ذات الریه در کودکان
ذات الریه عفونتی است که باعث التهاب کیسه‌های هوای یکی یا هر دو ریه می‌شود. ممکن است کیسه‌های هوایی پر از مایع و عفونت شوند و باعث سرفه خلط دار، عفونت، تب، لرز و دشوار شدن تنفس شوند. میکروارگانیسم های مختلفی مانند باکتری، ویروس و قارچ می‌تواند باعث ایجاد ذات الریه شوند. ذات الریه در کودکان و نوزادانی که دچار مشکلات سلامت یا اختلالات سیستم ایمنی هستند مسئله‌ای بسیار جدی است علائم و نشانه‌های سینه پهلو با توجه به نوع عامل ایجاد کننده عفونت، سن کودک و سلامت کلی او از خفیف تا شدید متغیر است. علائم و نشانه‌های ذات‌الریه معمولاً به علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا شباهت دارند، اما مدت زیادی طول می‌کشد تا درمان شوند.
دلایل بروز ذات الریه
میکروارگانیسم‌های مختلفی در ایجاد ذات الریه نقش دارند. باکتری‌ها و ویروس‌های موجود در هوایی که تنفس می‌کنیم، از شایع‌ترین علل ابتلا به ذات الریه محسوب می‌شوند. معمولاً بدن کودک به این میکروارگانیسم‌ها اجازه نمی‌دهد باعث عفونی شدن ریه‌ها شوند. اما گاهی این میکروارگانیسم‌ها بر سیستم ایمنی بدن کودک غلبه می‌کنند، حتی اگر حال عمومی کودک خوب به نظر برسد. ذات الریه بر اساس نوع میکروارگانیسم‌های ایجاد کننده آن و محل عفونت دسته‌بندی می‌شوند. ذات‌الریه اکتسابی از جامعه شایع‌ترین نوع ذات الریه است و عمدتا در خارج از بیمارستان یا مراکز مراقبت از سلامت رخ می‌دهد. موارد زیر می‌توانند باعث ایجاد ذات‌الریه شوند:
باکتری
باکتری استرپتوکوکوس، شایع‌ترین علت ابتلا به سینه پهلو باکتریایی است. این نوع ذات الریه می‌تواند به تنهایی یا پس از ابتلاء کودک به سرماخوردگی یا آنفولانزا به وجود آید که می‌تواند باعث عفونت یک بخش از ریه شود به این وضعیت ذات‌الریه لوبر گفته می‌شود.
میکروارگانیسم های باکتری مانند
مایکوپلاسما می‌تواند باعث ذات الریه شود و در مقایسه با سایر انواع ذات الریه، علائم آن خفیف‌تر است. ذات‌الریه سرپایی نامی است که به این نوع سینه پهلو داده شده است که علائم آن آنقدر شدید نیست که بیمار نیاز به استراحت در رختخواب داشته باشد.
قارچ
این نوع ذات‌الریه، شایع‌ترین نوع ذات الریه در افرادی است که سیستم ایمنی بدن آنها ضعیف است یا دچار مشکلات مزمن سلامت هستند و شامل کودکانی می‌باشد که تعداد زیادی از میکروارگانیسم‌ها را وارد ریه‌های خود کرده‌اند. قارچ عامل سینه پهلو در خاک یا فضولات پرندگان وجود دارد و بر اساس موقعیت جغرافیایی متغیر است.
ویروس‌ها
برخی از ویروس‌هایی که باعث سرماخوردگی و آنفولانزا می‌شوند می‌توانند در کودکان منجر به ذات الریه شوند. ویروس‌ها شایع‌ترین عامل ایجادکننده سینه پهلو در کودکان زیر ۵ سال هستند. معمولاً ذات الریه ویروسی خفیف است اما در برخی موارد می‌تواند بسیار حاد باشد.
عوامل پرخطر ذات الریه
• حضور در بیمارستان: کودکانی که در مراکز مراقبت بیمارستان حضور دارند، به ویژه کودکانی که از ماسک تنفسی استفاده می‌کنند بیشتر در معرض ابتلا به ذات‌الریه قراردارند.
• بیماری مزمن: کودکانی که دچار بیماری‌های آسم، بیماری قلبی، یا بیماری مزمن انسدادی ریه هستند بیشتر در معرض خطر ابتلا به ذات الریه قرار دارند.
علائم و نشانه های سینه پهلو در کودکان
علائم و نشانه‌های ذات الریه عبارتند از:
• درد قفسه سینه هنگام سرفه یا نفس کشیدن
• سرفه‌ای که با خلط همراه است
• خستگی
• تب، لرز و عرق
• استفراغ، تهوع و اسهال کودک
• کوتاه شدن تنفس
ممکن است نوزادان و اطفال هیچ گونه علامتی مبنی بر عفونت نشان ندهند، اما ممکن است تب و سرفه داشته باشند، بی‌قرار و خسته و بی انرژی به نظر برسند یا خوردن و نفس کشیدن برایشان دشوار باشد.
عوارض ذات الریه در کودکان
حتی در صورتی که ذات الریه درمان شود، برخی از افراد، به ویژه گروه‌های پرخطر با برخی عوارض مواجه خواهند شد این عوارض عبارتند از:
• وجود باکتری در جریان خون
• دشوار بودن تنفس
• تجمع مایع در اطراف ریه
• عفونت ریه
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورتی که کودک تب ۳۹ درجه یا بالاتر دارد، دچار سرفه مداوم و تب ۳۹ درجه یا بالاتر است، از درد قفسه سینه رنج می‌برد و هنگام سرفه خلط دارد باید هر چه سریع‌تر او را به متخصص اطفال ارجاع داد. کودکانی که در گروه‌های پرخطر زیر قرار دارند باید هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنند.
• کودکان زیر دو سال که علائم و نشانه‌های سینه پهلو را دارند.
• کودکانی که دچار مشکلات مربوط به سلامت یا اختلالات سیستم ایمنی بدن هستند.
• کودکانی که شیمی درمانی می‌شوند یا داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی دریافت می‌کنند.
نحوه تشخیص سینه پهلو
پزشک به معاینه کودک می‌پردازد و سوالاتی را در خصوص پیشینه پزشکی او مطرح می‌کند سپس برای بررسی هرگونه صدای غیرطبیعی از ریه که نشان دهنده سینه پهلو است به کمک گوشی به صدای ریه کودک گوش می‌دهد. در صورتی که پزشک به پنومونی در کودکان مشکوک باشد انجام آزمایشات زیر را تجویز می‌کند:
• آزمایش خون: پزشک برای تایید عفونت و شناسایی میکروارگانیسم عامل عفونت، انجام آزمایش خون را تجویز می‌کند. با این حال همیشه امکان شناسایی دقیق وجود ندارد.
• عکسبرداری از قفسه سینه: عکسبرداری به پزشک برای تشخیص سینه پهلو و تعیین اندازه و محل عفونت کمک می‌کند. با این حال نمی‌توان در عکسبرداری از قفسه سینه، میکروارگانیسم عامل ذات‌الریه (پنومونی) را شناسایی کرد.
• سنجش سطح اکسیژن: در این آزمایش، سطح اکسیژن موجود در خون کودک اندازه‌گیری می‌شود. ذات‌الریه باعث می‌شود که اکسیژن کافی از طریق جریان خون وارد ریه نشود.
• آزمایش خلط: در این آزمایش از کودک خواسته می‌شود سرفه کند سپس نمونه مایع و خلط ریه او جمع آوری و آنالیز می‌شود تا بتوان علت عفونت را پیدا کرد.
راه های درمان ذات الریه
گزینه‌های درمان پنومونی در نوزادان و کودکان شامل موارد زیر است:
آنتی‌بیوتیک
برای درمان سینه پهلو در کودکان از آنتی‌بیوتیک استفاده می‌شود. ممکن است زمانی طولانی برای شناسایی نوع باکتری عامل ذات‌الریه کودکان و تجویز آنتی‌بیوتیک مناسب صرف شود. در صورتی که علائم کودک بهبود نیابد پزشک آنتی‌بیوتیک دیگری را تجویز خواهد کرد.
داروی سرفه
از این دارو برای تسکین سرفه کودک استفاده می‌شود تا کودک بتواند استراحت کند چون سرفه به نرم شدن و خروج مایع از ریه‌ها کمک می‌کند بنابراین بهتر است کودک کمی سرفه کند. به علاوه والدین باید بدانند که تحقیقات اندکی در خصوص داروهای مخصوص سرفه که باعث کاهش سرفه ناشی از ذات‌الریه (پنومونی) می‌شوند، انجام شده است. اگر آنها قصد دارند به کودک خود دارو بدهند باید از دوز پایین آن استفاده کنند که به کودک کمک می‌کند بتواند استراحت کند.
درمان خانگی
رعایت نکات زیر باعث می‌شود که کودک به سرعت بهبود بیابد و خطر عوارض بعدی کاهش یابد:
• به اندازه‌ی کافی استراحت کند: تا زمانی که دمای بدن کودک به حالت عادی برنگشته و سرفه او قطع نشده است اجازه ندهید به مدرسه برود حتی هنگامی که حالش بهتر شده مراقب باشید دوباره بیمار نشود، چون احتمال بازگشت سینه پهلو وجود دارد. بهتر است تا زمانی که کودک به طور کامل بهبود نیافته است از انجام فعالیت‌های روزمره‌اش جلوگیری شود.
• به اندازه کافی مایعات مصرف کند: به کودک مایعات فراوان، به ویژه آب، بدهید. این کار به شل شدن و خروج خلط از ریه‌های کودک کمک می‌کند.
پیشگیری از ذات الریه
برای پیشگیری از مبتلا شدن کودک به ذات‌الریه باید موارد زیر رعایت شوند:
از واکسینه شدن کودک اطمینان حاصل کنید
معمولاً پزشکان برای کودکان زیر دو سال و کودکان ۲ تا ۵ ساله که در معرض ابتلا به ذات‌الریه (پنومونی) قرار دارند، تزریق واکسن ذات‌الریه را را تجویز می‌کنند. کودکانی که به مهدکودک می‌روند نیز باید واکسیناسیون شوند. پزشکان همچنین تزریق واکسن آنفولانزا را برای کودکان بزرگتر از شش ماه توصیه می‌کنند.
رعایت بهداشت
برای پیشگیری از عفونت‌های تنفسی که گاهی باعث مبتلا شدن کودک به سینه پهلو می‌شود، به طور مرتب دست‌های کودک را بشویید یا از شوینده‌های که بر پایه اتانول قرار دارند استفاده کنید.
دیدگاه