامورمطلق خاطرنشان کرد: «درحال حاضر در دو حوزه صنایعدستی و صنعت فرش حدود ۳ میلیون نفر در کشور شاغل هستند و این رقم بالا نشان‌دهنده اهمیت فوری ترمیم ساختارها و اصلاح سیاست‌گذاری‌ها در این دو بخش است و هیچ نهادی نمی‌تواند آن را نادیده بگیرد. بنابراین با توجه به سطح اشتغال میلیونی این دو حوزه، هرگونه طرح و پیشنهادی که برای ارائه به مجلس به توافق برسد، به سرعت بررسی خواهد شد و مورد تاکید و توجه قرار خواهد گرفت.» وی تصریح کرد: «به‌عنوان نخستین تصمیم در قدم اول چهار بازیگر اصلی این کنسرسیوم، یعنی اتحادیه صادرکنندگان فرش دستباف، اتحادیه صادرکنندگان صنایعدستی، مرکز ملی فرش ایران و معاونت صنایعدستی باید کارگروهی تشکیل دهند تا با طراحی و تبیین یک بسته مشترک، بتوانیم اهداف اصلی خود را دنبال کنیم.»
اهمیت کنسرسیوم
همچنین در این نشست مدیرکل دفتر صادرات صنایعدستی سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری با اشاره به اهمیت کاهش هزینه‌ها، ارتقای سطح تعامل و تقویت برندینگ کالاهای ایرانی، تشکیل این کنسرسیوم را اقدامی موثر دانست و افزود: «هم مسوولان صنعت فرش و هم مسوولان صنایعدستی توافق دارند تفکیکی که در این دو حوزه صورت گرفت موجب خسارت‌هایی شد و هم‌اکنون برای جبران این خسارت‌ها و از دست ندادن فرصت‌های بعدی، ایجاد هم‌افزایی میان نهادها امری ضروری است.» پویا محمودیان با اشاره به پیامدهای مثبت هم‌افزایی نهادهای مختلف اظهار کرد: «به‌عنوان مثال در روز مراسم گروه‌بندی جام جهانی فوتبال، با همکاری میان فدارسیون فوتبال و معاونت صنایعدستی، هدایایی از طرف ایران به مسوولان برگزاری این رویداد اهدا شد که موجب شد نام «صنایعدستی ایرانی» در مقابل هزاران دوربین خبرگزاری‌های سراسر جهان چندین و چند بار تکرار شود.»
ایجاد اشتغال با کمترین سرمایه‌گذاری
همچنین رئیس هیات‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرش دستباف نیز با اشاره به اینکه به چنین همکاری‌ها و هم‌افزایی‌هایی باید هرچه سریع‌تر رنگ‌وبویی حقوقی و قانونی بخشید، پیشنهاد کرد که به‌عنوان ماحصل این نشست، این کنسرسیوم به‌طور رسمی اعلام موجودیت کند. احمد کریمی خاطرنشان کرد: «متاسفانه در کشور برای توجیه سوءمدیریت‌ها، تمامی نقص‌ها را به تحریم‌ها و نظام سلطه جهانی ربط می‌دهند. این درحالی است که فارغ از این مسائل مدیران باید همواره در جهت منافع ملی حرکت کنند. به‌همین منظور و برای تحقق شعار اقتصاد مقاومتی نیز اهمیت و بذل توجه به حوزه‌های فرش و صنایعدستی ضروری است؛ چراکه در این دو حوزه با کمترین سرمایه‌گذاری‌ها می‌توان اشتغال و تولید ایجاد کرد؛ تولیدی که خود موجب افزایش صادرات می‌شود و این مساله به‌صورت یک چرخه مجددا باعث رونق در تولید می‌شود.»
مجیدرضا عزیزی، رئیس اتحادیه صادرکنندگان صنایعدستی نیز با استقبال از تشکیل این کنسرسیوم اظهار کرد: «یکی از مشکلات فروش ما در بازارهای بین‌المللی این است که چگونه توضیح دهیم در داخل کشورمان به‌رغم اشتراکات فراوان، این دو حوزه از یکدیگر تفکیک شده‌اند. این درحالی است که هرکدام از این دو نهاد در دستگاه‌های خود از زیرمجموعه‌هایی هستند که مورد بی‌مهری و کم‌توجهی قرار گرفته‌اند و تشکیل این کنسرسیوم می‌تواند اقتدار را به این عرصه بازگرداند.» به باور کارشناسان، فعالیت مشترک صنایعدستی و فرش می‌تواند به هم‌افزایی این دو حوزه بینجامد و برند صنایعدستی ایران را بیش از پیش در جهان مطرح کند. حالا این کنسرسیوم و اتحاد چهار نهاد ذی‌نفع در این دو بخش می‌تواند گام نخست برای فعالیت یکپارچه فرش و صنایعدستی باشد.
انتهای پیام
دیدگاه