امروز: پنج شنبه, ۰۹ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۷ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۸ مارس ۲۰۲۴ میلادی
کد خبر: 273922
۱۸۲۴
۱
۰
نسخه چاپی
Bone Densitometry

سنجش تراکم استخوان: پیشگیری و تشخیص زودهنگام پوکی استخوان

کلمه پوکی استخوان به معنی "bones of porphyry" است. پوکی استخوان زمانی اتفاق می افتد که استخوان ها از طریق از دست دادن مقدار پروتئین و مواد معدنی، به ویژه کلسیم، از بین می روند. پس از سی سالگی در زنان، تراکم استخوان و بنابراین قدرت استخوانی به طور طبیعی کاهش می یابد و می تواند به شکاف و خطر بالا برای شکستن بیش از حد متخلخل استخوان شود.

سنجش تراکم استخوان: پیشگیری و تشخیص زودهنگام پوکی استخوان

پوکی استخوان چیست؟

پوکی استخوان زمانی اتفاق می افتد که استخوان ها از طریق از دست دادن مقدار پروتئین و مواد معدنی، به ویژه کلسیم، از بین می روند. پس از سی سالگی در زنان، تراکم استخوان و بنابراین قدرت استخوانی به طور طبیعی کاهش می یابد و می تواند به شکاف و خطر بالا برای شکستن بیش از حد متخلخل استخوان شود.

تشخیص پوکی استخوان

معمولاً پزشک برای تعیین اینکه شما در معرض ابتلاء به پوکی استخوان هستید، شرح حال وتاریخچه دقیق از جمله در مورد شیوه زندگی در سالهای گذشته یا داروهای مصرفی وسابقه پوکی استخوان یا سابقه شکستگی استخوانی از شما میپرسد .

سپس پزشک با توجه به شرح حال و معاینه بالینی ممکن است تست های تکمیلی را درخواست نماید. در حال حاضر شایع ترین متد جهت تشخیص پوکی استخوان اندازه گیری میزان تراکم استخوان توسط روش دنسیتومتری استخوان (Bone Densitometry) است.

سنجش تراکم استخوان

سنجش تراکم استخوان یا دنسیتومتری استخوان نام روشی است که با استفاده از آن می توان سفتی و سختی و درجه محکم بودن استخوان های بدن را تعیین کرد.

سنجش تراکم استخوان را اصولا با نام BMD نیز می شناسند، چرا که BMD یکی از روش متداول در سنجش میزان تراکم استخوان است، در این روش میزان مواد معدنی موجود در هر سانتی متر مکعب اندازه گیری می شود و در واقع پزشکان با این کار یک معیار نصبی از میزان مواد معدنی موجود در استخوان به دست می آید، اما در واقع چگالی اصلی استخوان اندازه گیری نمی شود.

سنجش تراکم استخوان: پیشگیری و تشخیص زودهنگام پوکی استخوان

روش اندازه گیری تراکم استخوان

برای سنجش تراکم استخوان راه های متفاوتی وجود دارد، ولی رایج ترین روش آن، استفاده از روش DEXA است.

DEXA که مخفف عبارت Dual Energy X-ray Absorptiometry است، روشی است که از اشعه ایکس برای سنجش تراکم استخوان استفاده می کند.

در این روش از دو منبع، اشعه ایکس به سمت استخوانی که قصد سنجش تراکم آن را دارند فرستاده می شود. مقداری از اشعه توسط استخوان جذب شده و مقداری از آن از استخوان عبور کرده و از سمت دیگر بدن خارج می شود. مقدار هر کدام از این دو اشعه بعد از خروج از بدن توسط یک گیرنده اندازه گیری می شود.

هر چه تراکم استخوانی بیشتر باشد (به این معنی که خلل و فرج و فضاهای خای ریز داخل استخوان کمتر باشند) مقدار بیشتری از اشعه ایکس را جذب کرده و اجازه عبور اشعه کمتری را می دهد و مقدار اشعه کمتری به گیرنده می رسد.

اشعه دریافتی توسط گیرنده یا دتکتور Detector به یک کامپیوتر رفته و در آنجا مقیاس مقدار اشعه به مقیاس میزان تراکم استخوان تبدیل می شود.

استفاده از دو منبع اشعه ایکس به منظور دقیق تر کردن اندازه گیری است.

دو نوع دستگاه اسکن برای سنجش تراکم استخوان وجود دارد: اسکنرهای مرکزی و اسکنرهای محیطی.در دستگاه های اسکنر مرکزی تراکم استخوان های مرکز بدن یعنی ستون مهره و لگن بررسی شده و در دستگاه های اسکنر محیطی تراکم استخوان های محیطی تر مانند مچ دست، مچ پا و انگشتان بررسی می شود.

در اسکنر های مرکزی ابتدا بیمار بر روی تخت دستگاه به پشت دراز می کشد و از او خواسته می شود که در حین انجام تست بی حرکت باشد.

سپس دتکتور یا اسکنر Scanner دستگاه بر روی قسمتی از بدن که قصد اندازه گیری تراکم استخوان آن را دارند قرار گرفته و یک منبع اشعه ایکس پرتو را به سمت استخوان هدف می تاباند.

این استخوان معمولا ستون مهره یا مفصل ران در ناحیه لگن است. این استخوان ها محل هایی هستند که بیش از بقیه استخوان ها بر اثر پوکی استخوان دچار شکستگی می شوند.اسکن یا سنجش تراکم استخوان حدود ۱۰ تا ۲۰ دقیقه طول می کشد.

نتایج تصویری آزمایش DEXA دارای دو گروه امتیاز بندی است: امتیازات گروه T و امتیازات گروه Z. در بخش T جرم استخوان یک فرد با جرم استخوان فرد دیگری از همان جنسیت مقایسه می‌شود. امتیازات این گروه به صورت زیر تقسیم بندی می‌شود:

• بزرگتر از -1 : نرمال

• بین -1 تا -2.5 : جرم استخوان کم است ( یعنی استخوان بسیار مستعد پوکی استخوان است)

•  کمتر از -2.5 : مشخصا بیمار به پوکی استخوان مبتلا است.

در امتیاز بندی گروه Z تراکم مواد معدنی استخوان یک فرد با فردی با همان جنسیت، سن و با همان فرم کلی بدن مقایسه می‌شود. اگر امتیازات  Z شما کمتر از -2 بود مسائلی غیر از بالا رفتن طبیعی سن، سبب کاهش تراکم مواد معدنی در استخوانهای شما شده است. آزمایشات دیگر نیز ممکن است لازم باشد.

این آزمایشات تشخیصی به این معنی نیستند که شما حتما به پوکی یا شکستگی استخوان مبتلا خواهید شد. در عوض به پزشک در ارزیابی میزان خطر ابتلا کمک خواهند کرد. این آزمایشات به دکتر نشان می‌دهند که آیا به درمان و بررسی بیشتر نیاز است یا نه.

سنجش تراکم استخوان: پیشگیری و تشخیص زودهنگام پوکی استخوان

چه کسانی باید تست تراکم استخوان بدهند؟

سنجش تراکم استخوان بیشتر در کسانی استفاده می شود که در معرض خطر ابتلا به استئوپروز یا پوکی استخوان هستند. معمولا خانم ها پس از یائسگی تراکم استخوان کم میشود و خانم های بالای 65 سال بهتر است که تست تراکم استخوان را انجام دهند.

1. خانم‌های 65 ساله یا بزرگتر

2. مردان 70 ساله یا بزرگتر

3. فردی که  بالای 50 سال سن دارد و دچار شکستگی شده است.

4. فردی که دچار یک بیماری مستعدکننده پوکی استخوان مانند روماتیسم، پرکاری تیروئید، هایپرپاراتیروئید، افزایش کورتیزول خون، کاهش ویتامین د، هیپوگنادیسم، نارسایی زودرس تخمدان و مولتیپل میلوما باشد. (این بیماری‌ها ریسک پوکی استخوان را افزایش می‌دهند.)

5. افرادی که باید به مدت طولانی داروهایی مصرف کنند که ریسک پوکی استخوان را افزایش می‌دهند. داروهای کورتونی و پردنیزولون. پس اگر فردی بیش از ۳ ماه است که گلوکوکورتیکوئید مصرف می‌کند باید تست سنجش تراکم استخوان انجام دهد.

6. بروز شکستگی استخوان بعد از یک ضربه خفیف

7. ایجاد قوز در کمر به علت شکستگی های مکرر مهره

8. مصرف کورتون به مدت طولانی ( مصرف این دارو موجب پوکی استخوان می شود)

9. بروز یائسگی زودرس در سنین کمتر از 45 سال

10. آمنوره یا قطع پریود های قاعدگی قبل از یائسگی به مدت بیش از یک سال

11. وجود بیماری های همراه با پوکی استخوان مانند روماتیسم مفصلی و یا بیماری سلیاک

12. سابقه وجود شکستگی لگن در خانواده مادری

13. کم بودن شدید وزن به صورتی که BMI کمتر از 19 باشد.

  • منبع
  • حقوق نیوز

دیدگاه

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید



کد امنیتی کد جدید