شکایت کیفری نفقه | مجازات عدم پرداخت نفقه کیفری | شکایت حقوقی نفقه

نفقه حق قانونی زنان است و در صورتی که مرد از پرداخت نفقه به همسر خود سر باز زند زن می‌تواند از طریق حقوقی و حتی کیفری نفقه خود را از شوهرش مطالبه کند.

تعریف نفقه

نفقه عبارت است از تأمین هزینه زندگی زن که شامل خانه، اثاثیه منزل، غذا، لباس، دارو و درمان از زمان عقد دائم که برعهده زوج می باشد.

نفقه در قانون مدنی اینگونه تعریف شده است:

بر اساس ماده 1107 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران؛ تعریف نفقه به این ترتیب مقرر شده است.

نفقه عبارتست از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض.

زنی که همسرش از پرداخت نفقه به وی خودداری می کند، هم می تواند شکایت کیفری کند و هم می تواند دادخواست حقوقی ارائه نماید.

محاسبه نفقه زن

کارشناسان رسمی دادگستری تنها مراجعی هستند که ‌می‌توانند نفقه زن را محاسبه کنند. نیازهای زوجه و اصالت او، شرایط زمانی و مکانی شوهر در تعیین نفقه زن عوامل تعیین کننده ای هستند و کارشناسان رس‌می‌دادگستری این عوامل را مدنظر قرار ‌می‌دهند.

مهلت هفت روزه برای اعتراض به رای کارشناسان برای زوجین مشخص ‌می‌شود. در صورتی که به نظر کارشناسان اعتراضی وارد شده باشد یک هیئت سه نفره از کارشناسان مبلغ نفقه در قانون را برای زن تعیین خواهند کرد.

شکایت کیفری نفقه

قانون از حق شرط نفقه زوجه به هر ترتیبی حمایتی می‌کند و اساسا؛ عدم پرداخت نفقه زوجه از جانب زوج یک جرم کیفری نیز محسوب می‌شود و طرح دعوی کیفری زوجه به جهت عدم پرداخت نفقه از جانب زوج؛ دارای احکام و مجازات مشخص می‌باشد.

مطابق ماده 53 قانون حمایت خانواده 1391 هرکس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تادیه نفقه سایر اشخاص واجب ‌النفقه امتناع کند به حبس تعزیری درجه شش محکوم می‌شود. تعقیب کیفری منوط به شکایت شاکی خصوصی است و درصورت گذشت وی از شکایت در هر زمان تعقیب جزائی یا اجرای مجازات موقوف می‌شود.

نحوه شکایت کیفری از شوهر بابت جرم ترک انفاق زوجه به چه صورت است و چه شرایط و مراحلی دارد ؟

به طور کلی، در صورتی که شخصی شکایتی از دیگری داشته باشد، در مرحله اول باید شکایت نامه یا شکواییه ای تنظیم کرده و آن را به دادسرای محل سکونت خود تحویل دهد؛ چرا که مرجع رسیدگی اولیه به جرم، دادسرا می باشد. در خصوص این جرم، زوجه می تواند با تنظیم شکواییه ترک انفاق کیفری، از شوهر خود شکایت کند تا در صورت فراهم بودن شرایط قانونی لازم، شوهر به مجازات قانونی ترک انفاق محکوم شود.

از جمله شرایط قانونی که سبب می شود شکایت کیفری ترک نفقه به نتیجه برسد آن است که زن در مقابل شوهر تمکین کرده باشد و یا اینکه دلیل موجهی برای عدم تمکین خود داشته باشد ( مثل بیماری مقاربتی مرد، استفاده زن از حق حبس در دوران عقد و غیره ). فلذا در صورتی که ضمن رسیدگی به جرم ترک انفاق در دادسرا مرد ادعا کند که زن از وی تمکین نمی کرده و این ادعا ثابت شود، شکایت به نتیجه مطلوب نخواهد رسید. علاوه بر این، در صورتی که مرد دلایلی مبنی بر پرداخت نفقه به زن ارائه کند، رسیدگی به این جرم ادامه نخواهد یافت.

نکته مهمی که در ارتباط با شرایط شکایت کیفری از ترک انفاق زن وجود دارد، این است که تعقیب کیفری این جرم منوط به شکایت شاکی خصوصی یعنی زوجه می باشد. فلذا درصورتی که زوجه پس از شکایت کیفری گذشت نموده و از شکایت خود منصرف بشود، تعقیب جزائی مرد یا اجرای مجازات در رابطه با وی موقوف می ‌شود.

مجازات عدم پرداخت نفقه کیفری

از آنجایی که عدم پرداخت نفقه موجب اختلال در نظام خانواده جامعه می شود، قانونگذار مردی را که نفقه زن را پرداخت نمی کند بموجب ماده 53 قانون حمایت خانواده به مجازات درجه شش محکوم کرده است. ( مجازات مقرر در ماده 19 قانون مجازات اسلامی ) که در این ماده میزان مجازات را 6 ماه تا 2 سال تعیین شده است. البته نسبت به فرزند تحت حضانت نیز می توان شکایت کیفری نمود( توامان شکایت نفقه فرزند و زن داده شود ) دادگاه برای 2 مورد یک مجازات در نظر می گیرد البته آن را تشدید می کند.

رایی که از دادگاه کیفری صادر می شود فاقد جنبه مالی است و فقط از جهت رسیدگی  به جرم ترک انفاق است. در دادگاه کیفری فقط برای زوج به دلیل ترک انفاق مجازات در نظر گرفته می شود. چنانچه زوجه بخواهد نفقه خود را دریافت کند باید از طریق دادگاه حقوقی اقدام به طرح دعوی مطالبه نفقه نماید. در دادگاه حقوقی موضوع به کارشناس ارجاع شد و میزان نفقه ای که مرد باید پرداخت کند تعیین می گردد. البته مرد نیز در دفاع از خود می تواند مدارکی را ارائه نماید که دلالت بر پرداخت نفقه نماید.

شکایت حقوقی نفقه

نفقه مربوط به زمان حال از طریق کیفری قابل مطالبه و نفقه مربوط به گذشته با ارائه دادخواست حقوقی قابل پرداخت است بر این اساس چنانچه زنی بخواهد نفقه ایام گذشته خود را طلب کند، فقط با ارائه دادخواست حقوقی می تواند آن را دریافت نماید.

مطابق ماده 1206 قانون مدنی زوجه در هر حال می‌ تواند برای نفقه زمان گذشته خود اقامه دعوی نماید و طلب او از بابت نفقه مزبور طلب ممتازه بوده و در صورت‌ افلاس یا ورشکستگی شوهر زن مقدم بر غرما خواهد بود، ولی اقارب فقط نسبت به آتیه می‌توانند مطالبه نفقه نمایند .

روند طرح دادخواست حقوقی

دادخواست حقوقی مطالبه نفقه برابر ماده 1108 قانون مدنی و ماده 47 قانون حمایت خانواده قابل طرح در شورای حل اختلاف و یا دادگاه خانواده می باشد.

دادگاه با توجه به وضعیت موجود، پرونده را به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع داده تا میزان نفقه زوجه و یا افراد واجب النفقه را تعیین نماید و حکم مبنی بر الزام به پرداخت آن توسط دادگاه صادر می شود و محاسبه ایام نفقه پرداخت نشده برعهده اجرای احکام خواهد بود.

لازم به ذکر است در صورت استنکاف زوج از پرداخت نفقه و یا ترک آن به مدت 6 ماه ممکن است از موارد عسر و حرج و یا تحقق وکالت در طلاق برابر شروط دوازده گانه سند نکاح تلقی شود و بدین ترتیب زوجه با مراجعه به دادگاه خود را مطلقه و یا الزام زوج به طلاق را مطالبه نماید .