فرهنگ مردم شیراز
شهر شیراز از دیرباز به دلیل وجود فرهنگ و تمدن غنی و هچنین بناها تاریخی و جاذبه های گردشگری بی‌نظیر به شهر شعر و ادب و باغ و گل و بلبل معروف است. شاید به همین علت است که شیراز توانسته در بین ایرانیان و مردم دنیا زبانزد خاص و عام شود و شهرت ملی و جهانی پیدا کند. اگر علاقمند هستید با آداب و رسوم و فرهنگ مردمان خونگرم شیراز بیشتر آشنا گردید در این مقاله همراه ما باشید.
فرهنگ و خصوصیات اخلاقی شیرازی ها
مردم شیراز مردمانی خونگرم و خوش صحبت هستند، از معروف ترین ویژگی اخلاقی مردمان شیراز عطوفت و مهربانی یا در فرهنگ عامه لوطی گری و با مرامی آنهاست که در چهره هر شیرازی این خصوصیت اخلاقی موج می‌زند. شیرازی‌ها بسیار با هم نوع خود مهربان هستند و در کار خیر و کمک به نیازمندان از یکدیگر پیشی می‌گیرند.
از دیگر ویژگی های معروف و خصوصیات اخلاقی بسیار خوب شیرازی ها، شاد بودن و به نوعی خوش گذرانی آنهاست که فارغ از دغدغه‌های زندگی رها و خوشحال زندگی می‌کنند. مردم خونگرم این شهر بسیار شاد و پر نشاط بوده و هیچگاه اهل ناراحتی و ناامیدی نبوده‌اند. شاید این یک ویژگی بسیار مثبت است که مردم دیگر نقاط ایران هم باید از شیرازی‌ها الگو بگیرند و راحت زندگی کنند.
البته ویژگی دیگری نیز درباره شیرازی ها گفته می‌شود که در صحت آن تردید وجود دارد و آن هم بی حال بودن و تنبل بودن شیرازی هاست که منبع موثقی ندارد.
اعتقادات و باورهای مردم شیراز
شیرازی ها هم به مانند مردمان دیگر نقاط ایران، اعتقادات قدیمی و خاص خود را دارند و برای بسیاری از افراد اطلاع از این اعتقادات جذابیت‌های خود خود را دارد. مردمان این خطه از سرزمینمان اعتقادات خاصی دارند، برای مثال اعتقاد دارند که اگر آینه‌ی عروس بشکند، عروس خوشبخت نخواهد شد. یا یک اعتقاد جالب دیگر دارند که اگر عروس را عقد کنند اما مراسم عروسی برگزار نکنند، یکی از اقوام عروس و داماد خواهد مرد.
آداب و رسوم مردم شیراز در مناسبت‌های مختلف
مردم شهر شیراز و استان فارس آداب و رسوم خاصی دارند، آداب و رسوم عید نوروز، عروسی بهارنارنج، آب مقدس حوض ماهی ها و غیره. آنچه که در این میان به وفور دیده می‌شود که قابل توصیف است مراسم مهمی همچون عروسی هاست. برای مثال اگر دونفر باهم ازدواج کنند آداب و رسوم خاصی دارند، بدین صورت که برای مراسم خواستگاری ابتدا لازم است که مادر و خواهر داماد به خانه دختر موردنظر بروند. اگر خانواده‌ی دختر با این وصلت راضی باشند، علاوه بر چای برایشان شربت نیز می‌آورند و در غیر این صورت مخالفت خود را با چای نشان می‌دهند.
یکی دیگر از مراسمی که پیش از عروسی در شیراز هنوز هم با وجود قدیمی بودن مرسوم است، مراسم رخت برون است که در آن دوستان عروس و داماد جمع شده و دوستان و خانواده داماد با خود پارچه و یک خیاط می‌آورند تا برای عروس لباس بدوزد. مادر داماد نیز هدیه‌ی مخصوصی به عروس خانم می‌دهد. مردم شیراز مراسم دیگری نیز دارند که به دست بوسون معروف است و رسم است که داماد پس از عقد با چند نفر از بزرگان به خانه عروس رفته و دست مادر زن خود را می‌بوسد و مادر زن نیز به او هدیه‌ای می‌دهد. این ها تنها شماری از آداب و رسوم جالب مردم شیراز است.
آداب رسوم مردم شیراز در ایام نوروز (از آبتنی در حوض ماهی تا عروسی درخت نارنج)
تهیه شیرینی و تنقلات مخصوص نوروز: مردم شیراز به خصوص شهر شیراز از 15 روز پیش از تحویل سال نو، به استقبال نوروز می‌روند. به این صورت که مردان با تهیه شیرینی و تنقلات و زنان با دوختن و تهیه لباس‌های نو برای خود و فرزندان و همچنین خانه تکانی مقدمات ورود به سال جدید را فراهم می‌کنند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید در گذشته مردم شیراز خودشان شیرینی عید را درست می‌کردند و عمدتا انواع نان‌هایی که طعم شیرینی داشتند را می‌پختند.
نان شیرین را بعد از این که از تنور بیرون می‌آوردند تا هنوز نرم و تازه بود، چند بار تا می‌زدند تا به صورت یک مربع به اندازه کف دست درآید. این نان بعد از چند دقیقه تـُرد و بسیار شکننده می‌شد که بسیار خوشمزه و بی‌نظیر بود. همچنین در کنار نان شیرینی از وسایل پذیرایی دیگر عید به مانند تنقلاتی مثل برنجک، اَخُرِک و دنگو نیز استفاده می‌کردند که آن‌هم توسط زنان هنرمند شیرازی تهیه می‌شد.
عروسی درخت بهار نارنج: از روزگاران گذشته تا به کنون در شیراز رسم بر این است که اگر درخت نارنجی که در خانه است، نارنج کم بدهد یا اصلا ندهد، آن را عروس کنند و برایش مراسم عروسی بگیرند. برای این کار، ابتدا زن صاحب خانه، زنان همسایه را دعوت به عروسی درخت نارنج می‌کند، همه در یک زمان مشخص در خانه جمع شده و زن صاحبخانه اره‌ای را بر دست می‌گیرد تا شاخه‌های درخت بهار نارنج را ببرد. یکی از زنان همسایه جلو می‌آید و ضامن درخت می‌شود. سپس تور بسیار نازکی روی درخت می‌کشند، شکر پنیر روی درخت می‌پاشند، کِل می‌زنند، واسونک می‌خوانند و شادی می‌نمایند و بر این باورند که آن درخت، سال بعد در فصل بهار، بار نارنج خواهد داد. افسانه عروسی درخت بهار نارنج امروزه برای بسیاری از گردشگرانی که آداب و رسوم شیرازی ها را دوست دارند ،بسیار جالب است به ویژه مسافران خارجی که به شدن علاقه‌مندند در چنین مراسمی حضور داشته باشند و از این مراسم افسانه‌ای دیدن کنند.
آب مقدس حوض ماهی ها: تا 50 سال پیش در استان فارس، سه حوض ماهی در شیراز، فسا و زرقان وجود داشت که اکنون با خشک شدن حوض ماهی فسا اکنون دو حوض دایر است. مراسمی که برای این دو حوض ماهی وجود دارد، تقریبا مشابه است. از زیر کوه سعدی، چشمه‌ای بیرون می‌آید که چند چاه برای استفاده از آن در خانه‌های بالادست آرامگاه حفر شده است.
حوض ماهی آرامگاه سعدی، هم سطح زمین و مظهر قنات و چشمه است. تردیدی وجود ندارد که پیش از زمان سعدی و حتی در ایران باستان، این آب جریان داشت و مقدس بود. به همین دلیل سعدی برای این آب اهمیت بسیاری قائل بود. براساس نوشته ابن بطوطه که دوبار در سال های 725 و 748 هـ.ق، (بار اول حدود سی سال پس از درگذشت سعدی) به شهر شیراز آمده بود، سعدی این حوض هشت ضلعی را ساخته است.
مراسم و باورهای مردم شیراز و اطراف، تا سال 1327 شمسی که سال تخریب آرامگاه سعدی برای تجدید بنای آن است، بسیار جدی و اجرای آنها بسیار ضروری بود. تا آن زمان هر سال حدود ده هزار نفر در چهلمین روز پس از عید نوروز در محوطه جلوی آرامگاه سعدی جمع می‌شدند و آش نذری که در فارس اصطلاحا دیگ جوش نامیده می‌شود، می‌پختند و از بامداد تا شب شادی می‌کردند و بر این باور بودند که یک ماهی قرمز که یک حلقه طلایی در بینی دارد، در آب بالا می‌پرد و می‌رود. ماهی‌های این آب مقدس است و هیچ کس حق صید آنها را ندارد.
امروزه هنوز هم مردم کوی سعدی بر این باورند و در حوض ماهی سکه می‌اندازند تا آرزوهایشان برآورده شود، ولی آداب و مناسکی در این زمینه وجود ندارد. در زرقان چنین مراسمی هنوز ادامه دارد. پس از ساخت آرامگاه سعدی، از آب تنی در این حوض برای برآورد نیاز جلوگیری شد و دیگر کسی در محوطه حوض ماهی به آب دسترسی ندارد. اما حدود 150 متر بعد از آرامگاه، در کوچه‌ای که اصطلاحاً کوچه حمام سعدی می‌نامند، مردم برای باورها و مناسک خود از آب چشمه یا قنات سعدی استفاده می‌کنند.
همچنین مردم شیراز و اطراف، باورهایی خاص نسبت به حوض ماهی دارند و عده ای برآنند صاحب این آب، حضرت امام حسن(ع) است. گروهی دیگر معتقدند اگر دختر یا پسری دست و روی خود را با این آب بشوید، بخت او باز می‌شود و به خانه بخت می‌رود. درگذشته با جام چهل کلید روی سر خود آب می‌ریختند. آب تنی در دوره پیش از ساخت ساختمان جدید آرامگاه، در روز چهارشنبه سوری نیز انجام می‌شد
به عنوان مثال روز چهارشنبه سوری از ساعت 12 ظهر تا ساعت 24، دختران و زنان در جوی آب کوچه حمام سعدی آب تنی می‌کنند و از ساعت 24 تا 8 بامداد به پسران و مردان اختصاص می‌یابد. هجوم جمعیت برای آب تنی بسیار زیاد است و مردم معتقدند که این آب، مشکلات و گرفتاری‌ها را نیز حل می‌کند. گاه نیز نامه‌ای برای حضرت امام زمان (عج) در آب حوض ماهی می‌اندازند و حاجت و مشکل خود را مطرح می‌کنند.
در گذشته مردم شیراز باور داشتند که این آب، سحر و جادو را باطل می‌کند. معمولا کشاورزان یک ظرف از این آب را بر می‌داشتند و هنگام آبیاری مزارع خود، آن را در جوی آب می‌ریختند تا از ایجاد کرم ساقه خوار جلوگیری نماید و مزارع آنها محصول بیشتر بدهد. برخی نیز معتقدند که اگر لباس‌هایشان در این آب شسته شود، بیماری‌ها را از بدن صاحب لباس می‌زداید. بنابراین در کوچه حمام سعدی لباس می‌شویند. هر چند امروزه کمتر به چنین کاری دست می زنند، ولی در گذشته تمام صحرای سعدی محل شستن و خشک کردن لباس بود.
مراسم شب یلدا: خانواده‌های شیرازی در این شب دوستان و آشنایان خود را به میهمانی خود دعوت می‌کنند، دور هم اوقات خوشی را سپری کنند، در این شب مردم شیراز به رسم ایام دیرینه خود فال حافظ می‌گیرند و خاطره بازی می‌کنند.
همچنین سفره مهمانی خاصی در شب یلدا پهن می‌شود و آنچه که در این سفره مشاهده می‌شود، عبارت از عکس حضرت علی علیه السلام، آینه، چند شمع، دو لاله، اسفند، تنقلاتی مانند نخودچی، کشمش، حلوای ارده، آجیل مشکل گشا، رنگینک، ارده شیره، هندوانه ،انار، خرما و انجیر است. جالب است بدانید که کدبانوهای شیرازی در شب یلدا برای مهمان هایشان، هویج پلو به همراه کشمش، مغز گردو و رب می‌پزند که بسیار لذت و خوش طعم است.
آداب و رسوم مردم شیراز در دیدار اقوام و دوستان در نوروز
از بامداد عید نوروز دید و بازدیدهای مردمان خونگرم شیراز آغاز می‌شود و در همه خانواده‌ها رسم بر این است که به دیدار کسی که از نظر سن و شخصیت بر دیگران مزیت دارد، بروند و دست او را ببوسند و تبریک بگویند و او نیز عیدی که شامل سکه یا پول است به آنها بدهد. بعضی افراد نیز صبح عید نوروز یک بشقاب گندم برشته که شامل کنجد، گندم، شاهدانه، نخودچی و کشمش است به اضافه یک بشقاب نان شیرینی به اضافه تخم مرغ رنگی یا سکه به کوچک‌ترها هدیه می‌دهند.
آداب و رسوم مردم شیراز در سیزده بدر
تمامی مردم کشورمان سیزده بدر را پذیرفته و در این روز بیشتر طبق یک سنت دیرینه سعی می‌کنند از خانه‌ها بیرون زده و به دامان طبیعت سرسبز پناه ببرند و این روز را با شادی و خوشی و لحظات خوب به شب برسانند. در شیراز نیز مرسوم است که روز دوازده فروردین همه وسایل تهیه می‌شود و هر چه از شیرینی‌ها و آجیل‌ها باقی مانده عید برای صبح سیزده آماده می‌شود که البته همراه آن سرکه و کاهو نیز وجود دارد. صبح روز سیزده فروردین همه دسته دسته عازم کوه و باغ‌های اطراف شیراز می‌شوند و معتقدند در روز سیزده فروردین نباید در خانه ماند، زیرا این روز نحس و بدیمن است، این روز که از پیش از طلوع آفتاب و تا پاسی از شب ادامه دارد و در عصر آن روز ویژه سبزی گره زدن دختر و پسرهاست که در واقع برای گشایش بخت خود این کار را می‌کنند و ترانه‌هایی می‌خوانند.
آداب و رسوم مردم شیراز در پخت غذاها و شیرینی های شیرازی
با صحبت از غذاهای محلی شیرازی اولین چیزی که به ذهن هر ایرانی می‌رسد، کلم پلوی شیرازی است که به سبک خاصی و متفاوت با سایر شهرهای ایران پخته می‌شود. جالب است بدانید که این غذا از جمله غذاهایی است که در ایام نوروز بوی آن از خانه‌های شیرازی‌ها بیرون می‌آید.
شوید لوبیا با گوشت قیمه، کوفته سبزی، آش انار و سبزی، شکر پلو و ترحلوا نیز در ایام نوروز در سفره‌های مردم این شهر دیده می‌شود. آش کارده از دیگر خوراکی‌های خاص شیراز است که خوردن آن برای مسافرین تور شیراز در ایام نوروز بسیار جالب و جذاب است.
از دیگر غذاهای سنتی شیراز که در ایام نوروز طبخ می‌شود، عبارتند از قورمه به، دو پیازه، یخنی نخود، رب پلو، یخنی عدس کلم، کوفته هلو، کوفته سبزی، خورشت سبزی، حلوای کاسه، حلیم بادمجان، رنگینک، پاچه پلو و غیره است.
سالاد شیرازی نامی است آشنا که در رستوران های سراسر شهرهای ایران شناخته شده و جزئی از منوی غذایی اغلب رستوران های شیراز محسوب می‌شود. ولی طعم واقعی این سالاد را فقط می‌توان در شیراز چشید.
این سالاد که با خورد کردن پیاز، خیار و گوجه فرنگی که بدون استفاده از کاهو تهیه می‌شود و با آب نارنج تازه و یا کمی آب لیمو یا آبغوره و نمک و نعنای خشک به آن طعم و لطافتی فراموش نشدنی می‌دهد تزئین کننده سفره غذای نوروزی شیرازی‌هاست.
جدای از غذاهای شیراز، شیرینی های سنتی شیراز هم شکر پنیر، کلوچه، مسقطی، نان یوخه، نان شیری است که شما می‌توانید با خرید سوغاتی های شیراز برای اقوام و بستگان خود ره توشه سفر ببرید.
آداب رسوم مردم شیراز همراه با آهنگ های محلی شیراز
شیرازی ها ترانه‌ها و آهنگ‌های محلی خاص و زیبایی دارند که بسیاری از آنها ثبت و ضبط شده است. شنیدن این نواهای محلی به همه شما خوانندگان محترم و گردشگران تور شیراز، پاسارگاد شدیدا توصیه می‌شود. این ترانه‌های شاد و ماندگار، به دلیل در برداشتن کلمات ساده و برای حفظ لحن‌ها و کلمات بومی، همواره مورد حمایت مردمان شیراز است.
هرچه از شیراز و زیبایی‌های این شهر بگویم در وصف کلام نمی‌گنجد، این شهر پر از جاذبه‌های دیدنی است، از باغ های شیراز گرفته تا تخت جمشید و بسیاری از اماکن گردشگری که آوازه آن در دنیا زبانزد است. حال اگر این روزها می‌خواهید به شیراز سفر کنید، اردیبهشت را از دست ندهید. بهترین زمان سفر به شیراز، اردیبهشت است که درختان بهارنارنج به گل می‌نشینند و عطرش در کوچه‌های شیراز می پیچد که همه را مدهوش می‌کند
دیدگاه