کوهنوردی
به بالا رفتن یا پایین آمدن به صورت پیاده از ارتفاعات طبیعی کوهنوردی گفته میشود. کوهنوردی میتواند به صورت راهپیمایی، کوهروی، کوهپیمایی و صعود به قلل مختلف و یا صخرهنوردی انجام گیرد. از نظر تاریخچه کوهنوردی نیز براساس مدارک باید گفت اتزی مرد یخی ۵۳۰۰ سال پیش توانست به ارتفاع ۳۰۰۰ متر در کوههای آلپ صعود کند که بقایای او در این ارتفاع یافت شده است. همچنین در تاریخ سنتی ایران آمده است که آرش کمانگیر از قله کوه دماوند بالارفت تا با پرتاب تیر، مرز ایران و توران را مشخص سازد. اما جالب است بدانیم کوه اورست (۸۸۴۸ متر) به عنوان بلندترین نقطه کره زمین برای اولین بار در ۲۹می سال ۱۹۵۳ توسط ادموند هیلاری و تنسینگ نورگی از سمت جنوبی آن در نپال فتح شد.
سبک های کوهنوردی
دو سبک اصلی در کوهنوردی وجود دارد: سبک محاصره ای یا اکسپدیشن و سبک آلپی. سبک آلپی یا گونه های مختلف آن امروزه در حال رایج شدن هستند. این سبک همانطور که از اسم آن پیداست، ریشه در کوههای آلپ دارد و پیش از این در کوهها متوسط کاربرد بیشتری داشته است. هر چند که در طول سالیان اخیر جای خود را به خوبی در قلل بلند نیز باز کرد. در این سبک کوهنوردان بدون بازگشت به پایین بارشان را حمل می کنند و از تجهیزات کمتر و بهینه برای صعود بهره میبرند. شعار اصلی سبک آلپی “سبک و سریع می باشد.”
سبک آلپی در تضاد با سبک مخاصره ای مطرح می شود. در این حالت کوهنوردان حجم زیادی از تجهیزات را به کوه منتقل می کنند و با ثابت کشی و بالا پایین کردن در کوهستان مسیر را گشایش می نمایند. در این روش به طور معمول از تیم های بزرگ بهره گرفته می شود.
سبک محاصره ای
• استفاده از چندین بار جابجایی در بین کمپ ها برای حمل تجهیزات مورد نیاز در کمپهای بالاتر.
• گروههای بزرگتر نسبت به سبک آلپی به دلیل نیاز به نفرات بیشتر.
• استفاده از طناب ثابت برای جابجایی بین کمپها و کاهش خطرات به دلیل این جابجایی زیاد.
• مورد استفاده در بلندترین کوهها، از اکسیژن مصنوعی نیز متناوبا استفاده می شود.
• حاشیه ایمنی بیشتری در مورد تجهیزات، زمان و توانایی برای صبر کردن در برابر طوفان های احتمالی وجود دارد.
• به دلیل سرعت پایینتر احتمال قرار گرفتن در معرض خطراتی مانند بهمن یا ریزش سنگ در بین کمپها بیشتر می باشد.
• نیاز به سرمایه و تامین مالی بیشتر و البته زمان بیشتر.
سبک آلپی
• صعود مسیر بدون بالا پایین کردن در بین کمپ ها.
• منابع کمتر برای صعود، از جمله نیاز به نفرات کمتر.
• کاهش خطراتی که ممکن است به دلیل سرعت پایین صعود ایجاد شوند.
• افزایش بالقوه خطراتی مانند بیماری ارتفاع یا در دام طوفان افتادن.
• نیاز به سرمایه و زمان کمتر.
قوانین کوهنوردی
کوهنوردی طبق سه قانون طلایی، سختتر، دورتر و بلندتر از آن چیزی است که به نظر میآید. این قوانین برای همه صعودها صدق میکند تا در نتیجه آن افراد بتوانند شرایط سخت را مدیریت کنند و بهترین صعود را داشته باشند.
قانون اول: دورتر از انتظار
کوهنوردی در مسیرهای طولانی بسته به شرایط جوی متغیر میتواند بین هشت تا ۱۲ ساعت در روز طول بکشد. در برخی مسیرها که شامل برف و یخ میشوند و مجبور به حمل کولهپشتی ۱۲ تا ۱۵ کیلوگرمی هستید، کوهنوردی خیلی دشوارتر خواهد بود و با آنچه که انتظار دارید، فاصله زیادی دارد.
علاوه بر این، وضعیت آبوهوایی نامساعد در مسیرهای طولانی محتمل است و در نتیجه میزان آمادگی و واقعبینی کوهنوردان بسیار اهمیت دارد. در واقع کوهنوردی فقط کار فیزیکی نیست! پس ضمن تقویت مهارتهای خود، بر اساس احساسات کوهنوردی نکنید. زمانی که به یک قله صعود میکنید و با شادی مشغول عکسگرفتن هستید، باید به یاد داشته باشید که جشن واقعی زمانی است که صحیح و سالم برگردید. پس اعضای تیم نباید از مشقات کار غافل شوند و تمرکز خود را از دست بدهند. بهعنوان مثال خستگی بیش از حد افراد نباید منجر به آسیبدیدگی آنها شود که عملا امکان صعود به قله را از بین میبرد.
قانون دوم: بلندتر از انتظار
فارغ از اینکه به قله اورست یا هر قله دیگری صعود میکنید، باید بدانید که صعود به قله شامل چند مرحله است و پس از رسیدن به بیس کمپ باید به کمپ بعدی بروید و به همین ترتیب به مسیر خود ادامه دهید تا به قله برسید. در اصل، قله بلندتر از آن چیزی است که به نظر میرسد و برای صعود به آن نباید عجله کنید.
زمانی که وارد ارتفاع میشوید، ممکن است علائم ارتفاعزدگی بهسراغ شما بیاید؛ اتفاقی که برای هر کوهنوردی رخ میدهد و در این صورت باید این موضوع را با لیدر خود مطرح کنید و صبر داشته باشید تا با شرایط خو بگیرید. در بسیاری موارد، افراد چند روز را برای آمادگی جسمانی اختصاص میدهند.
قانون سوم: سختتر از انتظار
تا جایی که میتوانید برای یک سفر کوهنوردی آموزش ببینید؛ هرچند که آمادهسازی اصلی از طریق کسب تجربه به دست میآید و رفتار یک نفر در وضعیتی خطرناک میتواند سرنوشتساز باشد.
برنامههای کوهنوردی دروسی برای مبتدیان ارائه میکنند تا مهارتها و تکنیکهای کوهنوردی را از کارشناسان باتجربه بیاموزند. پس خیلی اهمیت دارد که اول تمرین کافی داشته باشید و بعد با آمادگی کافی به صعود بپردازید که همین موضوع نشان میدهد، کوهنوردی سختتر از چیزی است که فکرش را میکنید.
اصول کوهنوردی
برای کوهنوردی باید حجم عظیمی از تجربه، مهارت و آمادگی جسمانی و روانی داشته باشید تا بتوانید به موفقیت برسید. از جمله اصول کوهنوردی میتوان به کار با طناب، صعود از سنگ و یخ، هواشناسی، پوشاک کوهستان، عبور از یخچال و… اشاره کرد.
• آمادهسازی و برنامهریزی: برای صعود زمان مشخص کنید و آمادگی هر نوع شرایطی را داشته باشید. برای این منظور، گزارشهای مربوط به مسیر را مطالعه کنید و تصاویر مسیر را ببینید. با افرادی صحبت کنید که این صعود را انجام دادهاند. تجهیزات موردنیاز را بهطور کامل در نظر بگیرید. همیشه طوری برنامهریزی کنید که برای استراحت، حوادث پیشبینینشده و بازگشت به پایین، وقت کافی داشته باشید.
• آمادگی جسمانی و روانی: قبل از هر چیز باید مطمئن شوید که توانایی این سفر را دارید؛ زیرا در غیر این صورت احتمال بروز سانحه و شکست برنامه وجود دارد. کوهنوردی، ورزشی است که فقط به آموزش و تمرکز فکری خلاصه نمیشود و تجهیزات و اسباب خاص خود را میطلبد. در نتیجه فهرستی از ملزومات سفر با توجه به فصل، زمان، سطح برنامه و... تدارک ببینید.
• کفش کوهنوردی: کفش خود را متناسب با فصل انتخاب کنید؛ بهعنوان مثال کفش کوهپیمایی برای صعود در فصل تابستان مناسبتر است و کفش زمستانی باید در برابر سرمای هوا مقاومت کافی داشته باشد و بتوانید یخشکن یا کرامپون به آن وصل کنید.
• تغذیه: غذاهای با کالری بالا و حجم کم در اولویت هستند. میوههای خشک (کشمش خشک)، مواد انرژیزا (شکلات و اوتمیل)، ژلههای خوراکی، آب نبات، بیسکویت کرمدار و... از گزینههای عالی برای کوهنوردی به شمار میروند. از آنجا در حین کوهنوردی به انرژی نیاز دارید، مواد غذایی با کالری پایین مناسب این رشته ورزشی نیستند.
• بررسی وضعیت هوا: قبل از سفر به کوهستان برای کوهنوردی، اسکی و… حتما وضعیت آبوهوایی را بررسی کنید. با وجودی که طوفان، بارش سنگین برف و غیره در کوهستان عادی است؛ چنین شرایطی میتواند بسیار خطرناک باشد و حتی برگشتن از ارتفاعات را به یک چالش بزرگ تبدیل کند.
• پناهگاه اضطراری: از آنجا که امکان شبمانی اضطراری (بیواک) در کوهستان وجود دارد، با خود کیسه بیواک، چادر و پتوی نجات همراه داشته باشید.
• شرایط اضطراری: داشتن آمادگی برای شرایط غیرقابل پیشبینی، یکی از اصول کوهنوردی است. با تمرین بالا میتوانید بهصورت خودکار وارد عمل شوید. در شرایط اضطراری، آرامشتان را حفظ کنید. شرایط را بررسی و مشخص کنید که میتوان آن را توسط گروه مدیریت کرد یا به کمک بیرونی نیاز است. در صورت نیاز با منابع کمکرسان معتبر تماس بگیرید و درخواست کمک کنید. اگر کسی آسیب دید، او را به یک سرپناه انتقال دهید؛ گرم نگه دارید و آب موردنیاز بدنش را تامین کنید. چنانچه فرد مشکوک به آسیب ستون فقرات بود، او را تکان ندهید.
• قانون ساعت ۱۴: طبق این اصل، هر کوهنوردی در هر جایی از مسیر که باشد، قبل از ساعت ۱۴ باید به پایین برگردد. این قانون بههیچ عنوان فصل و ماه نمیشناسد! پس برای اینکه برنامهتان مطابق با برنامهریزی پیش برود، با سرعت بهینه صعود کنید و آمادگی کافی برای این موضوع داشته باشید. علاوه بر این، باید بتوانید برای چندین ساعت با کولهای حدود پنج کیلویی با سرعت حداقل ۴۰۰ متر در ساعت ارتفاع بگیرید. شب برنامه زودتر بخوابید تا صعود خود را صبح زود آغاز کنید. همچنین با تعداد افراد کمتر میتوانید بهرهوری بهتری در زمان داشته باشید.
• حفظ طبیعت و همکاری با سایر کوهنوردان: از مهمترین اصول کوهنوردی، برقراری ارتباط با سایر اعضای تیم است. ضمن اینکه نباید در شیبها توقف کنید؛ زیرا مسیر صعود سایر اعضای گروه مسدود میشود. بهجای صدای موسیقی، به صدای طبیعت گوش کنید. از آنجا که هندزفری باعث کاهش هوشیاری نسبت به وضعیت کوهستان میشود، قید استفاده از آن را بزنید. چیزی از خود در طبیعت به جا نگذارید و زبالههایتان را با خود به پایین بیاورید. به پوشش گیاهی آسیب نزنید.
• آشنایی با مقصد کوهنوردی: اگر هیچ آشنایی یا اطلاعات کافی راجع به یک کوه ندارید، از آن بالا نروید. برای این منظور بهتر است به تیم معتبری ملحق شوید که اطلاعات کاملی از کوه موردنظر دارد.
• تبعیت از سرپرست تیم: همیشه از سرپرست تیم اطاعت و دستورات او را اجرا کنید. بههیچوجه از گروه جدا نشده و از مسیر مشخصشده خارج نشوید؛ زیرا این رفتار میتواند به گمشدن شما بینجامد.
از دیگر اصول کوهنوردی میتوان به این موارد اشاره کرد:
• قبل از هر چیز مطمئن شوید که کلیه امکانات لازم را جمعآوری کردهاید و یک سوت و چراغ قوه همراه دارید.
• تنهایی به کوه نروید و از مسیرهای علامتگذاریشده حرکت کنید.
• مسیر کوهپیمایی خود را به خانواده، دوستان و پناهگاهها اطلاع دهید.
• هرگز بهجای کولهپشتی از ساک و کیف استفاده نکنید.
• اگر برنامه شبمانی دارید، پیش از تاریکی هوا شروع به برپایی چادر و کمپ کنید.
• کیف کمکهای اولیه حتما همراهتان باشد.
• افراد گروه علاوه بر آمادگی جسمانی و روانی خوب باید از نظر سن و اخلاق و سلیقه در یک سطح باشند.
• هر گروه کوهنوردی باید حداقل با یک مربی درجه سه کوهنوری راهی صعود شود.
• اندازه قدمهایتان بهاندازه عرض شانه باشد و با یک قدم دم و با قدم دیگر بازدم انجام دهید.
• در شیبهای تند و سربالاییها بهشکل زیگزاک حرکت کنید تا شیب مسیر شکسته شود.
• در طول صعود همیشه وزنتان را به جلو و زمان فرود، سنگینی خود را به عقب متمایل کنید.
• از حمل ظروف شیشهای در کولهپشتی بپرهیزید؛ زیرا احتمال شکستهشدن و پارگی کوله وجود دارد.
تجهیزات لازم برای کوهنوردی
صعود به قله مستلزم استفاده از ابزارهای متفاوتی است که بسته به نوع صعود، محل کوهنوردی و فصل ممکن است به تجهیزات گوناگونی نیاز باشد. ضروریترین لوازم به دو دسته لوازم انفرادی و گروهی تقسیم میشوند که باید با توجه به برنامه سفر انتخاب شوند.
لوازم انفرادی کوهنوردی
کفش، کولهپشتی و کیسه خواب از وسایل انفرادی ضروری هر کوهنوردی هستند.
• کفش: پوتین، بهترین نوع کفش است؛ زیرا علاوه بر مقاومبودن، تخت مناسبی دارد و بهخوبی از مچ پا مراقبت میکند. کفش سبک برای کوهپیمایی در مسیرهای خشک مناسب است و میتوانید از کفش نیمهسنگین برای برنامههای غیرزمستانی و یک روزه و از کفش سنگین برای مناطق برفی استفاده کنید.
• کولهپشتی: برای برنامههای چند روزه باید یک کوله از پارچه ضدآب و مقاوم داشته باشید. وزن کوله نباید در حدی باشد که به کمر فشار آورد. کوله باید مجهز به تسمه کمری، تسمه شانهای و قفل مقاوم باشد. حجم کولهپشتیها از ۱۵ لیتر (حمل وسایل مختصر) تا ۸۰ لیتر (کوهنوردی چند روزه زمستانی) متغیر هستند که بسته به نوع سفرتان باید دست به انتخاب بزنید. ضمن اینکه کوله باید علاوه بر کاور باران، رنگی مخالف محیط داشته باشد.
• کیسه خواب: کیسه خواب باید مانع نفوذ رطوبت شود و در عین حال در برابر سرما مقاوم باشد. کیسه خواب در دو جنس پر و الیاف مصنوعی طراحی میشود که با ظرفیتهای یک و دو نفره موجود است. کوهپیمایی یکروزه یا کمتر نیازی به کیسه خواب ندارد.
• پوشاک: پیراهن و شلوار پلار، کت پر یا ویسکوز، کاپشن و شلوار بادگیر، کلاه و دستکش و جوراب کوهنوردی و شنل باران (پانچو) از جمله وسایل ضروری این ورزش هستند.
• عینک کوهنوردی: عینک مناسب کوه باید امواج ماورای بنفش را به میزان زیادی کاهش دهد، اختلاف سطحی در دید فرد به وجود نیاورد و در برابر باد و طوفان مقاوم باشد.
• بطری آب: با وجودی که بطریهای آب در رنگها، شکلها و حجمهای مختلفی به فروش میرسند؛ بطریهای فلزی یک لیتری برای کوهنوردی مناسبتر هستند.
• غذا و خوراکی: در طول کوهنوردی نمیتوانید فقط غذاهای سرد بخورید؛ پس حتما چند کنسرو با خود همراه ببرید. چای، قند یا شکر، بیسکویت و شکلات را نیز فراموش نکنید!
• وسایل بهداشتی: مسواک و خمیر دندان، صابون و شامپو و حوله از لوازم بهداشتی ضروری هستند که هر کوهنوردی باید با خود داشته باشد. کرم مرطوبکننده، کرم ضدآفتاب، پماد ضد نیش حشرات، دستمال کاغذی و قرص تصفیه آب نیز ترجیحا همراهتان باشد.
باتوم (چوب دست اسکی)، گتر، زیرانداز (اسفنجی یا بادی)، جعبه کمکهای اولیه، کلنگ کوهنوردی، یخشکن (کرامپون)، طناب انفرادی و کارابین، پتوی نجات، فلاسک چای، چراغ قوه (با باتری اضافی)، قطب نما، سوت، ظروف غذا، وسایل دوخت و دوز، کارت شناسایی، چاقوی سوییسی، کبریت و فندک، چند ورق روزنامه، دستمال کاغذی و غیره از دیگر وسایل لازم برای کوهنوردی هستند.
لوازم گروهی کوهنوردی
اگر به فکر برنامه کوهنوردی چند روزه هستید، به هیچ عنوان تنهایی سفر نکنید! سفرهای گروهی این مزیت را دارند که میتوانید برخی وسایل را بهصورت شریکی با همراهانتان استفاده کنید. بهعنوان مثال یک چادر دو نفره را میتوانید با همنوردتان سهیم شوید.
• چادر کوهنوردی: چادر از مهمترین وسایل کوهنوردی است که از شما در مقابل سرما، گرما، باران، برف و… بهخوبی محافظت میکند. انتخاب چادر به عوامل متعددی نظیر ارتفاع، نوع برنامه، فصل، آبوهوا، تعداد افراد و غیره بستگی دارد. در کل چادرهای کوهنوردی در دو نوع ارتفاع و کمپینگ هستند.
• چراغ خوراکپزی: از لوازم بسیار کاربردی خصوصا در فصول سرد سال است که برای گرمکردن غذا، ذوب یخ و برف و نوشیدن چای داغ به کار میرود.
نقشه، کروکی، ارتفاع سنج، صندلی سنگنوردی (هارنس)، کتری، قوری، انواع کارابینهای موردنیاز، چراغ روشنایی (گازی)، فانوس شمعی، بیلچه، وسایل عکاسی با باتری و حافظه اضافه از جمله لوازم گروهی کوهنوردی هستند.
دیدگاه