در ایران نیز پیش از آغاز سلسله هخامنشی، بانکداری به طرز ابتدایی مرسوم شد، البته در انحصار شاهزادگان و معابد بود، اما همزمان با اوج سلسله هخامنشیان، اقتصاد ایران وارد مرحله جدیدی شد که عواملی نظیر فتح «لیدی»- کشوری ثروتمند که مردمانش در آن روزگار به ضرب سکه شهرت داشتند- و نیز فتح بابل بهعنوان یکی از بازارهای بینالمللی آن روزگار که در «قوانین حمورابی» مقرراتی ویژه برای پرداخت وام و قبول سپردههای تجاری داشت، در آن بیتاثیر نبود.
در این روزگار، بازرگانی ایران رونق و پول مسکوک رواج یافت و ایران را- از سند تا مدیترانه- به بزرگترین مرکز اقتصادی جهان باستان تبدیل کرد.
نخستین بانکهای ایران باستان
در روزگار هخامنشیان، بانکهایی خصوصی نظیر بانکهای «اگیپی و پسران» و «مورشو و پسران» برای نخستینبار هویت رسمی یافتند.
بنیانگذار بانک اگیپی، شخصی به نام «یعقوب» بوده و دامنه فعالیت این بانک بسیار وسیع بود و به عملیات بانکی امروزی شباهت داشت. بانکهای خصوصی دوره هخامنشیان به عملیات رهنی و کارگشایی مشغول بودند، قبول سپرده کرده و وام میدادند.
مشتریان آن بانکها حساب جاری داشته و از «چک» نیز استفاده میکردهاند و بانکهای هخامنشی سرمایههای خود را در توسعه مستغلات، مزارع، بردگان، رمه و گلهداری، آبیاری، ماهیگیری و ساخت کشتیهای تجاری به کار میانداختند و بانک «اگیپی» علاوه بر این، برای دولت مرکزی هخامنشیان مالیات و خراج سالانه جمعآوری میکرد.
قدیمیترین بانك (= بنگاه مالی) شناخته شده در زمان كورش بزرگ، به بانك «اِگیبی و پسران» مشهور بود. دربارهی این سازمان مالی نیز آگاهیهای ما، به سبب نبود ِخط از درون خاك ایران نیست.
با بنیانگذاری شاهنشاهی هخامنشی و جهان گشایی كورش و برقراری آرامش و امنیت در آبادیها و راهها و همچنین آغاز رونق نقش سكه، شبه بانكداری نیز، كه از هزاره ی دوم پیش از میلاد در بینالنهرین تا حدودی شناخته شده بود، وارد مرحلهی نوینی شد.
معمولا كارهای مالی را معبدها به عهده داشتند، اما از اواخر سدی هفت پیش از میلاد كه با فروپاشی یا ضعف حكومتهای بینالنهرین، معبدها توانایی پرداختن به امور مالی را از دست دادند، این شبه بانكها شكل جدیتری پیدا كردند. این بانكها نخست فقط وام میدادند و برای وام ، گرویی قابل توجهی، مانند زمین كشاورزی یا برده برای بهره برداری و بهره كشی، در اختیار بانك قرار میگرفت.
دیدگاه