در دعاوی که در صلاحیت شورای حل اختلاف رسیدگی به ابطال رای داوری با چه مرجعی است؟
در این نوشتار به بررسی دعوی ابطال رای داوری در دعاوی که در صلاحیت شورای حل اختلاف است می پردازیم.
داوری مرجع رسیدگی به اختلافات طرفین خارج از دادگاه است. رسیدگی داوری جایگزین رسیدگی در مراجع قضایی بر اساس توافق طرفین می‌باشد. اما در مواردی ممکن است با وجود اینکه داور با توافق طرفین و رضایت آنها رسیدگی کرده، یکی از آنها به رای صادره اعتراض داشته باشد، در این صورت قانون این اختیار را به طرفین داده که به رای داوری اعتراض شود. هر یک از طرفین ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ رای داوری حق دارند دادخواست ابطال رای داوری را به مرجعی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را داشته، بدهند.
چنانچه داور به دعاوی که در صلاحیت شورای حل اختلاف رسیدگی کرده باشد طرفین داوری اگر بخواهند دادخواست ابطال رای داوری را ارائه بدهند به کدام مرجع باید دادخواست تقدیم کنند؟
مطابق قانون شورای حل اختلاف، رسیدگی به برخی دعاوی در صلاحیت این شورا است که عبارتند از:
صلاحیت شورای حل اختلاف
۱- دعاوی مالی راجع به اموال غیر منقول تا میزان بیست میلیون تومان.
۲- دعاوی مربوط به تخلیه عین مستاجره به جز دعاوی مربوط به سرقفلی و حق کسب و پیشه.
۳- دعاوی تعدیل اجاره بها به شرطی که در رابطه استیجاری اختلافی وجود نداشته باشد.
۴- صدور گواهی حصر وراثت و تحریر ترکه مهر و موم ترکه و رفع آن.
۵- ادعای اعسار از پرداخت محکوم به در صورتی که شورا نسبت به اصل دعوا رسیدگی کرده باشد.
۶- دعاوی خانواده راجع به مهریه جهیزیه نفقه تا میزان ۲۰ میلیون تومان در صورتی که مشمول ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده نباشد.
۷- تامین دلیل و جرائم تعزیری که صرفاً مستوجب مجازات جزای نقدی درجه هشت باشد.
پس از اینکه از صلاحیت شورای حل اختلاف برای رسیدگی به اختلافات آگاه شدیم می خواهیم بدانیم که اگر اختلافات و دعاوی بیان شده در فوق با توافق طرفین به مرجع داوری ارجاع داده شود و داور در این موارد رسیدگی و رای صادر کند در صورتی که هر یک از طرفین به رای داور معترض باشند و قصد درخواست ابطال رای را داشته باشند باید این دادخواست را به کدام مرجع ارائه دهند؟
مطابق ماده ۴۹۰ قانون آیین دادرسی مدنی رسیدگی به دعوی ابطال رای داوری در صلاحیت دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد.
مطابق قوانین فوق در چنین مواردی این ابهام به وجود می آید که باید بر اساس صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا به شورا دادخواست داده شود یا بر اساس ماده ۴۹۰ باید به دادگاه دادخواست داد؟
مرجع رسیدگی به درخواست ابطال رای داوری
با توجه به قانون شورای حل اختلاف، اجرای رای داوری در صلاحیت شورای حل اختلاف نیست، بنابراین در صورت مراجعه مستقیم طرفین به داوری یا به شورای حل اختلاف برای ابطال رای داوری، دادخواست ابطال رای داور به دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد، تقدیم می شود و نه شورای حل اختلاف.
در صورت ارجاع پرونده به داوری توسط دادگاه بدوی، همان دادگاه صلاحیت رسیدگی به اعتراض در خصوص ابطال رای داوری را دارد. همین روند در خصوص دادگاه تجدید نظر صدق پیدا می کند.
نظریه مشورتی به شماره ۸۷۹ به تاریخ ۹۸/۵/۲۷مقرر کرده است:
دعوای ابطال رای داوری حتی اگر محکوم به آن مالی باشد و تا سقف ۲۰ میلیون تومان باشد مطابق قوانین موجود در صلاحیت دادگاه صلاحیت دار است نه شورای حل اختلاف.
زیرا دعوای ابطال رای داوری یک دعوای غیر مالی است و دعاوی غیر مالی در دادگاه مورد رسیدگی واقع می شوند.
همچنین با توجه به قانون شورای حل اختلاف، اجرای رای داوری در صلاحیت شورای حل اختلاف نیست. بنابراین درخواست ابطال آن نیز نمی تواند در صلاحیت شورا باشد. حتی در مواردی هم که شورای حل اختلاف به عنوان داور رسیدگی کرده باشد باز هم برای رسیدگی به دادخواست ابطال رای داوری صلاحیت ندارد.
دیدگاه