نفرکتومی | عمل جراحی برداشتن کلیه | شیوه انجام نفرکتومی

نفرکتومی نوعی عمل جراحی برای برداشتن کلیه یا بخشی از کلیه آسیب دیده برای درمان سرطان کلیه و همچنین سایر بیماری‌ های کلیه و آسیب‌ های وارده می باشد.

نفروکتومی

یکی از جراحی های بسیار شایع ای که در امر پزشکی وجود دارد، جراحی نفرکتومی یا برداشتن بخشی از کلیه انسان است که این موضوع می تواند به دلیل وجود برخی از بیماری های دیگر باشد.

متاسفانه به دلیل وجود برخی از بیماری ها نظیر سرطان کلیه و سایر بیماری هایی که با بخش کلیه وجود دارد، آسیب های بسیار جدی ای به کلیه وارد می شود که تنها راه نجات از آسیب های وارد شده، عمل جراحی برداشتن کلیه است. در این روش که یکی از عمل های جراحی شایع می باشد، کلیه ای را که به دلیل بروز بیماری های کلیوی دچار تغییر شکل، آسیب دیدگی و یا نارسایی شده اند را تحت درمان قرار می دهد.

عملکرد کلیه

بیشتر افراد دارای دو کلیه به ابعاد مشت دست هستند که در نزدیکی قسمت پشتی شکم قرار می‌گیرند. کلیه‌ها در بدن وظایف زیر را بر عهده دارند:

• فیلتر کردن مواد دفعی، مایع اضافی و الکترولیت‌های موجود در خون

• تولید ادرار

• حفظ سطح مناسبی از مواد معدنی در جریان خون

• تولید هورمون‌هایی که در تنظیم فشار خون و تعداد گلبول‌های قرمز در گردش کمک می‌کنند

انواع نفرکتومی

نفرکتومی ساده

برداشتن کل یک کلیه آسیب دیده که در نتیجه آن کلیه و محتویات آن مثل سنگ ها، سرطان یا عفونت حذف می شود.

نفروکتومی رادیکال (کامل)

در طی یک نفرکتومی رادیکال، جراح اورولوژیست، کلیه را بصورت کامل و حالب متصل به آن، گره های لنفاوی، غده آدرنال و بافت های اطراف آن را جدا می کند.

نفرکتومی پارشیال

در یک نافرکتومی پارشیال و یا جراحی برای کاهش کلیه، جراح قسمتی از بافت کلیه را از کلیه خارج می کند و بافت سالم را در محل خود باقی می ماند.

نفرکتومی دو طرفه

عمل برداشتن همزمان دو کلیه، نفرکتومی دوطرفه نامیده می‌شود.

نحوه انجام نفرکتومی

جراحی نفرکتومی با روش لاپاراسکوپی

برخی از افرادی که برای برداشتن کلیه نیاز به جراحی نفرکتومی دارند، ممکن است برای انجام روش لاپاراسکوپی (روشی با حداقل تهاجم) مناسب باشند. جراحی لاپاراسکوپی شامل استفاده از لاپاراسکوپ (دوربین کوچک) است که از طریق یک سری برش‌های کوچک و یا “پورت” در دیواره شکم وارد بدن می‌شود. ابزار لاپاراسکوپ برای مشاهده حفره شکمی و برداشتن کلیه از طریق یک برش کوچک استفاده می‌شود. این عمل تحت بی‌هوشی عمومی (خواب کامل و بدون احساس درد) انجام می‌شود. در طی این عمل بیمار نیاز به سوند مثانه دارد و جراح هنگام بی‌هوشی کامل، آن را در بدن بیمار قرار داده و چند ساعت بعد از جراحی، سوند را از بدن بیمار خارج خواهد کرد.

با روش لاپاراسکوپی نتایج تکنیک‌های قدیمی جراحی قابل دستیابی است و این روش می‌تواند در هر دو عمل نفرکتومی کامل و نفرکتومی پارشیال انجام شود. استفاده از این روش برای نفرکتومی قبل از اهدای کلیه ارجحیت دارد.

مزایای استفاده از جراحی لاپاراسکوپی عبارتند از:

• زمان بهبودی کوتاه

• مدت بستری کوتاه‌تر

• برش کوچک‌تر

• عوارض کمتر بعد از عمل

جراحی برداشتن کلیه با روش لاپاراسکوپی نیازمند مهارت‌های خاصی است و در تمام بیمارستان‌ها انجام نمی‌شود. همچنین امکان انجام جراحی لاپاراسکوپی برای شما بستگی به وضعیت پزشکی و سلامت کلی شما دارد. شما می‌توانید در مورد گزینه‌های موجود برای جراحی نفرکتومی لاپاراسکوپیک با پزشک خود صحبت کنید.

جراحی نفرکتومی باز

جراحی برداشتن کلیه با روش باز به ندرت مورد نیاز است و تحت بی‌هوشی عمومی انجام می‌شود. برای این منظور جراح یک برش در شکم و یا در پهلو ایجاد می‌کند. در طی این روش ممکن است برداشتن یکی از دنده‌ها لازم باشد. جراح مجرای ادرار (لوله‌ای که ادرار را از کلیه به مثانه می‌رساند) و رگ‌های خونی را از کلیه جدا کرده و به این ترتیب کلیه برداشته می‌شود. سپس جراح محل برش را با بخیه می‌بندد.

مراقبت های لازم در قبل، پس از  جراحی نفرکتومی

برای آن که بتوان نتیجه ایده آلی را از جراحی نفرکتومی دریافت نمود، نیاز به مراقبت های پس و بعد از درمان است. از این رو موارد زیر را با دقت مورد توجه قرار دهید تا بتوانید خود را برای یک عمل ساده نفرکتومی آماده کنید.

مراقبت های قبل از نفرکتومی

قبل از شروع و فرایند عمل برداشتن کلیه ها شما باید مواردی را رعایت کنید تا بتوان مناسب ترین و ایده آل ترین عمل جراحی را انجام داد. از این رو باید به موارد زیر توجه کنید:

• قبل از عمل به دنبال افرادی باشید که بتوانید با استفاده و کمک از آن ها فعالیت های روزانه خود را انجام دهید.

• لطفا قبل و پس از عمل به هیچ عنوان سیگار نکشید چراکه سیگار باعث کاهش فرایند طبیعی بهبود زخم می شود و همچنین ممکن است مشکلات تنفسی ای برای شما به وجود آورد.

• ممکن است پزشک معالج قبل از عمل شما را به مصرف مسکن و ضد درد عادت دهد، در این صورت بهتر است از مسکن ها استفاده کنید تا در طول عمل خون ریزی شدیدی نداشته باشید.

• در برخی از مواقع مصرف آسپرین قبل و پس از عمل می تواند شرایط را کمی نامساعد کند، از این رو سعی کنید حتما از پزشک معالج خود در خصوص نحوه مصرف آسپرین مجدد سوال کنید.

• سعی کنید قبل از عمل در خصوص تمامی دارو هایی که مصرف می کنید با پزشک خود هماهنگی های لازم را داشته باشید.

• شب قبل از انجام عمل، سعی کنید حتما غذاهای سبکی همانند سوپ و.. را میل کنید.

• از صبح یا نیمه صبح به هیچ عنوان غذا و مایعات همانند آب، قهوه، چای و… مصرف نکنید.

مراقبت های بعد از نفرکتومی

پس از انجام فرایند عمل نفرکتومی شما نیاز به رعایت کردن برخی از موارد دارید تا بتوانید روند بهبودی خود را به سریع ترین زمان ممکن انتقال دهید در غیر این صورت ممکن است مشکلاتی برای شما به وجود بیاید که روند بهبود را کاهش دهد. از مهم ترین مواردی که باید به آن توجه داشته باشید، می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• به دلیل آن که این جراحی همواره پر عروق و پر خون می باشد بلافاصله پس از عمل باید جایگزینی مناسب برای مایعات و خون انجام شود.

• علائم حیاتی، وضعیت پوست، سیستم درناژ ادراری و… به صورت کامل انجام شود تا مشکلی برای فرد به وجود نیاید.

• حتما از آنتی بیوتیک ها و مسکن هایی که پس از عمل برای شما تجویز می شود استفاده کنید.

• پزشک معالج وظیفه دارد تا تمامی موارد مراقبتی و نگهداری را به خانواده بیمار منتقل کند تا ان ها بتوانند در منزل به آسانی فرایند مراقبت و نگهداری را انجام دهند.

خطرات و عوارض نفرکتومی

همه انواع جراحی با خطرات و عوارضی همراه هستند. عوارض احتمالی عمل جراحی نفرکتومی عبارتند از:

• عفونت

• خونریزی و نیاز به انتقال خون

• عفونت ریه پس از عمل

• واکنش‌های آلرژیک به بی‌هوشی (در موارد نادر)

همچنین در بیمارانی که با کاهش عملکرد و یا بیماری در بخش‌های باقی مانده کلیه خود مواجه می‌شوند، احتمال خطر اندکی برای نارسایی کلیه وجود دارد.

نکته مهم: شما با دو کلیه به دنیا آمد‌ه‌اید، اما بدن شما در واقع فقط به یک کلیه نیاز دارد. یک کلیه سالم می‌تواند به تنهایی کار دو کلیه را انجام دهد، اما اگر هر دو کلیه برداشته شود، انجام دیالیز یا پیوند کلیه برای زنده ماندن ضروری است.

خطرات ناشی از جراحی برداشتن کلیه به منظور پیوند کلیه بسیار اندک است. احتمالاً به این دلیل که تقریباً تمام افراد زنده اهدا کننده کلیه بعد از انجام آزمایش و ارزیابی دقیق پیش از عمل قرار می‌گیرند تا اطمینان حاصل گردد که آنها برای انجام این جراحی از سلامت کافی برخوردارند. اکثر مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که میزان مرگ و میر جراحی نفرکتومی قبل از اهدای کلیه حدوداً 1 یا 2 نفر در هر 10000 نفر می‌باشد. از هر 100 نفر حدوداً 1 یا 2 نفر ممکن است بعد از عمل دچار عفونت زخم و یا عوارض بعد از جراحی شود و در حدود نیمی از این بیماران ممکن است برای درمان عارضه بعد از جراحی نیاز به عمل مجدد داشته باشند. اکثریت قریب به اتفاق اهدا کنندگان کلیه زندگی طولانی و سالمی را با یک کلیه خواهند داشت.