مکرومه بافی چیست؟
ساده‌ترین تعریفی که از مکرومه می‌توان داشت، هنر تبدیل نخ به کمک تکنیک گره زدن، به منسوجات تزیینی است. در واقع نخ‌های مخصوص مکرومه بافی با کمک دست به ردیف‌هایی از گره‌های مختلف تبدیل می‌شوند و در نهایت می‌توانند بنا به کاربرد، به عنوان یکی از اکسسوری‌های دکوراسیون خانه یا استایل شخصی استفاده شوند.
هنر مکرومه بافی از انواع مختلفی گره تشکیل شده است که معروف‌ترین آن‌ها گره‌ی مربعی ساده و متناوب، دوبرابر نیمه، مارپیچ، مارپیچ نیمه و گره‌ی سر انداختن عمودی و افقی است.
تاریخچه مکرومه بافی
اولین استفاده‌های ثبت شده از گره‌های به سبک مکرومه در حکاکی‌های تزیینی به جا مانده از بابلیان و آشوریان است. بافت حاشیه‌ی لباس‌های آن زمان در مجسمه‌های سنگی، یادآور شمایل گره‌های مکرومه بافی است. اسپانیا بعد از فتح شمال آفریقا هنر مکرومه بافی را به اروپاییان معرفی کرد. «مکرمه» از اصطلاحات بافندگان عرب در قرن سیزدهم بود و به معنی حاشیه است. بافندگان عرب، نخ اضافی در حاشیه‌ی پارچه‌های دست‌باف، همچون حوله یا شال را به گره‌های تزیینی تبدیل می‌کردند. در واقع گفته می‌شود که مکرمه از کلمه‌ی عربی «مکرمیه» گرفته شده است که به معنای حاشیه‌ی تزیینی است. البته به عقیده‌ی دیگر این کلمه می‌تواند ریشه‌ی ترکی داشته باشد.
گفته می‌شود که «ویکتوریا ماری» ملکه‌ی انگلستان، برای اولین بار در قرن هفدهم این هنر را در این سرزمین رواج داد. علاوه بر ویکتوریا ماری، این هنر توسط ملوانان نیز در انگلستان معرفی شد. ملوانان باکمک گره‌های مکرومه بافی، دست‌سازهایی مانند تخت‌آویز سفری، کمربند و… خلق می‌کردند و آن‌ها را در بنادر می‌فروختند. بنابراین مکرومه بافی در دوران ویکتوریا بیشترین محبوبیت را داشت و مردم خانه‌ی خودشان را با کمک منسوجات این هنر مانند رومیزی، روتختی و پرده تزیین می‌کردند.
محبوبیت مکرومه با گذشت زمان کم شد و سپس دهه‌ی هفتاد میلادی، به عنوان یکی از دیوارپوش‌های تزئینی، رومیزی، روتختی، آویز گلدان، اکسسوری‌های استایل شخصی و… استفاده از آن مجدد رواج پیدا کرد. همچنین استفاده از زیورآلات تهیه‌شده از هنر مکرومه بافی نیز در آمریکا رواج پیدا کرد. گردنبند، دستبند و خلخال از نمونه‌های این جواهرات بود. این جواهرت تلفیقی از گره‌های مربعی با سنگ‌های شیشه‌ای مصنوعی، استخوان و پوسته‌های صدف دریایی بود.
نخ های مکرومه
گروهی از الیاف و رشته‌ها که کنار یکدیگر قرار می‌گیرند تا به هم تابیده و بافته شوند، نخ را به وجود می‌آورند. نخ مکرومه در دو دسته به بازار ارائه شده است:
• الیاف طبیعی: نخ الیاف طبیعی در محیط توسط گیاهان، حیوانات و فرایندهای طبیعی تولید می‌شود.
• الیاف مصنوعی: نخ الیاف مصنوعی از پلیمرهای سنتز شده کوچک مولکول ساخته می‌شود که از مواد اولیه مانند مواد شیمیایی بر پایه نفت ساخته شده است.
نخ‌های مکرومه ازجنس کتان، ابریشم، پلی استر، پلاستیک، پر، پنبه و کنف می‌باشد. جنس نخ‌ها در کیفیت بافت تاثیر می‌گذارند. تار و پود مکرومه‌ها با یکدیگر متفاوت است به همین دلیل همیشه سعی کنید از نخ‌های با کیفیت استفاده کنید تا کاری زیبا و ماندگار داشته باشید. اگر در هنر مکرومه بافی مبتدی محسوب می‌شوید بهتر است از نخ مکرومه نایلونی استفاده کنید زیرا در صورت اشتباه در گره زدن، باز کردن گره‌ها آسان‌تر است. نخ مکرومه از خرازی‌ها، بعضی از کاموا فروشی‌ها و فروشگاه‌های اینترنتی قابل تهیه است. از قبل کاری را که می‌خواهید توسط مکرومه انجام دهید را مشخص کنید تا بدانید چقدر مکرومه نیاز دارید. هر کلاف نخ مکرومه علاوه بر جنس از نظر متراژ، وزن، ضخامت و قابلیت بافت (با دست یا ماشین) با بسته دیگر متفاوت است به همین دلیل قیمت‌های آن با یکدیگر متفاوت است.
اندازه‌های نخ مکرومه
از نظر اندازه نخ‌های مکرومه به سه دسته تقسیم می‌شوند:
• کوچک: نخ‌های کوچک قطری بین 1 تا 2 میلی متر دارند و در ساخت جواهرات و پروژه‌های صنایع دستی با جزئیات ریز و کوچک کاربرد دارند.
• متوسط: نخ‌های متوسط بین 3 تا 5 میلی متر قطر دارند. چوب لباسی، دیوار آویز، پرده و فرش بهترین گزینه برای استفاده از نخ مکرومه متوسط هستند.
• بزرگ: قطر نخ مکرومه‌های بزرگ از 6 میلی متر به بالا است. برای پوشاندن فضاهای وسیع از نخ مکرومه بزرگ استفاده می‌شود.
انواع نخ مکرومه
برای هنری که قرار است با مکرومه انجام دهید باید به نرم تاب یا تابیده یا قیطان بافت نیز دقت کنید.
تابیده
نخ مکرومه تابیده از نظر بافت شبیه طناب پلاستیکی است که متشکل از ۳ رشته کوچکتر است که به همدیگر تابیده شده‌اند. نخ های سه الی چهار لایه به معنای تعداد رشته‌هایی است که به هم تابیده شده و یک رشته نخ جداگانه را تشکیل داد‌ه‌اند. البته نخ‌هایی وجود دارند که بیشتر از سه لایه دارند (از ۴، ۵ یا ۶ رشته تشکیل شده‌اند). برای یادگیری و افراد مبتدی نخ تابیده بسیار مناسب است.
نرمتاب
نخ مکرومه نرمتاب، نخ پنبه‌ای تک رشته است که کل رشته نخ در یک جهت تابیده شده‌اند و حالت مجعد نخ‌های تابیده شده را ندارند. نخ مکرومه تک رشته‌ای یا همان نرمتاب نسبت به نخ مکرومه تابیده گران‌تر است؛ بنابراین اگر نمی‌خواهید حرفه‌ای صنعت مکرومه بافی را دنبال کنید بهتر است نخ مکرومه ارزان‌تر را پیدا و تهیه کنید.
قیطان بافت
قیطان بافت نوعی نخ دارای دو قسمت مغزی و بافت رویی است که نخ‌های رویی به صورت ریز بافته شده‌اند. نخ قیطان بافت برای بافت‌‌هایی مناسب است که ریشه نشدن نخ اهمیت دارد. برای بافت کیف و پرده از نخ قیطان استفاده می‌شود، چون ایستایی بهتری دارند. نخ‌های قیطان بافت تنوع رنگی کمتری دارند.
آموزش انواع گره های مکرومه بافی
هنر مکرومه هنر گره زدن است و منسوجات حاصل از این هنر، بافتی از ردیف‌های گره هستند. تنوع گره‌های مکرومه سبب شده تا بتوانید طرح‌های متنوعی از این هنر خلق کنید و با استفاده از تنوع رنگ الیاف، اکسسوری‌های چشم‌نواز ایجاد کنید.
1. گره سر انداختن عمودی
این گره برای اتصال نخ مکرومه به لوله‌ی فلزی یا چوبی استفاده می‌شود. ابتدا نخ را از وسط تا کنید تا یک حلقه ایجاد شود. حلقه‌ی ایجاد شده را از بالا به پشت لوله ببرید. دو انتهای نخ باید در جلوی لوله بماند. سپس دو سر نخ را از حلقه در پشت لوله عبور دهید تا یک گره‌ی محکم ایجاد شود.
2. گره ی مربعی
با کمک دو رشته نخ تا شده، دو گره سر بندازید تا در نهایت چهار رشته نخ داشته باشید. برای ایجاد این گره شما فقط باید دو رشته نخ کناری را حرکت دهید. اولین رشته‌ی نخ سمت راست را از روی دو نخ وسط و زیر نخ سمت چپ عبور دهید. نخ سمت چپ را از زیر دو نخ میانی عبور دهید و به حلقه‌ی ایجاد شده توسط نخ اول وارد کنید. با کشیدن نخ یک گره‌ی نیمه‌مربع خواهید داشت. اکنون نخ سمت چپ را از روی دو نخ وسطی عبور دهید و زیر نخ سمت راست ببرید. نخ سمت راست از زیر دو نخ میانی عبور دهید و به سمت حلقه‌ی ایجاد شده توسط نخ سمت چپ هدایت کنید. با کشیدن رشته‌ی نخ یک گره‌ی مربع کامل ایجاد خواهید کرد.
3. گره مربعی متناوب
برای داشتن بافت مشبک باید از گره‌های مربع متناوب استفاده کنید. به این شکل که پس از ایجاد دو گره‌ی مربع حاصل از ۸ رشته‌ی نخ، کارتان به شکل ردیفی ادامه می‌دهید و در ردیف دوم، دو رشته نخ میانی را به عنوان دو رشته‌ی ثابت وسطی در نظر بگیرید و با دو نخ سمت راست و چپ این نخ‌های میانی، گره را ایجاد کنید. با تکرار این روند، بافتی مشبک از نخ مکرومه بافی ایجاد خواهید کرد.
4. گره دو برابر نیمه
با دو گره‌ی سر و چهار رشته نخ شروع می‌کنید. نخ سمت چپ را به صورت اریب نگهدارید و از سمت چپ به ترتیب هر نخ را به نخ اریب گره زنید و این کار را برای هر نخ دوبار تکرار کنید. برای ایجاد هر گره باید هر رشته نخ را از روی نخ اریب رد کرده و سپس از زیر نخ اریب وارد حلقه تشکیل‌شده از این دو نخ می‌کنیم و آن را محکم می‌کشیم.
5. گره نیمه عمودی
با چهار رشته‌ی نخ و دو گره‌ی سر انداخته شروع کنید. دو نخ سمت چپ را روی دو نخ سمت راست بیاورید و زیر آن‌ها رد کنید تا به دور دو نخ سمت راستی پیچیده شود. با سفت و شل کردن گره، ارتفاع آن را تنظیم کنید. این گره را می‌توانید با تعداد زوج رشته‌های نخ یا رشته‌های سه‌تایی نیز ایجاد کنید.
6. گره مارپیچ
با گره سر شروع می‌کنید تا ۴ رشته نخ داشته باشید. توجه داشته باشید که دو رشته‌ی میانی کوتاه‌تر از دو رشته‌ی کناری در سمت راست و چپ است. زیرا دو رشته‌ی سمت راست و چپ مدام گره می‌خورند و باید بلندتر از نخ‌های میانی باشند. این گره به شکل گره مربعی زده می‌شود، اما با این تفاوت که کار را یا یکی از دو نخ راست یا چپ شروع می‌کنیم و با همان نخ ادامه می‌دهیم تا حالت پیچ‌خوردگی پیدا کند.
7. گره‌ی مارپیچ نیمه
مشابه همان گره مارپیچ است اما با این تفاوت که نخ سمت چپ یا راست را برای شروع انتخاب می‌کنید و آن را به صورت مربعی یک‌طرفه به ۳ رشته نخ دیگر گره بزنید. در واقع در مارپیچ ساده دو نخ راست و چپ درگیر بودند و دو رشته‌ی میانی ثابت بودند. اما در این حالت یک نخ کناری درگیر است و سه نخ دیگر ثابت هستند.
8. گره‌ی سر انداختن افقی
گره‌ی سر انداختن افقی از دیگر گره‌های مکرومه بافی است که همان ظاهر گره‌ی قلابی سر انداختن اصلی را در راستای افقی ایجاد می‌کند. برای شروع با سه گره‌ی سر انداخته‌ی عمودی و ۲ رشته‌ی نخ کار را شروع می‌کنید. کار را با دو رشته میانی گره‌ی وسط ادامه می‌دهید. اول رشته‌ی چپی حاصل از گره‌ی سر وسطی را از روی دو رشته‌ی گره‌ی سر سمت چپ رد کنید و به زیر آن بیاورید. سپس امتداد نخ روی حلقه قرار می‌گیرد و سپس از روی دو رشته نخ عبور می‌کند و به زیر آن‌ها هدایت و در نهایت از داخل حلقه‌ی ایجاد شده بیرون می‌آید. امتداد نخ را بنا به طرح دلخواه با کشیدن شل یا سفت کنید. این گره را در جهت دیگر با دو رشته نخ گره‌ی سر سمت راست نیز تکرار کنید.
وسایل مورد نیاز برای مکرومه بافی
برای شروع مکرومه بافی باید وسایل زیر را تهیه کنید:
• یک استوانه‌ی فلزی یا چوبی به طول ۳۰ سانتی‌متر
• نخ کتانی مخصوص مکرومه به طول ۳۰ متر با قطر حدودی ۸ سانتی‌متر
• نخ پشمی تاب داده شده‌ی مرینوس به وزن ۲۵ گرم
آماده‌سازی برای شروع کار
نخ کتان مکرومه بافی ۳۰ متری را در اندازه‌های زیر ببرید:
• ۳/۳ متر به تعداد ۷ قطعه
• یک تکه‌ی ۴/۵ متری
• یک تکه‌ی ۱/۵ متری
رشته‌ی نخ ۵/۱ متری برای آویزان کردن مکرومه است. برای آویزان کردن کار در زمان بافت می‌توانید از چوب لباسی، دستگیره‌ی در یا پشتی صندلی استفاده کنید. ۷ قطعه نخ ۳/۳ متری دیگر را از طریق گره‌ی سر انداختن عمودی به لوله وصل کنید. همچنین نخ ۵/۴ متری را از سمت چپ ۷ نخ دیگر به لوله وصل کنید. این نخ آغازگر کار شما خواهد بود. پس از اتصال این ۸ رشته‌ی نخ، می‌توانید کار خود را با گره‌های مربعی آغاز کنید. یکی از طرح‌های مرسوم با تکرار گره‌های مربع آغاز می‌شود و ردیف‌های متوالی این گره‌ها می‌تواند به صورت ناقص زده شود تا طرحی شبیه به موج خلق ایجاد کنید. سپس می‌توانید کار را با گره‌های دو برابر نیمه و گره‌های نیمه عمودی ادامه دهید.
مکرومه در دکوراسیون داخلی
امروزه از هنر مکرومه در دکوراسیون داخلی و خانه‌‌ها بسیار استفاده می‌شود. اگر به دنبال تغییر حال و هوای خانه هستید و یا می‌خواهید دکوراسیون داخلی منزل را تغییر دهید از هنر مکرومه غافل نشوید. برای ایده گرفتن می‌توانید به مجلات دکوراسیون داخلی یا اینترنت مراجعه کنید. از هنر مکرومه بافی در موارد زیر استفاده می‌شود:
• قالیچه
• روفرشی
• جای دستمال کاغذی
• جای گلدان آویز (آویز گل و گیاه)
• پرده و ریسه
• تابلوها و آویزهای دیواری تزئینی
• لباس‌های سنتی
• لباس‌های ساحلی
• زیر قابلمه‌ای
• تزئین ظروف چینی
• تزئین جا شمعی
• تزئین صندلی
• جا روزنامه‌ای
• آویزهای روشنایی
• ساخت تاب‌های تزئینی
• کیف
• پتو تزئینی
• مبل
• رو تختی
• دستبند، گوشواره، بند ساعت و ...
• دور قاب عکس و آینه
همچنین از هنر زیبای مکرومه بافی در مواردی همچون تزئین مراسم عقد و عروسی و آتلیه استفاده می‌شود که زنده کننده سبک بوهو و ساحلی است. هنر بافت مکرومه به هر شکلی زیباست. ترکیب خلاقانه نخ و گره در مکرومه بافی به آثار چشمگیری منتهی می‌شود که نمی‌توان از آن چشم برداشت.
دیدگاه