گلومرولونفریت چیست؟
گلومرولونفریت به معنی التهاب گلومرولها است که ساختارهایی در کلیهها هستند که از رگهای خونی بسیار ریز ساخته شدهاند. این گرههای رگها به تصفیهی خون و حذف مایعات اضافه کمک میکنند. در صورتی که گلومرول آسیب ببیند، کلیهها نمیتوانند بطور مناسب عمل کنند و ممکن است دچار نارسایی کلیه شوید. گلومرولونفریت که گاهی اوقات نفریت نامیده میشود، یک بیماری جدی است که میتواند تهدیدکنندهی حیات باشد و نیاز به درمان فوری دارد. گلومرولونفریت میتواند بصورت حاد، ناگهانی و مزمن یا طولانی مدت باشد.
هنگامی که کلیه آسیب ببیند، نمیتواند ضایعات و مایعات اضافه در بدن را دفع کند. در صورت تداوم گلومرولونفریت، کلیهها ممکن است نتوانند بطور کامل عمل کنند که منجر به نارسایی کلیه میگردد. در این صورت، اگر علائم این بیماری را داشته باشید، باید در اسرع وقت اقدام به درمان کنید تا از مشکلات شدید دیگر جلوگیری شود.
علائم گلومرولونفریت
علائمی که ممکن است تجربه کنید بستگی به این دارید که چه نوع گلومرولونفریتی دارید و اینکه تا چه حد شدید هستند.
گلومرولونفریت حاد
علائم اولیه گلومرولونفریت حاد عبارتند از:
- پف کردن صورت
- کمتر شدن تعداد دفعات ادرار
- ادرار خونی که رنگ ادرار را تیره میکند.
- مایع اضافه در ریهها که باعث سرفه کردن میشود.
- فشار خون بالا
گلومرولونفریت مزمن
نوع مزمن گلومرولونفریت میتواند بدون هیچ علائمی ایجاد شود. ممکن است رشد آهستهی علائمی شبیه به نوع حاد وجود داشته باشد. برخی علائم عبارتند از:
- خون یا پروتئین اضافه در ادرار، که ممکن است میکروسکوپی باشد و در آزمایش ادرار مشخص شود.
- فشار خون بالا
- تورم در مچ پا و صورت
- تکرر ادرار در شب
- ادرار کفآلود یا حبابدار در اثر وجود پروتئین اضافه
- درد شکم
- خونریزی مکرر بینی
عوارض گلومرولونفریت
گلومرولونفریت میتواند به کلیهها آسیب برساند بطوری که قابلیت فیلتر کردن خود را از دست میدهند. در نتیجه، میزان خطرناکی از مایعات، الکترولیتها و ضایعات در بدن تجمع پیدا میکنند.
عوارض احتمالی گلومرولونفریت عبارتند از:
نارسایی حاد کلیه: از دست رفتن عملکرد بخش تصفیهکننده نفرون میتواند موجب تجمع سریع ضایعات شود. در این صورت ممکن است نیاز به دیالیز فوری پیدا کنید (یک روش مصنوعی برای جدا کردن مایعات و ضایعات اضافه از خون) که توسط یک دستگاه کلیه مصنوعی انجام میشود.
بیماری مزمن کلیوی: کلیهها به تدریج قابلیت تصفیه کردن را از دست میدهند. زمانی که عملکرد کلیه به کمتر از ۱۰ درصد ظرفیت معمولی کاهش پیدا کند، منجر به مرحله نهایی بیماری کلیه میشود که در این شرایط بیمار برای زنده ماندن باید دیالیز یا پیوند کلیهانجام دهد.
فشار خون بالا: آسیب به کلیهها و در نتیجه تجمع ضایعات در جریان خون میتواند فشار خون را افزایش دهد.
سندرم نفروتیک: در اثر این سندروم، پروتئین به مقدار بسیار زیاد در ادرار وجود دارد که منجر به کم شدن میزان پروتئین در خون میگردد. سندرم نفروتیک میتواند مرتبط با بالا بودن کلسترول خون و ورم پلکها، پاها و شکم باشد.
از دیگر عوارض گلومرولونفریت عبارت است از:
- عدم تعادل الکترولیت، مانند میزان بالای سدیم یا پتاسیم.
- عفونت ادراری مزمن
- نارسایی احتقانی قلبی به دلیل احتباس مایعات
- ادم ریوی به دلیل احتباس مایعات
- پرفشاری بدخیم خون که به سرعت باعث افزایش فشار خون میگردد.
- افزایش خطر عفونتها
دلایل گلومرولونفریت
علت گلومرولونفریت بستگی به این دارد که حاد است یا مزمن.
گلومرولونفریت حاد
گلومرولونفریت حاد میتواند واکنشی به عفونتهایی مانند گلودرد استرپتوکوکی یا آبسه دندان باشد. ممکن است ناشی از مشکلاتی در سیستم ایمنی بدن و واکنش بیش از حد به عفونت باشد. این وضعیت میتواند بدون درمان برطرف شود. در غیر این صورت، درمان فوری برای جلوگیری از آسیب طولانی مدت به کلیهها ضروری است.
برخی بیماریها عامل محرکی برای گلومرولونفریت حاد هستند از جمله:
- گلودرد استرپتوکوکی
- لوپوس اریتماتوس سیستمیک که لوپوس نیز نامیده میشود.
- سندرم گودپاسچر، یک بیماری خود ایمنی نادر است که در آن پادتنها به کلیهها و ریهها حمله میکنند.
- آمیلوئیدوز که زمانی رخ میدهد که پروتئینهای غیرعادی که میتوانند باعث آسیب شوند در اندام و بافتهای بدن تجمع پیدا میکنند.
- گرانولوماتوز وگنر یک بیماری نادر است که باعث التهاب رگهای خونی میشود.
- پلیآرتریت ندوزا یک بیماری است که در آن سلولها به شریانها حمله میکنند.
استفادهی بیش از حد از داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی مانند ایبوپروفن (ادویل) و ناپروکسن ممکن است یک عامل خطر باشد. شما نباید از میزان دوز و مدت زمان درمان ذکر شده روی بستهی دارو بدون مشورت با پزشک فراتر بروید.
گلومرولونفریت مزمن
نوع مزمن گلومرولونفریت میتواند طی چندین سال و بدون هیچ علائمی یا با علائم بسیار کم ایجاد شود. این وضعیت میتواند باعث آسیب برگشت ناپذیر به کلیهها شود و در نهایت منجر به نارسایی کامل کلیه گردد.
گلومرولونفریت مزمن همیشه علت مشخصی ندارد. یک بیماری ژنتیکی میتواند گاهی اوقات باعث گلومرولونفریت مزمن شود. نفریت ارثی در مردان جوان با بینایی و شنوایی ضعیف رخ میدهد. سایر دلایل احتمالی عبارتند از:
- برخی بیماریهای ایمنی
- سابقهی سرطان
- قرار گرفتن در معرض برخی حلالهای هیدروکربن
همچنین داشتن نوع حاد گلومرولونفریت ممکن است باعث شود که در آینده بیشتر مستعد ابتلا به گلومرولونفریت مزمن باشید.
تشخیص گلومرولونفریت
گلومرولونفریت اغلب با غیر طبیعی بودن نتیجه آزمایش ادرار مشخص می شود. آزمایشهای موجود برای بررسی عملکرد کلیه و تشخیص گلومرولونفریت عبارتند از:
آزمایش ادرار: این آزمایش ممکن است سلولهای قرمز خون در ادرار را نشان دهد، که حاکی از آسیب احتمالی به گلومرولها است. آزمایش ادرار همچنین میتواند وجود گلبولهای سفید خون در ادرار که یک علامت شایع از عفونت یا التهاب است و نیز افزایش پروتئین که نشاندهندهی آسیب به نفرون است را مشخص کند. سایر علائم مانند افزایش میزان کراتینین و اوره خون نیز هشداردهنده هستند.
آزمایشهای خون: این آزمایشها میتوانند با اندازهگیری ضایعاتی مانند کراتینین و نیتروژن اوره خون اطلاعاتی را دربارهی آسیب کلیوی و اختلال گلومرولها ارائه کنند.
آزمایشهای تصویربرداری: در صورتی که پزشکان شواهدی از آسیبدیدگی را تشخیص دهند، ممکن است آزمایشهای تشخیصی مانند تصویربرداری از کلیهها با اشعه ایکس و بررسی سونوگرافی یا سی تی اسکن را توصیه کنند که امکان ارائهی یک تصویر کلی از کلیهها را فراهم میکند.
نمونهبرداری از کلیه: این فرایند شامل استفاده از یک سوزن مخصوص برای استخراج تکههای کوچکی از بافت کلیه برای آزمایشهای میکروسکوپی جهت کمک به تعیین دلیل التهاب است. نمونهبرداری از کلیه تقریباً همیشه برای تایید تشخیص گلومرولونفریت ضروری میباشد.
درمان گلومرولونفریت
درمان گلومرولونفریت و نتیجهی آن بستگی به موارد زیر دارد:
- ابتلا به نوع حاد یا مزمن بیماری
- دلیل زمینهای
- نوع و شدت علائم و نشانهها
درمان پزشکی
برخی از موارد گلومرولونفریت حاد بخصوص مواردی که پس از یک عفونت استرپتوکوکی رخ میدهند، ممکن است بدون نیاز به درمان بهبود پیدا کنند. اگر یک دلیل زمینهای مانند فشار خون، عفونت یا بیماری خودایمنی وجود داشته باشد، درمان آن بر بیماری زمینهای متمرکز میشود. بطور کلی هدف از درمان، محافظت از کلیهها در برابر آسیبهای بیشتر است.
برای گلومرولونفریت حاد و نارسایی حاد کلیه، دیالیز میتواند مایعات اضافه را خارج کرده و فشار خون بالا را کنترل نماید. تنها درمان درازمدت برای مرحلهی نهایی بیماری کلیوی، دیالیز و پیوند کلیه است. اگر پیوند کلیه ممکن نباشد، که اغلب به دلیل وضعیت بد سلامتی است، دیالیز تنها گزینه پیش رو میباشد.
شیوه زندگی و درمانهای خانگی
اگر دچار بیماریهای کلیوی باشید، پزشک ممکن است توصیه به ایجاد برخی تغییرات در شیوه زندگی کند:
- محدود کردن مصرف نمک برای پیشگیری یا به حداقل رساندن احتباس مایعات، تورم و فشار خون بالا.
- مصرف پروتئین و پتاسیم کمتر برای کاهش تجمع ضایعات در خون
- حفظ وزن سالم
- کنترل میزان قند خون در صورت داشتن دیابت
- ترک سیگار
دیدگاه