موافقت نامه داوری می تواند به صورت قرارداد جداگانه باشد یا به صورت شرط ضمن عقد باشد.
موافقت نامه داوری می تواند به صورت سند رسمی یا عادي تنظیم شود و ممکن است به صورت لایحه مشترك یا جداگانه در دادگاه مطرح شود.
موافقت نامه داوری ممکن است در جلسه دادرسی طرح شود و در جلسه دادرسی با هم توافق کنند که به داوری ارجاع کنند، در این صورت باید در صورت جلسه دادگاه نوشته شود یا ممکن است به صورت شفاهی طرح شود، اما شرایط اختصاصی موافقت نامه داوری چیست؟ گفته شد که شرایط اختصاصی، شرایطی است که حسب مورد به قرارداد داوری یا به شرط داوری بر می گردد.
شرط اختصاصی قرارداد داوری
براساس ماده 458 ق.آ.د.م: موضوع داوري باید مشخص باشد؛ یعنی باید اختلافی به وجود آمده باشد و طرفین نیز در قرارداد داوری حل همین اختلاف را از دادگاه بخواهد.
قرارداد داوری یک توافقی است که طرفین حل اختلاف و نزاعی را که بوجود امده را به داور ارجاع می دهند که ممکن است یک نفر یا چند نفر باشند؛ بنابراین باید اختلافی محقق شده باشد، اختلافی بوجود آمده باشد، منازعی بوجود امده باشد و طرفین هم در قرارداد داوری حل همین اختلاف را از داور بخواهند و مطالبه نمایند، پس بنابراین در قرارداد داوری باید موضوع داوری مشخص بشود.
در ماده 458 اینگونه می خوانیم: "در هر مورد كه داور تعیین می شود باید موضوع و مدت داوری و نیز مشخصات طرفین و داور یا داوران به طوری كه رافع اشتباه باشد تعیین گردد. درصورتی كه تعیین داور بعد از بروز اختلاف باشد، موضوع اختلاف كه به داوری ارجاع شده باید بطور روشن مشخص و مراتب به داوران ابلاغ شود."
تعیین موضوع داوری فقط در قرارداد داوری الزامی است. در شرط داوری تعیین موضوع به صورت دقیق لازم نیست، بلکه اجمالا اگر اشاره بکنند به دعاوی احتمالی ناشی از قراردادی که تنظیم می کنند کفایت می کند.
مشخص بودن موضوع داوري تا حدي لازم است که محدوده وظایف داوران را مشخص کند که داور بتواند در محدوده وظیفه ای که برای او تعیین شده رسیدگی بکند و رای صادر بکند؛ چرا که داور نمی تواند وارد رسیدگی به موضوعاتی شود که خارج از حوزه تعیین شده برای او باشد و در واقع خارج از محدودیت ماموریت او باشد و اگر رسیدگی بکند، همان طوریکه بعدا گفته خواهد شد از موارد نقض رای داور خواهد بود.
تعیین داور در قرارداد داوري شرط صحت قرارداد داوری نیست و اگر در قرارداد داور تعیین نشده باشد و صرفا موضوع به دادرسی ارجاع شده باشد قرارداد صحیح است.
داوري که در قرارداد داوري تعیین شده است مکلف به قبول داوري نیست و اگر داوري را قبول نکند خللی به قرارداد داوری وارد نمی شود.
شرط اختصاصی شرط داوری اینست که همانطوریکه بیان شد شرط داوری زمانی منعقد می شود که طرفین قرارداد اصلی را منعقد می کنند و در زمانی که قرارداد اصلی منعقد می شود، طبیعتا اختلافی درآن مرحله وجود ندارد و اگر برای انعقاد قرارداد اصلی اختلافی وجود داشته باشد، طرفین قبل از اینکه قرارداد اصلی را ببندند و منعقد بکنند طبیعتا ان را مذاکره می کنند و به اختلاف پایان می دهند و بعد از حل اختلافات ناشی از مذاکرات و چانه زنی ها قرارداد اصلی را منعقد می کنند اما اختلافات ناشی از این قرارداد زمانی است که قرارداد بسته می شود و به مرحله اجرا می رسد انجا است که شرط داوری از شرایط اختصاصی اینست که زمانی بسته می شود که اختلاف هنوز حادث نشده است، حتی وقوع اختلاف احتمالی است و قطعی نیست ممکن است هیچ گاه طرفین در قراردادی که در اصل موضوع با هم منعقد کردند، به اختلاف نرسند.
شرط اختصاصی شرط داوری
در شرط داوری هم موضوع داوری باید مشخص باشد.
مطابق بند 2 ماده 489 ق.آ.د.م: براي این که رای داور با بطلان مواجه نشود، لازم است که در شرط داوری موضوعی که به داوری ارجاع می شود مشخص باشد.
چون در زمان انعقاد شرط داوری هنوز اختلافی بین طرفین حاصل نشده است همین که در شرط داوری به این نکته اشاره شود که اختلافات ناشی از این معامله به داوري ارجاع خواهد شد، کفایت می کند.
تعیین داور یا داوران در زمان انعقاد شرط داوری در ضمن قرارداد اصلی الزامی نیست و طرفین می توانند تعیین داور را موکول به زمان حصول اختلاف کنند.
ارتباط شرط داوری با قرارداد اصلی
شرط داوري در ضمن قرارداد اصلی منعقد می شود و به همین دلیل تابع ویژگی های شرط ضمن عقد است که در قانون مدنی مطرح شده است.
یکی از ویژگی هاي شرط ضمن عقد در قانون مدنی این است که شرط تابع عقد اصلی بوده و هیچ یک از طرفین حق برهم زدن شرط را قبل از این که عقد اصلی را بر هم زنند ندارند؛ یعنی چنانچه عقد اصلی فسخ یا اقاله شود، داوری نیز از بین خواهد رفت.
در داوري بین المللی که در داویری بین المللی ما هم پذیرفته شده و بعضی از اساتید حقوق هم معتقد هستند، براساس اصل استقلال شرط داوری، شرط داوري شرطی مستقل از قرارداد اصلی است.
درست است به هنگام قرارداد اصلی توافق بر آن می شود و در ضمن آن توافق می شود اما بعد از اینکه توافق حاصل شد شرط داوری به عنوان یک توافق مستقل پذیرفته می شود و در نتیجه بطلان قرارداد اصلی تاثیری در بطلان داوری را می شود، به داور ارجاع داد نه صرفا بخاطر اینکه قرارداد اصلی باطل بود پس شرط داوری هم باطل باشد، همان طوریکه در شروط ضمن عقد در حقوق مدنی مطرح است بلکه وقتی که شرط داوری به صورت ضمن عقد اصلی منعقد شد، پس از انعقاد یک موجود مستقل و پدیده مستقل است که سرنوشت عقد اصلی تاثیری در سرنوشت شرط داوری نخواهد داشت؛ به همین دلیل اگر طرفین عقد اصلی را اقاله یا فسخ کنند یا این که عقد اصلی به هر دلیلی از بین برود شرط داوری باقی می ماند و موجود خواهد بود.
حتی تمام اختلافاتی را که از قرارداد اصلی باطل حاصل شده است را هم می توان توسط شرط داوري ضمن عقد به داوری ارجاع داده؛ اما چنانچه بپذیریم که شرط داوری جزئی از عقد اصلی است، درنتیجه سرنوشت عقد اصلی در آن موثر خواهد بود و اگر عقد اصلی باطل گردد، شرط داوري نیز باطل می شود. همچنین اختلافات ناشی از بطلان قرارداد اصلی قابلیت ارجاع به داوری را نخواهند داشت.
دیدگاه