تعریف تجاوز جنسی
تجاوز جنسی پدیده ای است که از گذشته های بسیار دور در بین جوامع گوناگون وجود داشته است، ولی امروزه این بحران در جوامع مختلف به دلیل رواج دو مبحث خشونت و سکس، در سطح بسیار گستردهای افزایش یافته است و بعنوان مصداق جهانی خشونت علیه زنان مطرح میباشد.
تجاوز جنسی میتواند بنیان روانی فرد را دگرگون کند و آسیب‌های گوناگونی را در بخش‌های مختلفی از زندگی فرد ایجاد کند، به دلیل سنگین بودن بار روانی این اتفاق معمولا قربانیان آن نمی‌توانند مساله را برای دیگران عنوان کنند.
طبق آنچه در تبصره دوم ماده ۲۲۵ قانون مجازات اسلامی بیان شده است: «هرگاه کسی با زنی که راضی به زنای با او نباشد، در حال بی هوشی، خواب یا مستی زنا کند، رفتار او در حکم زنای به عنف است. در زنا از طریق اغفال و فریب دادن دختر نابالغ یا از طریق ربایش، تهدید و یا ترساندن زن، اگرچه موجب تسلیم شدن او شود، نیز حکم فوق جاری است.»
به علاوه، آزار جنسی صرفا رابطه جنسی و فیزیکی شمرده نمی‌شود و بسیاری از رفتارهای نامتعارف دیگر را در بر می‌گیرد که در خصوص هریک از این رفتارها، مجازات‌های مختلفی در نظر گرفته شده است که شدت آن‌ها متفاوت خواهد بود.
همچنین لازم به ذکر است تجاوز لزوما از سوی مرد به زن صورت نمی گیرد، بلکه در بسیاری از موارد مردان و یا حتی کودکان قربانی این نوع از تجاوز هستند.
تفاوت میان آزار جنسی و تجاوز جنسی در قانون
تجاوز جنسی دیگر آخرین مرحله است ولی آزار جنسی می تواند اعم از رفتار، حرف های زشت، نظر کردن به اصطلاح هیزی کردن و لمس اعضای بدن بچه یا قربانی باشد، به عنوان مثال درصورتی که راننده سرویس کودکی کلمات مستهجنی بکار ببرد خود آزار جنسی به حساب می روند، حتی درصورتی که کسی هم در اجتماع چنین کلماتی را بشنود افترای جنسی یا نام حقوقی آن قذف است، قذف نوعی فحاشی و به معنای متهم کردن شخصی به زنا یا لواط است، از این بابت هم فرد میتواند شکایت کند.
انواع تجاوز جنسی
چند نوع تجاوز وجود دارد که معمولا باتوجه به وضعیتی که در آن رخ می‌دهند، جنسیت یا خصوصیت قربانی، و یا جنسیت و خصوصیت متهم طبقه بندی می شود.
انواع گوناگون تجاوز شامل: تجاوز به وسیله آشنا، تجاوز دست جمعی، تجاوز زناشویی یا تجاوز زوجی، تجاوز به محارم، سوءاستفاده جنسی از بچه ها، تجاوز در زندان، تجاوز جنگی و تجاوز از لحاظ قانونی است ولی به این موارد محدود نمی شود.
اثبات جرم تجاوز جنسی
دلایل اثبات یک جرم مهم ترین و اصلی ترین مسیری است که قربانی برای احقاق حق خود باید آن را سپری نماید.
قانون مجازات اسلامی برای اثبات زنا به اقرار، شهادت و علم قاضی اشاره کرده است.
هرچند این ادله برای اثبت کلیه دعاوی حقوقی و جزایی عمومیت دارد و اختصاص به جرایم خاص مانند تجاوز جنسی ندارد.
در بحث تجاوز جنسی اقرار متهم بر علیه خود امری بعید است مگر اینکه اقرار از راه های قانونی و مشروع کسب نشده باشد که در آن صورت نیز ارزش اثباتی ندارد.
همچنین مجرمین معمولا در برابر دیگران مرتکب جرم نمی شوند به خصوص جرمی مانند تجاوز جنسی که بیشتر از جرائم دیگر نیازمند پنهان کاری است، در نتیجه استفاده از شهادت شهود در این موارد بسیار اندک است؛ بنابراین تنها امکانی که یرای بزه دیده باقی می ماند استفاده از علم قاضی میباشد.
در میان این ادله نقش علم قاضی بسیار مهم است. قضات می توانند با در نظر گرفتن جنبه ی خصوصی این جرم تلاش خود را برای کشف حقیقت به کار گیرند یا در جهت استفاده بهینه از سایر ادله به ان استناد کنند.
علم قاضی از شیوه های مختلفی می تواند تحصیل شود گزارش اولیه پلیس، نظریه ی پزشکی قانونی، اظهارات متهم در جلسات متفاوت ، روابط قبلی میان متهم و قربانی و.. می تواند از مواردی باشد که به حصول علم قاضی کمک می کند.
مجازات تجاوز جنسی
مطابق بند ت ماده ۲۲۴ قانون مجازات اسلامی وجود عنف در تجاوز جنسی، یکی از مواردی است که منجر به تشدید کیفر زنا تا حد اعدام می گردد.
در واقع هرگاه یکی از طرفین راضی به برقراری رابطه جنسی نبوده و دیگری وی را وادار به ارتکاب این عمل نماید این ویژگی برای شخص مکره از کیفیات مشدده محسوب می شود، از این رو تجاوز جنسی (تجاوز به عنف) در فقه و به تبع آن در قوانین کیفری ایران با تشدید مجازات همراه شده است.
در واقع این عدم رضایت قربانی است که آمیزش جنسی را به تجاوز جنسی تبدیل می کند.
اگر این رضایت با حیله و و تقلب به دست آمده باشد باعث محکومیت مرتکب به تجاوز جنسی می شود همانطور که در تبصره ی ۲ ماده ۲۲۴ مقرر شده: هر گاه کسی با زنی که راضی به زنای با او نباشد، در حال بیهوشی، خواب یا مستی زنا کند، رفتار او در حکم تجاوز جنسی است.
در زنا از طریق اغفال و فریب دادن دختر نابالغ یا از طریق ربایش ، تهدید یا ترساندن زن، اگرچه موجب تسلیم شدن او شود نیز حکم فوق جاری است»، اما اگر این حیله و تقلب به صورتی باشد که به فرض مثال قربانی به خاطر وعده ی ازدواج تن به آمیزش جنسی داده باشد و فریب خورده باشد دیگر در قانون ما تجاوز به جنسی محسوب نمی شود؛ زیرا به هر حال شخص به میل خود در رابطه جنسی ایفای نقش کرده است.
علاوه بر کیفر اعدام متجاوز مقرر در بند ت ماده ۲۲۴ قانون مجازات اسلامی۱۳۹۲ ، قانونگذار در ماده ۲۳۱ این قانون، پرداخت ارش البکاره و مهرالمثل را نیز بعنوان ضمانت اجرای مدنی تجاوز و راهکاری برای حمایت از بزه دیدگان زن تجاوز جنسی پیش بینی نموده است که در موارد زنای به عنف در صورتی که زن باکره باشد، مرتکب علاوه بر مجازات مقرر، به پرداخت ارش البکاره و مهرالمثل نیز محکوم می شود و در صورتی که باکره نباشد، فقط به مجازات و پرداخت مهرالمثل محکوم می گردد.
اثبات جرم تجاوز به عنف در نظام دادرسی ایران، از پیچیده‌ترین پرونده‌های کیفری محسوب می‌شوند. علت عمده آن هم از بین رفتن مدارک و آثار جرم توسط قربانی در همان ساعات اولیه است.
مهمترین اقدامات برای جمع‌آوری مدارک کافی بلافاصله پس از وقوع جرم چیست؟
- در صورت وقوع تجاوز، بلافاصله محل امنی بیابید. با مطمئن‌ترین شخص زندگی خود تماس بگیرید و از او بخواهید برای ساعت‌های پس از وقوع بزه کنار شما بماند. رفتارهای هیجانی لحظه‌های بعد از وقوع تجاوز، عمده‌ترین عامل از بین مدارک جرم است.
- قبل از معاینه کامل توسط پزشک قانونی، مدارک و شواهد تجاوز را از بین نبرید.حمام نروید و دندانهای خود را مسواک نزنید. لباس‌های خود را با دقت کامل در بیاورید و در پلاستیک تمیز دربسته‌ای نگه‌داری کنید. تمام جزئیات به ویژه زمان‌ها، مکان وقوع و جزئیات صحنه تجاوز را یادداشت کنید.
- در تجاوز سفید، عمدتا میان متجاوز و قربانی، رابطه آشنایی وجود دارد؛ اسامی همه افرادی که شاهد ملاقات شما بوده‌اند را بخاطر بیاورید. اگر مدت کوتاهی قبل از وقوع تجاوز در مکانی غذا خورده‌اید، به سینما رفته‌اید و یا از فروشگاهی خرید کرده‌اید، نام و آدرس آن را در جایی بنویسید.
- اگر گمان می‌کنید به شما داروی خواب‌آور یا مواد مخدر یا الکل داده شده است از پزشک قانونی بخواهید از شما آزمایش خون و ادرار گرفته شود. با در جریان گذاشتن پزشک، از او بخواهید ضمن بررسی دقیق میزان جراحات، خطر بیماری‌های مقاربتی و حاملگی ناخواسته را در نظر بگیرد.
- تصویر، صوت و تمامی مدارک الکترونیک از جمله لاگ تماس، پیامک، ایمیل،اینستاگرام، تلگرام، توئیتر، فیس‌بوک و...، از جمله دلایل اثبات ادعای شما محسوب می‌شوند. بنابراین کلیه مستندات و پیام‌های تهدید و اخاذی احتمالی بعدی را با دقت و حساسیت جمع‌آوری و در چند نسخه کپی و نگه‌داری کنید.
- در صورت تمایل می‌توانید در مراجعه اولیه به کلانتری، از افسر قضایی، تقاضا کنید تحقیقات مقدماتی در کلانتری توسط افسر زن و با حفظ محرمانگی صورت گیرد. کلیه واحدهای کلانتری و پلیس آگاهی، موظفند از نیروی کافی پلیس زن برای ارائه خدمات انتطامی به بانوان، استفاده کنند
- مرتکبان تجاوز عموما دارای ویژگی‌های شخصیتی مشترکی هستند: مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی پائین، برانگیختگی هیجانی، فرار از مسئولیت، علاقه به خشونت و بدرفتاری با حیوانات، سابقه خشونت و تحقیر افراد زیردست و کارمندان و رفتارهای پرخطر در هنگام مصرف الکل و مواد مخدر.
طی سال‌های اخیر همزمان با افزایش میزان آزار و تعرض جنسی در جامعه ایران، حساسیت‌های افکار عمومی نیز به سمت پیگیری این موضوع رفته است.
گرچه آمارهایی درباره چگونگی پیگیری آزار و تعرض جنسی و پرونده‌های قضایی آن به بیرون درز نمی‌کند، اما به نظر می‌رسد در مقایسه با گذشته تعداد پیگیری‌ها از این موضوع بیشتر شده است.
با این حال، بسیاری از جامعه‌شناسان تاکید دارد که قربانیان باید در صورت مواجهه با آزار و تجاوز پیگیری حقوقی کنند تا به جمعیت خاموش تبدیل نشوند و دچار آسیب‌های زمینه‌ای بیشتر نشوند.
دیدگاه