امروز: جمعه, ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۸ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
کد خبر: 275538
۳۲۷۲
۱
۰
نسخه چاپی

درد زایمان طبیعی | سطح درد زایمان طبیعی | مراحل زایمان طبیعی | زایمان طبیعی بدون درد | فواید زایمان طبیعی

رحم یک بخش عضلانی‌ست که با انقباضات خود، نوزاد را به سمت بیرون هُل می‌دهد. این انقباضات منبع اصلی درد زایمان طبیعی خواهند بود. درد در هنگام زایمان با انقباض عضلات رحم و فشار دهانۀ رحم ایجاد می‌شود. علل دیگر درد در هنگام زایمان عبارتند از فشار روی مثانه و روده توسط سر نوزاد و کشش کانال تولد و واژن

درد زایمان طبیعی | سطح درد زایمان طبیعی | مراحل زایمان طبیعی | زایمان طبیعی بدون درد | فواید زایمان طبیعی

بسیاری از زنان نسبت به درد زایمان به شکل طبیعی آگاهی نداشته و تصوراتشان بر این است که زایمان بیش از آنچه که تصور می‌کنند، دردناک است. همراه بودن زایمان طبیعی با درد، غیرقابل انکار است، اما راهکارهایی مانند زایمان طبیعی بدون درد وجود دارند که می‌تواند این تجربه را لذت بخش کند.

رحم یک بخش عضلانی‌ست که با انقباضات خود، نوزاد را به سمت بیرون هُل می‌دهد. این انقباضات منبع اصلی درد زایمان طبیعی خواهند بود. درد در هنگام زایمان با انقباض عضلات رحم و فشار دهانۀ رحم ایجاد می‌شود. علل دیگر درد در هنگام زایمان عبارتند از فشار روی مثانه و روده توسط سر نوزاد و کشش کانال تولد و واژن.

عوامل ایجاد درد زایمان طبیعی

درد در طول زایمان برای هر زن متفاوت است. درد زایمان طبیعی به طور گسترده‌ای از یک زن تا زن دیگر و حتی از حاملگی تا حاملگی دیگر متفاوت است. اینکه مادر چه میزان دردی را تجربه می‌کند، بستگی به عوامل مختلفی دارد، از جمله:

- قدرت انقباضات؛ که در طول روند زایمان افزایش می‌یابد.
- اندازه و موقعیت کودک در لگن مادر؛ سر نوزاد به سمت پایین است یا بالا.
- سرعت زایمان مادر.

علاوه‌ بر شدت انقباض عضلات در سراسر شکم و گاهی اوقات تمام ناحیۀ لگن، ممکن است فشار روی پشت، پروینوم (بین واژن و مقعد که در طول زایمان گسترش می‌یابد)، مثانه و روده احساس شود.

زنان، درد زایمان مختلفی را تجربه می‌کنند. برای بعضی از آنها مشابه دردهای شدید قاعدگی است، برای دیگران، فشار شدید و عده ای دیگر، امواج بسیار قوی که مانند گرفتگی‌های اسهالی است را احساس می‌کنند.

ترکیبی از ژنتیک و تجربیات زندگی، آستانۀ درد را تعیین می‌کند. توانایی مقاومت در برابر درد نیز نقش مهمی دارد. حمایت اجتماعی (یا فقدان آن)، ترس، اضطراب و حتی داستان‌های مثبت یا منفی زایمان که مادر قبلاً آن را شنیده، می‌تواند به درک از درد کمک کند.

سطح درد زایمان طبیعی

درد ابتدایی زایمان

مدت زمان این درد بین ۶ ساعت یا بیشتر است. در این مرحله، رحم شروع به باز شدن کرده و بین ۳ تا چهار سانتی‌متر گسترده شده و نازک می‌شود. به طور معمول، انقباضات خفیف تا متوسط بین ۳۰ تا ۶۰ ثانیه طول می‌کشد و هر پنج تا ۲۰ دقیقه رخ می‌دهد. این روند بیشتر و بیشتر شده و به‌صورت مکرر اتفاق می‌افتد.

درد فعال زایمان

طول تقریبی این درد بین ۲ تا ۸ ساعت است. انقباضات ادامه می‌یابد، قوی‌تر و با فواصل نزدیک‌تر به هم اتفاق می‌افتد. در این مرحله، دهانۀ رحم تا ۷ سانتی‌متر گسترش می‌یابد. در این زمان مادران درخواست داروهای مسکن دارند؛ هرچند ممکن است که قبل از آن این داروها را دریافت کرده‌اند.

درد زمان زایمان

مدت زمان این مرحله یک ساعت خواهد بود. درد در اینجا به قوی‌ترین حالت خود می‌رسد؛ زیرا دهانه رحم به ۱۰ سانتی‌متر خواهد رسید. علاوه‌بر انقباضات شدید و نزدیک، ممکن است مادر احساس درد در پشت، کشالۀ ران، و حتی تهوع را تجربه کند.

درد فشار زایمان

مدت زمان درد فشار زایمان از چند دقیقه تا ۳ ساعت به طول می‌انجامد. به دنبال درد شدید، مادر فشارهای شدیدی وارد می‌کند تا درد آرام شده و کودک به بیرون راهنمایی شود. درد ادامه دارد؛ اما بسیاری از مادران اعتقاد دارند که وارد کردن فشار، درد را تسکین می‌دهد. هنگامی که سر نوزاد مشخص شد، مادر ممکن است احساس سوزش یا گزش در اطراف واژن داشته باشد.

درد جفت

مدت زمان این درد تا ۳۰ دقیقه است. این مرحله نسبتاً آسان است؛ زیرا با انقباضات خفیف و تضعیف، جفت خارج می‌شود. این همان زمانی‌ست که مادر تنها به نوزاد خود توجه داشته و متوجه درد نخواهد شد.

درد زایمان طبیعی | سطح درد زایمان طبیعی | مراحل زایمان طبیعی | زایمان طبیعی بدون درد | فواید زایمان طبیعی

مدیریت درد زایمان

حتی اگر مادر باردار داروهای اپیدورال یا سایر داروهای مسکن را برای تسکین درد انتخاب کند، استفاده از تکنیک‌های آرامش‌بخش می‌تواند توانایی او را برای مقابله با درد افزایش دهد.

تنفس ریتمیک، تفکر مثبت، آرامش و دیگر استراتژی‌های آرام‌سازی که در کلاس‌های آموزشی بارداری آموزش داده می‌شود، می‌تواند سبب حفظ آرامش و شل شدن عضلات شود. بهتر است که مادر به جای درد، تمرکز خود را بر انقباض عضلات قرار دهد، تا بتواند زایمان راحت‌تری داشته باشد.

یکی از بهترین ورزش‌ها در طول بارداری، یوگای بارداری‌ست؛ چراکه تمرین تنفس در مدیریت درد کمک کننده خواهد بود. سایر روش‌های مؤثر شامل ماساژ، پیاده روی، حمام یا دوش گرفتن و استفاده یخ یا گرما است.

مراحل زایمان طبیعی

روند زایمان طبیعی را می توان به 3 مرحله تقسیم نمود که در ادامه توضیحات کاملی از آن ها را شرح می دهیم.

مرحله اول زایمان طبیعی

در این مرحله، دردهای مادر به تدریج شروع می شود و تا زمانی ادامه پیدا می کند که دهانه رحم به صورت کامل باز گردد. مرحله اول معمولا طولانی ترین مرحله در زایمان به شما می آید. این مرحله خود دارای 3 فاز مجزا است:

دردهای آغازین

اولین دردهای مادر در این مرحله احساس می شود که به موجب نازک شدن دهانه رحم رخ می دهد. با توجه به اینکه دهانه رحم به آرامی باز می شود، می توان گفت دردی که در این مرحله بروز می کند، به مراتب نسبت به سایر مراحل قابل تحمل تر می باشد.

کارهایی که باید انجام دهید

در طی زمانی که این مرحله آغاز می شود، آرامش خود را حفظ کنید و بدانید که نیازی به مراجعه به بیمارستان ها و مراکز درمانی نیست. برای اینکه آرامش بیشتری داشته باشید، می توانید به واسطه انجام فعالیتی، خود را سرگرم نگه دارید. انرژی خود را از دست ندهید و با نوشیدن مقدار زیلادی آب و نیز وعده های غذایی کوچک، سعی کنید در طی زمان انقباض خود را حفظ نمایید.

چنانچه این مرحله در طول شب برای شما رخ داد، بهتر است استراحت کرده و سعی کنید که بخوابید. اگر قادر به خوابیدن هم نبودید می توانید فعالیت هایی انجام دهید که به شما روحیه ببخشد.

لازم است بدانید که:

- این درد اولیه معمولا 8 الی 12 ساعت به طول می انجامد.
- انقباض ها معمولا به صورت نامنظم و خفیف روی می دهند که به تدریج افزایش می یابند.
- انقاباضاتی که روی می دهد، می تواند منجر به بروز کمردرد، اسپاسم عضلات شکم، احساس سفتی و فشار در ناحیه لگن شود.
- رحم به اندازه 3 سانتی متر باز می شود.
- احتمال پاره شدن کیسه آب وجود دارد.

دردهای فعال

هنگامی که دهانه رحم از 4 به 7 سانتی متر می رسد، دردهای فعال آغاز می شوند. باز شدن دهانه رحم به اندازه 6 سانتی متر موجب می شود که درد افزایش پیدا کند، انقباضات بیشتر شود و در نتیجه احساس گرما در خانم ها نیز افزایش یابد.

کارهایی که باید انجام دهید

در این فاز لازم است که به بیمارستان و مراکز درمانی برای زایمان مراجعه نمایید. چرا که انقباضات در این مرحله طولانی تر و قوی تر خواهند شد و فاصله آن ها به هم نیز کمتر می شود. بهتر است در این مرحله، وضعیت خود را تغییر دهید. اگر می توانید پیاده روی کرده و حمام کنید. آب زیادی بنوشید.

مرحله انتقالی

بیشترین درد در این مرحله بروز می کند و دهانه رحم از 8 الی 10 سانتی متر باز می شود. مدت زمانی که مادر این درد را متحمل می شود بین 20 الی 90 دقیقه است که در طی آن، جنین به روده مادر فشار می آورد. می توان گفت در این مرحله مادر آماده زایمان است.

درد زایمان طبیعی | سطح درد زایمان طبیعی | مراحل زایمان طبیعی | زایمان طبیعی بدون درد | فواید زایمان طبیعی

مرحله دوم زایمان طبیعی

مرحله دوم را می توان مرحله دانست که در آن جنین از رحم مادر خارج می شود. دهانه رحم کاملا باز است و پزشک از مادر می خواهد که به فشار آورد و به اصطلاح زور بزند تا نوزاد از رحم خارج شود. سر نوزاد با این کار پایین می آید و در دهانه رح قرار می گیرد. پزشک با استفاده از مکش، خون و مخاط رحم را از بینی نوزاد بیرون می کشد و در نهایت مابقی جسه او را نیز از بدن مادر خارج می کند.

در این مرحله باید بدانید که:

- فشار زیادی در سمت راست روده خود احساس خواهید کرد.
- احتمال ادرار و دفع مدفوع خفیف وجود دارد.
- انقباضات رحمی به فاصله 45 الی 90 دقیقه روی می دهد و بین هر یک حدود 3 الی 5 دقیقه امکان استراحت وجود دارد.
- به صورت پیش فرض در این مرحله، مادر میل به هل دادن و زور زدن دارد.
- ممکن است احساس سوزش داشته باشید.

مرحله سوم زایمان طبیعی

مرحله آخر مربوط به خروج نوزادو جفت است. پس از به دنیا آمدن نوزاد، جفت از دیواره رحم جدا می شود و از راه واژن بیرون می آید. مدت زمانی که ممکن است طول بکشد تا جفت از بدن خارج شود، بین 5 الی 30 دقیقه متغیر است.

پس از زایمان ممکن است احساس لرزش داشته باشید که طبیعی است و جای نگرانی ندارد. انقباضاتی که پس از زایمان بروز می کند نشان از آن دارد که جفت در حال جدا شدن از دیواره رحمی است. در نهایت لازم ایست که چند ساعت تحت مراقبت قرار بگیرید تا اطمینان حاصل شود که خونریزی بیش از اندازه ای ندارید و نیز رحم در حال منقبض شدن بیشتر است.

زایمان طبیعی بدون درد

در طی زایمان طبیعی از روش های مختلفی برای کاهش درد مادر استفاده می شود.

تجویز داروهای وریدی

در این روش که از داروهای مخدر و یا کتامین استفاده می شود، احتمال ورود آن ها به بدن جنین و تاثیرگذاری بر شیوه تنفس آن ها بسیار کم است. اما به هر حال اگر از این روش کاهش درد استفاده می شود، لازم است که بخش مراقبت های ویژه برای نوزاد در بیمارستان و مرکز مورد نظر موجود باشد.

بی حسی اپیدورال

این روش یکی از محبوب ترین روش های کاهش درد زایمان محسوب می شود. چنانچه قرار باید از این روش برای مادر استفاده شود، حضور متخصص بیهوشی در اتاق زایمان الزامی است. توسط متخصص بیهوشی یک لوله پلاستیکی در قسمت پایینی کمر مادر وارد می شود تا بتوان دارو را از این طریق به اطراف نخاع تزریق کرد.

تزریق اپیدورال کاهش درد قابل چشمگیری را به دنبال دارند اما به طور 100 درصد درد ناشی از زایمان را برطرف نمی کنند. اپیدورال تزریقی می تواند ضربه های عصبی از قسمت کمر ستون فقرات را مسدود کند و از این طریق موجب کاهش درد در نیمه پایینی بدن شود.

دقت کنید که تزریق هنگامی صورت می گیرد که مادر در حال فعالیت باشد و این بدان معناست که حداقل باید 3 انقباض در هر 10 دقیقه داشته باشد.

استفاده از گاز انتونوکس

گاز انتونوکس، مخلوطی از گاز اکسیژن و نیتروس است و از طریق ماسک به بدن مادر وارد می شود. زمانی که انقباضات رحم در طول زایمان، همراه با درد احساس می شوند، بر روی صورت مادر یک ماسک مخصوص قرار داده می شود تا با تنفس عمبق، گاز آن را وارد ریه ها و سپس مغز خود کند. این گاز بر عوامل موثر در بروز درد تاثیر می گذارد و موجب کم شدن درد زایمان می شود.

فواید زایمان طبیعی

فواید پزشکی زایمان طبیعی

1- پیشگیری از خطر مرگ: احتمالا بزرگترین فایده زایمان طبیعی کاهش مرگ مادر است. زیرا جراحی سزارین مانند تمام جراحی ها دارای خطر مرگ ناشی از عوامل بیهوشی گزارش شده است که نسبت مرگ و میر پری ناتال زنان در سزارین هفت برابر زایمان نرمال است.

2- پیشگیری از خطر عفونت: در واقع شایع ترین انواع عفونت پس از جراحی سزارین ، عفونت رحم و عفونت محل زخم جراحی و عفونت مثانه است ولی در زایمان طبیعی عفونت رحم به ندرت دیده می شود.

3- پیشگیری از «از دست دادن خون» : به طور متوسط، خونی که در زایمان طبیعی از دست می رود حدود ۵۰۰ – ۷۰۰ میلی لیتر است و در مقابل خونی که در سزارین انتخابی از دست می رود حدود ۱۰۰۰میلی لیتر است.

4- پیشگیری از آسیب دیدن دستگاه ادراری: در زایمان طبیعی احتمال آسیب دیدن به مثانه بسیار کم است.

5- پیشگیری از آسیب دیدن روده: انسداد روده، عارضه جانبی شایع هر جراحی است که برای مجرای دستگاه گوارش مشکل ساز است.زیرا در این وضعیت حرکت روده ها کند و یا درموارد نادر متوقف شده و محتویات روده داخل آن باقی می ماند.

6- پیشگیری از لخته شدن خون در پاها: ترومبوفلبیت حالتی است که در آن خون داخل سیاهرگ لخته می شود و معمول ترین محل تشکیل لخته، سیاهرگ های پا است.خطر ایجاد ترومبوفلبیت پس از جراحی سزارین، ۱۰ برابر زایمان طبیعی است.

7- پیشگیری از هیسترکتومی(برداشتن رحم): سزارین قبلی در برخی موارد در حاملگی های بعدی با پلاسنتاپرویااکرتا همراه می شود. پلاسنتاپرویا(جفت سرراهی) حالتی است که در آن جفت در قسمت پایین رحم جایگزین می شود و مانع عبور نوزاد و زایمان طبیعی می شود. در پلاسنتااکرتا جفت به عمق دیواره های رحم نفوذ می کند و پس از تولد نوزاد نیز به خودی خود خارج نمی شود، بنابراین در برخی موارد مجبور به درآوردن رحم می شوند.

درد زایمان طبیعی | سطح درد زایمان طبیعی | مراحل زایمان طبیعی | زایمان طبیعی بدون درد | فواید زایمان طبیعی

فواید روانی زایمان طبیعی

1- احساس خوشایند از توانایی در زایمان طبیعی

2- احساس مشارکت در زایمان و درک نحوه تولد نوزاد

3- احساس تسلط و حاکم بودن بر اتفاقات حین زایمان

4- احساس برقراری ارتباط فوری و پیوند احساسی با نوزاد پس از وضع حمل

5- احساس رضایت از پذیرفتن مسئولیت های مادرانه و مراقبت از نوزاد

فواید زایمان طبیعی برای نوزاد

1- از آنجا که فواید تغذیه طبیعی با شیر مادر مورد توجه است سزارین برای مادرانی که مایلند نوزادانشان را با شیر خود تغذیه کنند مشکل ساز خواهد شد. اغلب زنانی که زایمان طبیعی می کنند بلافاصله پس از تولد نوزاد تغذیه با شیر خود را آغاز می کنند و شیردهی در زنانی که سزارین می شوند با تاخیر آغاز می گردد.

2- با اینکه در زمینه خطرات جراحی سزارین ، بحث بیشتری روی عوارض جانبی سوء بر روی مادر متمرکز شده است قطعا برای نوزاد نیز بی خطر نیست. شاید بتوان گفت: خطرماک ترین عارضه جانبی جراحی سزارین برای نوزاد، نارسی است، اصطلاح نارسی عموما برای شرح دادن وضعیت نوزادی به کار می رود که به دلیل انتخاب زمان نادرست سزارین نارس به دنیا آمده است. مشخص شده است که نوزادانی که به روش سزارین انتخابی به دنیا می آیند به میزان چشمگیری در معرض خطر ابتلا به RDS (سندرم دیسترس تنفس) هستند.

3- هنوز هم در اغلب بیمارستان ها برای جراحی سزارین بیهوشی عمومی صورت می گیرد و متاسفانه داروی به کار رفته برای بیهوشی مادر از طریق جفت به بدن نوزاد می رسد. دراین صورت گاهی نوزاد لمس و فاقد واکنش های لازم به دنیا می آید.

4- یکی دیگر از عوارضی که به نظر می آید بر اثر سزارین در نوزاد بروز کند، فقدان ایجاد فشار بر روی دستگاه تنفسی است. دراین حالت تخلیه مایع از اعماق ریه نوزاد، به طور کامل صورت نمی گیرد. به همین دلیل بروز مشکلات تنفسی در نوزادانی که به روش سزارین به دنیا آمده اند در مقایسه با زایمان طبیعی بشتر است.

فواید زایمان طبیعی برای زنان

1- بهبودی سریع مادر پس از زایمان طبیعی: اولین فایده زایمان طبیعی این است که سیستم بدنی زن دستکاری نمی شود؛ بدین معنا که در سزارین برش هایی را بر سطح شکم ایجاد می کنند که می تواند عارضه هایی را بعد ها در پی داشته باشد. از جمله باقی ماندن جای زخم و بخیه بر روی پوست، و…. . پس از زایمان طبیعی روند بازسازی و بهبودی بدن خیلی سریع اتفاق می افتد. در واقع تمامی زخم هایی که در نواحی واژن و نیز نواحی داخلی رحمی اتفاق افتاده است به سرعت به حالت قبل از زایمان باز می گردد.

2- میزان خونریزی کمتر حین زایمان طبیعی: میزان خونریزی مادر در زایمان طبیعی نصف میزان خونریزی در سزارین است. خونریزی آسیب های زیادی را به بدن وارد می کند از جمله اینکه بدن زن ضعیف می شود. پس تمامی تلاش مان باید براین نکته معطوف باشد که این میزان را کاهش دهیم.

3- کم شدن مشکلات تنفسی نوزاد: عبور از کانال زایمان برای نوزاد لازم و مفید است. به این دلیل که پژوهش ها نشان داده است، فشاری که در زایمان طبیعی به نوزاد وارد می شود برای تنفس آن نوزاد بهتر است. از آن جهت که مایعی از ریه نوزاد خارج می شود و همین امر بر تسهیل تنفس نوازد موثر واقع می شود.

4- سهولت در شیردهی بعد از زایمان: انقباضاتی که در رحم ایجاد می شود برای مادر بسیار سودمند است زیرا هورمون هایی را ترشح می کند که بر شیردهی مادران تاثیر می گذارد. خانمی که سزارین انجام می دهد به جهت اینکه از بیحس کننده ها استفاده کرده است نمی تواند بلافاصله شیردهی داشته باشد.

5- بالا بودن درک مادر حین زایمان و بهره بردن از لحظه تولد نوزاد: علیرغم اینکه زنان درد زیادی را در زایمان طبیعی تجربه می کنند، اما به کرّات شاهد این اتفاق بوده ایم که زنان بسیاری از زایمان طبیعی خود به عنوان بهترین و شیرین ترین خاطرات و تجربه زندگی شان یاد می کنند. زیرا که در تمامی مراحل زایمان کاملا هوشیار بوده و روند زایمان را با آگاهی و درک سپری کردند. این درحالی که زنان در سزارین در بیهوشی و بی خبری کامل به سر می برند و درکی از نحوه انجام اقدامات در روند زایمان ندارند.

 

  • منبع
  • بیمارستان و زایشگاه مریم
  • دکتر آزاده مهدیان
  • شبکه بهداشت و درمان بویین میاندشت
  • دکتر بنفشه قریشی

دیدگاه

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید



کد امنیتی کد جدید