سمعک چیست؟
سمعک وسیله ای الکترونیکی و باتری دار است که صدا را تقویت می کند و به نحوی تغییر می دهد که فرد بتواند با استفاده از آن برقراری ارتباط با سایرین و محیط اطراف خود را بهبود بخشد. سمعک ها صدا را از طریق یک میکروفن دریافت می کنند و سپس امواج صوتی را به پیام ها (سیگنال های الکتریکی تبدیل می نمایند. تقویت کننده (آمپلیفایر) بلندی سیگنال را افزایش می دهد و سپس صدا را از راه یک بلندگو به گوش می فرستد.
کاهش شنوایی ممکن است «هدایتی» باشد که در آن، امواج صوتی نمی توانند به گوش داخلی برسند و در اثر مشکلات مختلفی مانند وجود سرومن یا واکس در گوش، عفونت گوش، وجود مایع میانی در اثر عفونت یا أتيت میانی، یا پارگی پرده صماخ ایجاد می شود.
نوع دیگر کاهش شنوایی، نوعی حسی عصبی است که در آن، عصب شنوایی یا سلول های مویی گوش داخلی در اثر افزایش سن، سروصدا، بیماری، آسیب دیدگی، عفونت، ضربه سر، داروهای سمی برای گوش یا اختلالات ارثی تخریب می شوند. کاهش شنوایی ممکن است از نوع مختلط هدایتی و «حسی عصبی» باشد. کاهش شنوایی هدایتی، اغلب با روش های دارویی یا جراحی قابل اصلاح است ولی کاهش شنوایی حسی عصبی معمولا" قابل بازگشت نیست.
در افراد مبتلا به کاهش شنوایی بعضی یا تمام مشکلات زیر ایجاد می شوند:
1- اشکال در شنیدن صحبت دیگران، به ویژه در هنگام وجود صداهای زمینه ای
2- وزوز، سوت زدن یا زنگ زدن گوش
3- اشکال در شنیدن صدای رادیو یا تلویزیون با صدای معمولی
4- خستگی و تحریک پذیری ناشی از تلاش برای شنیدن
5- گیجی یا مشکلات تعادلی
اَدیولوژیست ( متخصص شنوایی سنجی) بر اساس نتایج آزمایشاتی که به عمل می آورد مشخص می کند که آیا استفاده از سمعک برای فرد مفید است یا نه؟ سمعک ها به ویژه برای بهبود شنوایی و تکلم افراد مبتلا به کاهش شنوایی حسی عصبی مفید هستند.
انواع سمعک
سمعک، انواع مختلف دارد و هر نوع ، بر حسب طراحی، میزان تقویت صدا و اندازه، از مزایای مختلفی بر۔ خوردار است.
قبل از خرید هر نوع سمعک درباره گارانتی و امکان تعویض آن سؤال کنید. اکثر سازندگان سمعک اجازه می دهند خریدار در صورت لزوم از ۳۰ تا ۶۰ روز بعد بتواند سمعک را مسترد کند و پول خود را پس بگیرد.
چهار نوع اصلی سمعک برای کاهش شنوایی حسی عصبی وجود دارد:
1. سمعک داخل گوشی
این نوع سمعک به طور کامل در داخل گوش خارجی قرار می گیرد و در کاهش شنوایی خفیف تا شدید به کار می رود. قاب این نوع سمعک از جنس پلاستیک سخت است.
ITEها می توانند با مکانیسم های تکنیکال اضافی ای مانند سیم پیچ تلفن (تله کویل telecoil) تطابق پیدا کنند. تله کویل، نوعی سیم پیچ مغناطیسی کوچک است که در سمعک قرار میگیرد و انتقال صدا از تلفن را بهبود می بخشد. ITE ها ممکن است در اثر واکس گوش یا ترشحات داخل گوش آسیب ببینند و اندازه کوچک آن ها می تواند مشکلات تنظیم و فیدبک را سبب شود. معمولا" از این نوع سمعک در کودکان استفاده نمی شود زیرا باید با رشد کودک، قاب سمعک را عوض کرد.
2. سمعک پشت گوشی
این نوع سمعک در پشت گوش قرار میگیرد و به قالب گوشی پلاستیکی متصل شده است که در قسمت داخلی گوش خارجی جا می گیرد.اجزای سمعک در محفظه ای قرار دارند که در پشت گوش واقع می شود. صداها از طریق قالب گوشی به داخل گوش منتقل می شوند.BTEها در تمام سنین، در کاهش شنوایی خفیف تا مفرط به کار می روند. چنان چه قالب BTE به طور مناسب قرار نگرفته باشد می تواند موجب بروز« فیدبک» شود که به صورت صدای سوت به گوش می رسد.
3.سمعک مجرایی
این نوع سمعک در داخل مجرای گوش جای می گیرد و در دو اندازه در دسترس است:
الف) سمعک داخل مجرایی که بر طبق اندازه و شکل کانال گوش سفارش داده و ساخته می شود و برای کاهش شنوایی خفیف یا نسبتا شدید به کار می رود.
ب) سمعک کاملا داخل مجرایی در مجرای گوش مخفی می شود و برای کاهش شنوایی خفیف تا نسبتا شدید به کار می رود. تنظیم و بیرون آوردن سمعک های مجرایی به دلیل کوچک بودن ممکن است برای استفاده کنندگان آن ها دشوار باشد و نمی توان در آن ها از تله کویل ( سمعک داخل گوشی، شماره ۱ سطور قبلی) و وسایل اضافی دیگر استفاده کرد. این نوع سمعک ها همچنین ممکن است در اثر واکس داخل گوش و ترشحات گوش آسیب ببینند. سمعک های مجرایی معمولا" برای کودکان توصیه نمی شوند.
4. سمعک بدنی
این نوع سمعک به کمربند یا جیب فرد متصل می شود و به وسیله یک سیم در گوشی قرار می گیرد سمعک بدنی در کاهش شنوایی مفرط به کار می رود. سمعک بدنی به دلیل بزرگ بودن می تواند بسیاری از گزینه های پردازش سیگنال را شامل شود ولی معمولا" فقط وقتی مورد استفاده قرار میگیرد که نتوان از سایر انواع سمعک استفاده کرد.
آیا همه انواع سمعک به یک شکل کار می کنند؟
مکانیسم های داخلی سمعک ها، حتی در صورت شبیه بودن شکل ظاهری آن ها، با یکدیگر متفاوت است. در ساخت سمعک ها از سه نوع مدار استفاده می شود:
1. آنالوگ / قابل تنظیم: ادیولوژیست، میزان صدا و سایر ویژگی های لازم فرد را مشخص می کند و سپس لابراتوار بر اساس ویژگی های تعیین شده سمعک را می سازد. این نوع مدار سمعک عموما ارزان ترین نوع است.
2. آنالوگ/ قابل برنامه ریزی: در این نوع، أدیولوژیست برای دادن برنامه به سمعک از کامپیوتر استفاده می کند. مدار این نوع سمعک ها با بیش از یک برنامه یا موقعیت تطابق دارد. چنان چه سمعک مجهز به دستگاه کنترل از دور باشد، فرد می تواند بر حسب شرایط محیط، برنامه آن را تغییر دهد. از نوع آنالوگ / قابل تنظیم می توان در همه انواع سمعک استفاده کرد.
3. دیجیتال/ قابل برنامه ریزی: در این نوع، ادیولوژیست سمعک را به وسیله کامپیوتر برنامه ریزی می کند و می تواند کیفیت صدا و زمان پاسخ دهی را برحسب هر فرد تنظیم نماید. در این نوع سمعک ها از میکروفن، گیرنده، باتری و تراشه کامپیوتری استفاده می شود. مدار دیجیتال بیشترین امکان تنظیم سمعک را در اختیار ادیولوژیست قرار می دهد و می توان از آن در تمام انواع سمعک استفاده کرد. این نوع سمعک ها معمولا" گران ترین نوع سمعک هستند.
چه انتظاراتی باید از سمعک داشت؟
استفاده موفقیقت آمیز از سمعک به زمان و شکیبایی نیاز دارد. سمعک باعث شنیدن صدا به شکل طبیعی یا حذف سروصداهای زمینه ای نمی شود. عادت کردن به سمعک، فرایندی تدریجی، شامل آموزش گوش دادن در محیط های مختلف و خو کردن به شنیدن صداهای مختلف است. در صورتی که از سمعک استفاده می کنید، سعی نمایید تا در شرایط بدون استرس، هر بار چند ساعت آن را به کار گیرید تا با نحوه استفاده از آن آشنا شوید. به منظور کسب اطلاعات بیشتر در زمینه برنامه های ضروری برای رفع نیازهای استفاده از سمعک با ادیولوژیست خود تماس بگیرید.
سؤال هایی که باید قبل از خرید سمعک پرسیده شوند
قبل از خرید سمعک سؤال های مهم زیر را از ادیولوژیست بپرسید:
1- آیا کاهش شنوایی من با دارو یا عمل جراحی قابل درمان است؟
2- بهترین روش بهبود کاهش شنوایی من کدام است؟
3- قیمت سمعک لازم برای من چه قدر است؟
4- چه مدت برای آزمایش سمعک در اختیار دارم؛ چنان چه سمعک را پس از گذشت مدت آزمایش مسترد کنم، چه مقدار از پول آن پس داده می شود؟
5- مدت ضمانت (گارانتی) سمعک چه قدر است و آیا می توان آن را افزایش داد؟
6- آیا ضمانت، شامل نگهداری و تعمیرات هم می شود؟
7- آیا ادیولوژیست می تواند سمعک را تنظیم کند و سرویس و تعمیرات جزیی سمعک را به عهده بگیرد؟آیا در زمانی که سمعک نیاز به تعمیر دارد، سمعک دیگری به عنوان جایگزین موقت داده می شود؟
8- ادیولوژیست چه آموزش هایی می دهد؟
9- آیا می توان از وسایل کمکی مثل تله کویل در سمعک استفاده کرد؟
مشکلاتی که می توان تا زمان عادت کردن به سمعک انتظار داشت
- ادیولوژیست نحوه استفاده و محافظت از سمعک را به شما یاد می دهد. چگونگی قرار دادن سمعک و برداشتن آن، تنظیم صدا، تمیز کردن سمعک، تشخیص سمعک گوش راست و چپ و نحوه تعویض باتری را از ادیولوژیست یاد بگیرید.
- از ادیولوژیست سوال کنید چه مدت طول میکشد تا به سمعک عادت کنید. همچنین سوال نمایید که چگونه باید سمعک را در شرایط وجود اشکال شنوایی آزمایش کنید و چگونه می توانید صدا و یا برنامه سمعک را برای صداهای خیلی بلند یا خیلی ضعیف تنظیم کنید.
- ممکن است هنگام قرار دادن سمعک، با صدای خیلی بلند صحبت کنید. این مساله در افرادی که به تازگی از سمعک استفاده می کنند بسیار شایع است. ادیولوژیست ممکن است بتواند این مشکل را برطرف کند و یا ممکن است قادر به این کار نباشد. به هر حال اکثر افراد با گذشت زمان خودشان این مشکل را رفع می کنند.
- ممکن است سمعک «سوت بکشد». به این وضعیت «فیدبک» گفته می شود که ناشی از اندازه ی سمعک است و یا به دلیل افزایش و متراکم شدن واکس (جرم) داخل گوش و یا وجود مایع در گوش روی می دهد. در صورت ایجاد فیدبک به ادیولوژیست مراجعه کنید.
- ممکن است سروصدای زمینه به گوش برسد. به خاطر داشته باشید که سمعک به طور کامل صداهایی را که متمایل به شنیدن آن ها هستید از سایر صداها جدا نمی کند ولی همچنین ممکن است سمعک دچار اشکالی شده باشد. موضوع را با ادیولوژیست مطرح کنید.
نکاتی درباره مراقبت از سمعک
- سمعک را از گرما و رطوبت دور نگه دارید.
- باتری هایی را که تمام شده اند فورا تعویض کنید.
- سمعک را مطابق دستورالمعل ارایه شده تمیز کنید.
- در هنگام استفاده از سمعک از اسپری و یا سایر فراورده های آرایشی و بهداشتی مو استفاده نکنید.
- وقتی از سمعک استفاده نمی کنید آن را خاموش نمایید.
- باتری ها و سمعک های کوچک را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید.
منبع: بیماری های گوش و سیستم تعادلی بدن - دکتر علیرضا منجمی
دیدگاه