زندگی برتراند راسل
برتراند راسل را به یقین می‌توان یکی از تاثیرگذارترین نویسندگان و ادیبان در سطح جهان به‌شمار آورد که در ۱۹۵۰ میلادی به پاس آثار متعدد در حمایت از نوع‌دوستی و آزادی اندیشه، برنده جایزه نوبل ادبیات شد. این نویسنده در ایران به جهت تفکرات صلح‌آمیز و ضدجنگ و همچنین عقایدش در خصوص دین و جامعه مشهور شده است.
برتراند راسل یا همان برتراند آرتور ویلیام راسل در ۱۸ می ۱۸۷۲ میلادی به دنیا آمد. با اینکه او بیشتر عمرش را در انگلیس گذراند اما در اصل اهل ولز بود. پدر بزرگش، جان راسل ۲ بار در عصر ویکتوریا به نخست‌وزیری انگلیس رسیده بود و پدرش جان راسل از اشراف زادگان به حساب می‌آمد. مادر راسل از مبارزان حقوق زنان بود که برای آزادی زنان مبارزه می‌کرد که بر اثر بیماری دیفتری درگذشت. پدرش نیز ۲ سال پس از مادرش درگذشت و سرپرستی راسل بر عهده پدر بزرگ قرار گرفت. راسل همیشه از پدربزرگ با احترام یاد می‌کرد و او را پیرمردی مهربان و دوست‌داشتنی می‌دانست. در ۱۸۷۸ میلادی پدربزرگ نیز درگذشت و برتراند به همراه برادرش فرانک تحت سرپرستی بیوه جان راسل قرار گرفتند.
عمده علایق برتراند در نوجوانی فلسفه، به خصوص فلسفه دین و ریاضیات بود آن‌چنان که گفته‌اند تنها عاملی که از خودکشی او به دلیل رنج‌های خردسالی جلوگیری می‌کرد، همین علاقه به فلسفه و ریاضیات بود. راسل از هفت سالگی مطالعه را آغاز کرد و تنها ۱۱ سال داشت که با هندسه اقلیدسی آشنا شد.
در آغاز جوانی، مطالعه آثار پرسی بیش شلی در مسیر زندگی برتراند راسل تاثیر به سزایی داشت. او شاعر غزل‌سرای انگلیسی و نجیب‌زاده‌ای نامدار بود که در خلیج اسپزیا غرق شد. برتراند به کالج ترینیتی در کمبریج وارد شد و در فلسفه و ریاضیات تحصیل کرد. در ۱۹۰۱ میلادی، راسل موفق به کشف پارادوکس راسل شد. او هفت سال بعد از این به عضویت انجمن سلطنتی علوم بریتانیا درآمد.
روح آزاده راسل هیچ‌گونه دیکتاتوری، ستم و جنگ را نمی‌پذیرفت از این‌رو در جنگ آمریکا علیه ویتنام به دولتمردان آمریکا اعتراض کرد و به همین دلیل انستیتوی دفاع از صلح را در ۱۹۶۳ میلادی تاسیس کرد. برتراند راسل علاوه بر ریاضیات و همین‌طور ضدیتش با جنگ، بخش عمده‌ای از شهرتش را مدیون نظریاتش در ارتباط با فلسفه تحلیلی است. او را از پایه‌گذاران منطق جدید و همین‌طور فلسفه تحلیلی می‌دانند.
زندگی شخصی
راسل چهار بار ازدواج کرد و زندگی آشفته‌ای داشت.
نخست در ۱۸۹۴ با آلیس پیرسال اسمیت ازدواج کرد اما بعد از چند سال دل به زن دیگری بست و آلیس را رها کرد. در ۱۹۲۱ از آلیس طلاق گرفت و با دورا راسل (بلک) ازدواج کرد و از او صاحب دو فرزند شد. ۱۴ سال بعد و پس از اینکه دورا از یک فعال سیاسی چپ‌گرای آمریکایی به نام گریفین بری باردار شد از دورا نیز جدا شد و تا آخر عمر با هم دشمن بودند. این دشمنی زمانی تشدید شد که دورا برای فرزندی که از گریفین بری باردار شده بود شناسنامه‌ای با نام خانوادگی راسل گرفت.
راسل یک سال پس از طلاق از دورا با پاتریشیا (پیتر) هلن اسپنس ازدواج کرد که تنها ۲۱ سال داشت. در ۱۹۵۲ از پاتریشیا هم جدا شد. همان سال با ادیث فینچ ازدواج کرد که تا پایان عمر با او بود.[۱۸] فرزند وی جان پس از جدایی از همسرش دچار جنون شد. در کتاب فیلسوفان بدکردار آمده که شواهدی مبهم دربارهٔ ارتباط راسل با عروسش و آگاهی یافتن جان از این مسئله در دست است، اما برخی هم معتقدند این جنون در خانوادهٔ راسل ارثی بود.[۲۴]
مرگ
سرانجام او در دوم فوریه ۱۹۷۰ بر اثر آنفلوانزا در پنریندیدرایث در ولز درگذشت. بنا به وصیت برتراند، جسدش را سوزاندند و خاکسترش را روی کوه‌های ولز ریختند.
آثار و اندیشه های برتراند راسل
برتراند راسل فیلسوف انگلیسی و از توانمندترین نویسندگان حوزه ادبیات انگلیس به شمار می رود. بیشتر مردم راسل را با فلسفه و کتاب های فلسفیش می شناسند اما باید خاطر نشان کرد که راسل نیز به مثابه بسیاری از فیلسوفان دارای آثار متعددی در حوزه های مختلف نویسندگی از جمله ادبیات است.
راسل یک آزادی خواه و یک روشن فکر دینی بود. نگاه او به مسایل اجتماعی و دینی فارغ از هر گونه صحت مطلب، نگاهی نو و بدیع بود که هنوز دیدگاه های او چالش هایی را به همراه دارد که بسیاری از فیلسوفان معاصر نیز قادر به پاسخ گویی به آن ها نبوده اند.
راسل دارای دیدگاه های بسیار بلند منظری بود که یکی از مهم ترین آن ها تفکرات ضد جنگ و صلح جویانه به شمار می رود. راسل از دوران نوجوانی و پیش از آنکه فلسفه را به عنوان مدار اصلی اندیشه هایش انتخاب کند، شخصیتی سیاسی و ضد جنگ داشت. این امر حتی باعث اخراج او از دانشگاه شد و در ادامه پنج ماه زندان نیز برای او به همراه داشت.
همچنین او پس از آزادی از زندان باز هم دست از فعالیت های سیاسی خود نکشید و در این حوزه فعالیت های بسیاری نظیر ایجاد کمپینی به منظور جلوگیری از جنگ ویتنام، مقابله با آدولف هیتلر و ... پرداخت. او در این ارتباط سخنرانی های متعددی در بسیاری از نشست های سیاسی جهان داشت. هر چند که هیچگاه دیدگاه های سیاسی او بر دیدگاه فلسفی اش پیشی نگرفت اما نباید این نکته را فراموش کرد که او در تمام عمر خواهان آزادی و صلح در تمامی جوامع مدنی بود.
راسل یک روشن‌فکر دینی بود و دیدگاه وی متفاوت از انتقادها و ادعاهای مطرح شده در ارتباط با بی دین بودن وی است. راسل هیچگاه با تفکر دینی یا دین مشکلی نداشت، بلکه مشکل راسل، دین مداری بدون اندیشه بود.
راسل همه دینداران را به چالش هایی دعوت می کرد که حاصل پرسش های ذهنی او بود. آنچه راسل همیشه بر آن پافشاری می کرد، ذکر این نکته بود که عقل در صدر همه باورها قرار گیرد و تعصبات به تصمیم گیری افراد راه نیابد. به همین دلیل او پرسش ها و مسایلی را مطرح می کند که به لحاظ دینی، دارای بحث های بسیار هستند و نیازمند آن است که آنها بطور کلی بررسی شوند.
جنبه دیگر فعالیت های راسل، اقدامات اجتماعی وی بود. او یک انسان دغدغه مند نسبت به اجتماع خویش و جامعه جهانی بود. راسل به محض مساعد دیدن شرایط برای سخن گفتن، کتاب هایی را در باب آزادی های اجتماعی و فردی می نگاشت که قصدش از نوشتن همه شان آگاهی جوامع بشری بود.
راسل علاوه بر تمام نوشته های فلسفی خویش، دستی بر ادبیات نیز داشت و ادبیات را بسیار دنبال کرد و در این حوزه نیز قلم می زد. او با کتاب هایی در زمینه های آزادی بیان و دفاع از انسان گرایی، موفق شد تا در ۱۹۵۰ میلادی جایزه نوبل ادبیات را از آن خود کند.
دیدگاه