امروز: جمعه, ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۸ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
کد خبر: 272553
۲۲۳۳
۱
۰
نسخه چاپی
سوءمصرف مواد مخدر

رابطه اختلالات روانی و سوءمصرف مواد مخدر | سوءمصرف مواد مخدر در بین بیماران روانی | اختلالات روانی در بین افراد معتاد به مواد مخدر

مواد مخدر می توانند نشانه های روانی – عصبی به وجود آورند که از نشانه های اختلالات روانی شایع بدون علت معلوم (مانند اسکیزوفرنی و اختلالات خلقی) غیرقابل تفکیک است. پس می توان نتیجه گرفت که اختلالات روانی اولیه و اختلالات مربوط به مصرف مواد، احتمالاً با هم ارتباط دارند. به بروز همزمان دو یا چند اختلال روانی در یک فرد، ابتلای همزمان گفته می شود. در برخی مطالعات میزان اختلالات روانی همزمان در بین معتادین 50 درصد گزارش شده است

رابطه اختلالات روانی و سوءمصرف مواد مخدر

رابطه اختلالات روانی و سوءمصرف مواد مخدر

سوءمصرف و وابستگی به مواد مخدر، یک نگرانی عمده جهان کنونی بوده و گریبان گیر همه اقشار و طبقات مختلف جامعه است.

اعتیاد یک بیماری جسمی – روانی بشمار می آید که به دلیل ماهیت پیش رونده اش در همه ابعاد زندگی (روانی، جسمانی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و...)، سلامتی فرد، خانواده و جامعه را به خطر می اندازد.

مطالعات و پژوهش های سال های اخیر به ویژه در کشورهای غربی شیوع بالای اختلال روانپزشکی را در معتادان به مواد مخدر نشان داده است.

پژوهش ها در جامعه آمریکا نشان داده است اختلالاتی نظیر شخصیت ضداجتماعی، انواع فوبیا و اختلالات اضطرابی، اختلال افسردگی عمده و دیس تایمی بیشترین ارتباط را با سوءمصرف به مواد دارند.

در مقایسه با جمعیت عادی نشانه های افسردگی در افراد مبتلا به سوءمصرف مواد یا وابستگی به مواد شایع است. حدود یک سوم تا نیمی از کسانی که سوءمصرف یا وابستگی به مواد مخدر دارند زمانی در طول عمر خود واجد ملاکهای تشخیص اختلال افسردگی عمده بوده اند.

در مطالعات گوناگون بین 35 تا 60 درصد بیماران مبتلا به وابستگی به مواد واجد ملاک های تشخیصی اختلال شخصیت ضداجتماعی هستند.

در مطالعه ملی هم ابتلایی (NCS) در آمریکا 51 درصد معتادان حداقل به یک نوع اختلال روانی دیگر نیز مبتلا بوده اند. در مردان افسردگی عمده و اختلال شخصیت ضداجتماعی با بالاترین فراوانی اختلال همراه گزارش گردیده بود.

راهنمای تشخیصی و آماری بیماری های روانی، نسخه پنجم ( DSM-5) که توسط انجمن روان پزشکی آمریکا (2013) منتشر شده است، از 10 نوع ماده نام می برد که عبارتند از: الکل، کافئین، کانابیس، توهم‌زاها، مواد استنشاقی، مخدرها، آرام بخش‌ها (خواب‌آورها و مواد ضداضطراب)، محرک ها، تنباکو و سایر مواد ناشناخته.

استفاده مداوم این مواد، موجب فعال شدن سیستم پاداش مغز می شود. احساس لذت ناشی از مصرف مواد ممکن است چنان عمیق باشد که فرد فعالیت های طبیعی را نادیده گرفته و مورد غفلت قرار دهد. اگرچه سازوکار دارویی هریک از مواد متفاوت است ولی سازوکار تولید احساس لذت و سرخوشی در همه آنها مشابه است و به آن حالت «های» گفته می شود.

اعتیاد به مواد برای فرد مشکلات جدی جسمی و روانی به وجود می آورد و عملکرد فرد را در حوزه های اجتماعی و شغلی به شدت تحت تاثیر قرار می دهد.

انستیتو ملی سوءمصرف مواد (2007) به سه رابطه احتمالی بین بیماری های روانی و سوءمصرف مواد مخدر اشاره می کند:

1-بیماری های روانی می تواند به سوءمصرف مواد مخدر منجر شود.

2-سوءمصرف مواد مخدر می تواند باعث ایجاد یا تشدید بیماری های روانی شود.

3- ممکن است یک منشأ مشترک برای هر دو اختلال وجود داشته باشد.

به منظور درک بهتر، به برخی از شواهد پژوهشی مربوط به هریک از این سه نوع رابطه اشاره می شود.

رابطه اختلالات روانی و سوءمصرف مواد مخدر

سوءمصرف مواد مخدر در بین بیماران روانی

بیماری های اعصاب و روان ناشی اختلالاتی است که در تنظیم مواد شیمیایی مغز ایجاد می شود و به طبع آن برخی از مسیر های عصبی که مانند مدارهای الکترونیکی عمل می کنند، کارایی خود را از دست می دهند. با مصرف دارو و یا انجام مشاوره و به ویژه توام شدن درمان دارویی و غیر دارویی سیستم اعصاب و مدارهای الکترونیکی آن کار طبیعی خود را بدست می آوردند و بدنبال آن بیمار احساس کاهش اضطراب، افسردگی، افکار مزاحم، کاهش توهم، بهبودی خواب و اشتها را بدست خواهد آورد.

مواد مخدر اثراب مخربی بر کار کرد مدار هایی الکترونیکی مغز دارد. با مصرف مواد موقتا بیمار احساس خوبی بدست اورده و علایم بیماریهای اعصاب تخفیف می یابد ولی در دراز مدت نه تنها بیماری روانپزشکی بهبود نیافته بلکه بیماری دیگری به نام اعتیاد نیز دچار شده است.

نقش مصرف مواد مخدر در درمان بیماری های اعصاب به اثر قرص های مسکن در درد ناشی از عفونت دندان شباهت دارد. با مصرف قرص مسکن درد موقتا ساکت می شود ولی میکروب و عفونت مربوط به آن پیشرفت می کند و ریشه دندان را می پوشاند.

سوءمصرف مواد در بین بیماران روانی یک مشکل شایع است. پژوهش ها نشان داده اند که 50 درصد بیماران روانی، دارای مشکل سوءمصرف مواد هستند. میزان شیوع و یا احتمال خطر ابتلا برای همه انواع بیماری های روانی یکسان نیست و بستگی به نوع بیماری دارد.

انستیتو ملی بهداشت روانی آمریکا، درصدهای مربوط به میزان خطر ابتلا به مصرف مواد مخدر در بین انواع بیماری های روانی را به صورت زیر ارائه داده است:

اختلال شخصیت ضد اجتماعی 15/5

مانیای دوره ای 14/5

اسکیزوفرنیا 10/1

اختلال هراس 4/3

افسردگی عمده ای دوره ای 4/1

اختلال سواسی – اجباری 3/4

فوبیا 2/1

بنابراین کسی که دارای اختلال شخصیت ضداجتماعی است، حدود 15،5 درصد بالاتر از حد متوسط برای اینکه یک مصرف کننده الکل و یا مواد باشد، در معرض خطر است.

فرد دارای فوبیا حدود 2،1 درصد بالاتر از حد متوسط برای اینکه یک مصرف کننده الکل و یا مواد باشد، در معرض خطر است. بر اساس نتیج مشاهده شده در جدول، اختلال شخصیت ضداجتماعی و مانیای دوره ای، بیشترین میزان خطر و فوبیا کمترین میزان خطر را دارند.

بیماران روانی معمولاً اضطراب و افسردگی و یا علائم روان شناختی منفی دیگری را تجربه می کنند. این افراد به دنبال راه هایی هستند که بتوانند این علائم ناخوشایند را کاهش دهند و یا مخفی کنند. رو آوردن به مواد مخدر و یا الکل یکی از این راه هاست. فرد با مصرف مواد، به صورت موقت، تنش ها را کاهش می دهد و همین خوددرمانی موجب ادامه مصرف می شود. در اصل، یک پیوند بین کاهش علائم و فشار و مصرف مواد ایجاد می شود. در این گونه موارد شخص تحت تاثیر الکل و یا مواد مخدر، اضطراب و یا سایر علائم مرتبط را تجربه نمی کند.

کاهش افسردگی، کاهش ضربان قلب، فشار خون و تنفس در اصل به عنوان یک درمان کوتاه مدت علائم اضطراب عمل می کنند.

رابطه اختلالات روانی و سوءمصرف مواد مخدر

اختلالات روانی در بین افراد معتاد به مواد مخدر

از طرف دیگر، برخی از انواع اختلالات روانی در بین افراد معتاد به مواد مخدر، شایع است. در میان افرادی که از نظر شیمیایی وابسته هستند، بسیاری تشخیص های روان پزشکی دارند.

بر اساس پژوهش های انجام شده، بیشتر از نیمی از افراد دارای سوءمصرف مواد، دارای اختلال روانی تشخیص داده شده اند. همچنین 37 درصد مصرف کنندگان الکل و 53 درصد معتادان به مواد مخدر، حداقل یک بیماری روانی داشته اند.

به اعتقاد جوئل(2011)، علل زیادی برای ابتلا به بیماری های روانی وجود دارد ولی یکی از مشهودترین و رایج ترین آنها مصرف مواد مخدر است. گفته شده است اشخاصی که مواد مخدر مصرف می کنند، خطر بالایی برای مبتلا شدن به مشکلات وابسته به بهداشت روان دارند. یکی از دلایلی که در پشت این ارتباط هست این حقیقت است که مصرف مواد تا ادازه زیادی سیستم عصبی را تحت تاثیر قرار می دهد. این سیستم نقش مهمی در تعیین ثبات روان شناختی و یا نیود آن دارد.

الکل: بسیار کسانی که به الکل اعتیاد پیدا نموده اند، پس از مدتی دچار تکه تکه شدن خواب، کاهش کفایت خواب، ااختلال نعوظ در مردان و کاهش حافظه می گردد.

تریاک: اعتیاد به آن منجر به تشدید افسردگی، اختلال در میل جنسی و اختلال در خواب میشود

حشیش: مصرف آن باعث بروز توهم، بیخوابی، اضطراب، حملات اضطرابی پانیک و در دراز مدت آتروفی مغز و ایجاد بی انگیزگی عمومی می شود. حشیش در کسانی که دچار بیماری دو قطبی و اسکیزوفرنیا هستند باعث تشدید علایم و عود بیماری می گردد.

مواد محرک: مانند شیشه، کوکائین، قرص های اِکس باعث بروز توهم، هذیان، بیخوابی، رفتارهای خطرناک، رفتارهای تهاجمی و پرخاشگری، بیقراری و بیخوابی میشوند.

مصرف این مواد منجر به تشدید علایم دو قطبی، اضطراب و اسکیزوفرنیا و عود سریع آن می شود.

مواد می توانند نشانه های روانی – عصبی به وجود آورند که از نشانه های اختلالات روانی شایع بدون علت معلوم (مانند اسکیزوفرنی و اختلالات خلقی) غیرقابل تفکیک است. پس می توان نتیجه گرفت که اختلالات روانی اولیه و اختلالات مربوط به مصرف مواد، احتمالاً با هم ارتباط دارند. به بروز همزمان دو یا چند اختلال روانی در یک فرد، ابتلای همزمان گفته می شود. در برخی مطالعات میزان اختلالات روانی همزمان در بین معتادین 50 درصد گزارش شده است.

در اختلالات روانی همراه با اعتیاد، یک مسئله، افتراق اختلال روانی اولیه از ثانویه به مصرف مواد می باشد. هرچند در هر دو اختلال معیارهای تشخیصی یکسان است، ولی در اختلال روانی ثانویه، اولاً علائم حین محرومیت یا ترک ماده یا طی یک ماه بعد از آن ایجاد شده، ثانیاً مصرف مواد ارتباط سببی با علائم روانی دارد. در حالی که در اختلال روانی اولیه، علائم روانی بر شروع سوءمصرف مواد مقدم است و علائم پس از خاتمه ترک حاد یا محرومیت شدید، به مدت چشمگیری ادامه می یابد.

تشخیص دوگانه سوءمصرف مواد و بیماری های روانی

اکثر محققان با توجه به مشاهده شیوع بیماری های روانی در بین افراد مبتلا به سوءمصرف مواد و بالعکس، عبارت هایی چون «وقوع همزمان» و «تشخیص دوگانه» را به کار برده اند. تشخیص دوگانه سوءمصرف مواد و بیماری های روانی خیلی رایج است.

سوءمصرف مواد، رایج ترین مشکل مهم کلینیکی همراه اختلال در بین بزرگسالانی است که دارای چندین اختلال روانی هستند.

پژوهش ها نشان داده اند که 50 درصد بیماران روانی، دارای یک مشکل سوءمصرف مواد هستند و بیشتر ازنیمی از افراد دارای سوءمصرف مواد، تشخیص اختلال روانی داده شدند.

این دسته از پژوهشگران، عامل های زمینه ساز مشترک را مطرح کرده اند و به رابطه دوگانه و متقابل این دو اذعان دارند.

اختلالات خلقی، اضطراب و یا مواد، دو برابر بیشتر احتمال دارد که به جای یکدیگر تشخیص داده شوند. با وجود این، میزان شیوع تشخیص دوگانه به این معنی نیست که یکی علت دیگری است حتی اگر یکی زودتر ظاهر شود.

متخصصان بالینی معتقدند که بیماری های روانی و سوءمصرف مواد، دارای اساس زیستی و جسمی یکسان هستند. اگرچه اختلالات روانی مانند اضطراب و افسردگی، با مصرف مواد پیوند نزدیکی دارند، ولی یکی به طور مستقیم موجب دیگری نیست.

هنگاهی که یک علت واحد برای هر دو اختلال وجود دارد، می توان موارد زیر را مطرح کرئ:

1-یک فرد می تواند موروثی مستعد به هر دو (بیماری های روانی و اختلالات سوءمصرف مواد )باشد.

2-برخی از افراد با توجه به عامل های محیطی، مانند مشکلات خانوادگی و سایر عامل های استرس زا در زندگی اولیه نسبت به هر دو (بیماری های روانی و سوءمصرف مواد)، آسیب پذیرتر هستند.

3-مناطق خاصی از مغز با هر دو مرتبط است.

منابع:

1-سوءمصرف مواد و بیماری های روانی - مسعود سلیمی - فصلنامه سلامت اجتماعی و اعتیاد - شماره 2 - 1393

2-مقایسه شیوع انواع اختلال های روانی در افراد وابسته و غیروابسته به مواد ساکن شهر همدان - احمد حیدری پهلویان و دیگران - مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی همدان - شماره 61 - 1390

3- اعتیاد و بیماری های اعصاب و روان - اندیشه سلامت - سازمان بهزیستی

4- بررسی فراوانی اختلالات روانی در افراد با سوءمصرف مواد بستری شده در بیمارستان روان پزشکی ارومیه طی سال 1390 - ماه منیر حقیقی و رویا یاوریان - دانشکده پرستاری و مامایی ارومیه - شماره 71 - 1394

  • منبع
  • حقوق نیوز

دیدگاه

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید



کد امنیتی کد جدید