فلج بلز یا فلج بل
فلج بلز یا فلج صورت عارضه ای است که در آن عضلات یک طرف صورت ضعیف و فلج شده و با عوارضی همچون یک طرف شدن لبخند فرد و افتادگی یا سفتی یک طرف صورت همراه است.
این بیماری به دلیل تورم و التهاب در عصب هفتم جمجمه‌ای که عصب صورت یا فاسیال نام دارد و حرکات عضلات صورت را کنترل میکند رخ می دهد.
عصب فاسیال تقریبا حدود 90 درصد عضلات صورت را عصب دهی میکند. این عصب سه شاخه حسی ، حرکتی و سوماتیک دارد.
این عارضه یک اختلال در عصب صورت است که باعث ضعف یا فلج شدن یک طرف صورت می‌شود و شایع‌ترین علت افتادگی صورت است، در این حالت صورت بیمار بگونه ای است که در یک سمت از آن دچار ضعف و از دست دادن تون عضلانی می شود ، در حالی که سمت دیگر صورت همچنان قادر به حرکت دادن عضله و تون است و همین وضعیت موجب می‌شود که طرف مبتلا در مقایسه با طرف سالم ظاهری افتاده پیدا کند.
علائم بیماری فلج بلز معمولا به صورت ناگهانی ایجاد می‌شوند و امکان تشدید این علائم در مراحل اولیه بیماری وجود دارد.
این بیماری در سنین 25 تا 45 سال شیوع بیشتری دارد و ریسک بروز آن در خانم های باردار و افراد مبتلا به دیابت بیش از سایر افراد است.
قرار گرفتن در موقعیت های پراسترس به طور مکرر یا داشتن استرس به مدت طولانی نیز از عواملی هستند که ریسک بروز فلج بلز را افزایش می دهند.
افراد مستعد ابتلا به فلج بلز
در مطالعاتی که درباره ریسک فاکتورهای فلج بل انجام شده، نشان داده شده است که این بیماری در افراد دیابتیک، هیپرلیپدمی، فشار خون بالا، افراد مسن، زنان حامله مخصوصا در زنان مبتلا به پره اکلامپسی، سابقه فامیلی فلج بل، سابقه قبلی فلج بل و عفونت‌های ویروسی دستگاه تنفس فوقانی شیوع بیشتری دارد.
پیش آگهی برای اکثریت بیماران مبتلا به فلج بل عالی است. ۸۰% تا ۹۰% بیماران بهبودی کامل دارند. مهمترین فاکتور در پیش آگهی، کامل یا ناکامل بودن فلج بل است.
در صورتی که فلج ناکامل باشد ۹۵% تا ۱۰۰% با بهبودی کامل همراه است. فاکتورهای دیگری که با پیش آگهی بد همراه هستند شامل Hyperacusis، کاهش اشک، سن بالای ۶۰ سال، دیابت، بالا بودن فشار خون، درد گوش و درد قدام صورت هستند.
عوامل خطر برای فلج بل
اگر موارد زیر را دارید در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به فلج بلز هستید:
- باردار هستید
- دیابت داشته باشید
- عفونت ریه داشته باشید
- سابقه خانوادگی این بیماری را دارید
علائم فلج بل یا فلج بلز
علائم فلج بل ممکن است یک یا دو هفته پس از یک سرماخوردگی، عفونت گوش یا عفونت چشم ایجاد شود. این علائم معمولا به طور ناگهانی ظاهر می شوند. شما ممکن است آنها را صبح که بیدار می شوید یا زمانی که سعی می کنید چیزی بخورید یا بنوشید متوجه شوید.
فلج بل با یک ظاهر پژمرده در یک طرف چهره و عدم توانایی باز کردن یا بستن چشم در طرف آسیب دیده مشخص می شود. در موارد نادر، فلج بل ممکن است در هر دو طرف چهره شما تاثیر بگذارد.
علائم و نشانه های دیگر فلج بل عبارتند از:
- آبریزش دهان
- خشکی دهان
- دشواری در خوردن و نوشیدن
- ناتوانی در ایجاد حالت های چهره ای، مانند لبخند زدن یا اخم کردن
- ضعف صورت
- گرفتگی عضله در چهره
- خشکی چشم
- سردرد
- حساسیت به صدا
- سوزش چشم در طرف مربوطه
- درد در فک یا داخل و بیرون گوش
- کاهش قدرت چشایی
اگر هر کدام از این علائم را داشتید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. هرگز نباید خودتان فلج بل را تشخیص دهید! این علائم می تواند شبیه به سایر بیماری های جدی مانند سکته مغزی یا تومور مغزی باشد.
دلایل فلج بل
فلج بلز وقتی رخ می دهد که عصب جمجمه ای هفتم متورم یا فشرده شود و موجب ضعف صورت یا فلج شود. علت دقیق این آسیب ناشناخته است، اما بسیاری محققان پزشکی معتقدند این اختلال احتمالا به وسیله عفونت ویروسی ایجاد می شود.
ویروس ها یا باکتری هایی که با توسعه فلج بل مرتبط شده اند عبارتند از:
- ویروس هرپس سیمپلکس، که باعث ایجاد تبخال ها (زخم سرد) و تبخال تناسلی می شود
- ویروس اچ آی وی HIV (عامل بیماری ایدز)، که به سیستم ایمنی آسیب می رساند
- ویروس هرپس زوستر که سبب ایجاد آبله مرغان و زونا می شود
- ویروس Epstein-Barr، که باعث ایجاد بیماری مونونوکلئوز (بیماری بوسه) می شود
- بیماری سارکوئیدوز، که باعث التهاب در ارگانهای بدن می شود
- بیماری لایم، که یک عفونت باکتریایی است که توسط کنه های آلوده ایجاد می شود
- بیماری های تنفسی (مثل آدنوویروس)
- سرخجه (روبلا یا سرخک آلمانی)
- اوریون
- آنفولانزا نوع B
- بیماری دست-پا-و-دهان (ویروس کوکساکی)
تشخیص فلج بل
پزشک شما برای اولین بار یک معاینه فیزیکی برای اندازه گیری ضعف عضلات صورت شما انجام می دهد. پزشک همچنین در مورد علائم شما در رابطه با “وقتی که آن علائم رخ داده اند یا هنگامی که در ابتدا متوجه آنها شدید” از شما سؤال می کند.
پزشک شما همچنین می تواند از انواع آزمایشات برای تشخیص فلج بل استفاده کند. این آزمایش ممکن است شامل آزمایش خون برای بررسی وجود عفونت باکتری یا ویروسی باشد. پزشک همچنین می تواند از MRI یا سی تی اسکن برای بررسی اعصاب در چهره استفاده کند.
درمان فلج بل
درمان دارویی
شایع‌ترین داروهای مورد استفاده در درمان فلج بل شامل موارد زیر می‌باشد:
- کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزون که عوامل ضد التهابی قدرتمندی هستند. درصورتی که این داروها بتوانند تورم عصب را بهبود بخشند می‌توانند جایگیری عصب در کانل استخوانی را راحت‌تر کنند. این داروها درصورتی که طی چند روز پس از ایجاد علائم استفاده شوند می‌توانند به خوبی پاسخ ایجاد کنند.
- داروهای ضد ویروسی. نقش داروهای ضد ویروسی هنوز به درستی مشخص نشده است. مصرف داروهای ضد ویروسی به تنهایی در مقایسه با دارونماها تفاوتی ندارد (در مصرف تک دارویی اثر بخشی مشاهده نمی‌شود). با وجود این که هنوز تایید نشده است اما مصرف داروهای ضد ویروسی به همراه کورتیکواستروئیدها در برخی از افراد پاسخ بهتری ایجاد میکند.
با این وجود داروی وال‌آسیکلوویر (والتراکس) گاهی اوقات به همراه پردنیزون در افراد دچار فلج شدید تجویز می‌شود.
فیزیوتراپی فلج بلز
فیزیوتراپی موثرترین و بهترین روش درمان فلج صورت است.
فیزیوتراپیست ابتدا اقدام به ارزیابی دقیق شرایط بیمار کرده و با توجه به شدت علائم برنامه درمانی مخصوصی را برای بیمار تنظیم می کند.
موثرترین راهکارهای فیزیوتراپی در درمان فلج صورت عبارتند از :
تمرینات ورزشی
ورزش دادن صورت به شکل ملایم، موجب حفظ کشیدگی و حالت طبیعی عضلات صورت و کاهش ضعف عضلات شده و به بهبود هماهنگی و حفظ حافظه حرکتی در عضلات صورت نیز کمک می کند.
تمرینات ورزشی صورت که فیزیوتراپیست به بیمار آموزش می دهد با هدف حفظ آمادگی مغز در زمینه‌ی پالس های الکتریکی مورد نیاز برای کنترل عضلات مختلف صورت ارائه می شود تا بیمار پس از بهبود یبتواند بدرستی از عضلات صورت خود استفاده کند.
این تمرینات باید بطور مکرر و حداقل سه بار در روز انجام بگیرند و برای انجام آن ها نیازی به مراجعه به کلینیک فیزیوتراپی نبوده و فرد می تواند تحت نظر متخصص فیزیوتراپی در منزل آن ها را انجام دهد.
ماساژ درمانی
انجام تکنیک های ماساز توسط فیزیوتراپیست بر روی عضلات صورت سبب بهبود جریان خون و کاهش تورم صورت شده و از طرفی میزان اکسیژن رسانی به این عضلات را نیز افزایش می دهد و به درمان فلج بلز کمک می کند.
لیزر تراپی
درمان با لیزر سبب کاهش درد و التهاب صورت ، بهبود عملکرد عصب صورت و ترمیم عصب می‌شود.
دیاترمی
دیاترمی موجب کاهش درد، افزایش عملکرد متابولیک و جلوگیری از انقباض بیش از حد عضلات صورت می شود.
سوزن خشک
سوزن خشک یا درای نیدلینگ نیز از روش های موثر در درمان فلج بلز است که در طی آن قرار دادن سوزن‌های نازک در نقاط خاص پوست موجب تحریک اعصاب و عضلات می‌شود و می تواند به روند بهبودی کمک کند.
بیوفیدبک
این روش درمانی نوین به بیمار کمک میکند تا با شناسایی و تمرکز بر عضلات درگیر آگاهی بیشتری نسبت به عضلات صورت خود بدست آورده و بتواند کنترل حرکت عضلات صورت را دوباره به دست آورد.
الکتروتراپی
تحریک الکتریکی برای درمان فلج بلز با تحریک تعدادی از عضلات و اعصاب برای حفظ کشیدگی و حالت طبیعی عضلات و بهبود کارایی آنها ارائه می شود.
جراحی
در گذشته برای التیام عصب با استفاده از جراحی فشار را از روی عصب برمی‌داشتند به این صورت که مسیر استخوانی که عصب از آن عبور می‌کرد را بازگشایی می‌کردند. اما امروزه این جراحی توصیه نمی‌شود. آسیب به عصب صورت و از دست دادن شنوایی خطراتی هستند که با این جراحی مرتبط هستند.
به ندرت برای اصلاح مشکلات طول کشیده‌ی عصب، ممکن است جراحی پلاستیک نیاز باشد.
داروهای خانگی
درمان خانگی فلج بل می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- مراقبت از چشمی که نمی‌توانید به درستی ببندید. استفاده از قطره‌های چشمی مرطوب کننده در طول روز و پمادهای چشمی در شب می‌تواند چشمان شما را مرطوب نگه‌دارند. استفاده از عینک در طول روز و چشم بند در شب می‌تواند از ایجاد خراش و لک بر چشم شما جلوگیری کند.
- استفاده از مسکّن‌های بدون نیاز به نسخه. آسپرین، ایبوبروفن یا استامینوفن می‌توانند در کاهش درد به شما کمک کنند.
- انجام تمرینات فیزیوتراپی. ماساژ و ورزش دادن صورت زیر نظر فیزیوتراپ می‌تواند به شل شدن عضلات صورت کمک کند.
دیدگاه