آپارتاید: زندان نژادی برای آفریقای جنوبی

آپارتاید چیست؟

آپارتاید (Apartheid) کلمه‌ای است که در زبان آفریکانس (زبانی که در آفریقای جنوبی مورد استفاده قرار می‌گیرد) به معنای "جدایی" یا "تفکیک" است. این عبارت به سیاست دولت آفریکانرها (دولت سفیدپوستان و مهاجران اروپایی) در آفریقای جنوبی برای اجرای سیاست‌های تبعیض نژادی و تفکیک قومی اطلاق می‌شود.

آپارتاید در سال 1948 برای اولین بار توسط حزب ملی آفریقای جنوبی (National Party) که اکثریت سفیدپوستان کشور را تشکیل می‌دادند، به عنوان سیاست رسمی آفریقای جنوبی تصویب شد.

این سیاست بر اساس تفکیک نژادی بود و بر همان اساس، مردم را بر اساس نژادشان به گروه‌های جداگانه تقسیم می‌کرد و حقوق و آزادی‌های آنان را بر اساس نژاد تعیین می‌کرد. سیاست‌های آپارتاید شامل محدودیت‌های مختلفی برای افراد غیرسفیدپوست مانند سکونتگاه، تحصیل، اشتغال و حق رای بود.

آپارتاید منجر به تبعیض و تحقیر نژادی علیه اکثریت سیاهپوستان آفریقای جنوبی شد و زندگی این افراد را تحت تأثیر قرار داد.

از سال 1948 میلادی در آفریقای جنوبی، سیاست رسمی جدا کردن محل زیست و تجمع و آموزش و کار مردمان تیره پوست و سیاه پوست از سفید پوستان و محروم کردن تیره پوستان و سیاه پوستان از حقوق مدنی و سیاسی و امکانات آموزشی تحت عنوان اپارتاید به طور رسمی اعمال و اجرا گردید.

سیاست آپارتاید مبتنی بر برتری کامل قوم سفید و تبعیض مطلق نسبت به غیرسفیدهاست و از لحاظ نظری معتقد به جدایی کامل کلیه نژادها و امکانات آنهاست.

سیاست های آپارتاید در آفریقای جنوبی

سیاست‌های آپارتاید در آفریقای جنوبی شامل تفکیک و تبعیض نژادی بود. این سیاست‌ها توسط دولت آفریکانرها (دولت سفیدپوستان) اجرا می‌شد و به هدف تحقق تفکیک قومی و تأمین هژمونی سیاسی و اقتصادی سفیدپوستان در آفریقای جنوبی می‌پرداخت. در زیر برخی از عناصر اصلی سیاست‌های آپارتاید را بررسی می‌کنیم:

قوانین تبعیض نژادی

طبق این قوانین، افراد را براساس نژادشان به گروه‌های جداگانه تقسیم می‌کردند. افراد سفیدپوست، سیاهپوست، آسیایی و هندی‌تبار در مناطق مختلف مجبور به سکونت می‌شدند و اجازه تغییر مکان به صورت آزاد بین این مناطق را نداشتند. این قوانین تبعیض نژادی شامل قوانینی درباره مسکن، مدارس، بیمارستان‌ها، سرویس‌های عمومی و غیره بود.

قوانین تبعیض نژادی در تحصیل

سیاست‌های آپارتاید در آموزش نیز تبعیض نژادی را ترویج می‌کرد. مدارس و دانشگاه‌ها براساس نژاد تقسیم می‌شدند و هر گروه نژادی به مدارس و دانشگاه‌های جداگانه خود ارجاع داده می‌شدند. این سیاست‌ها باعث کاهش کیفیت تحصیل و امکانات آموزشی برای افراد غیرسفیدپوست شد.

محدودیت‌های اشتغال

قوانین آپارتاید محدودیت‌هایی را برای اشتغال افراد غیرسفیدپوست اعمال می‌کرد. افراد سفیدپوست در موقعیت‌های بالا اشتغال داشتند، در حالی که افراد غیرسفیدپوست به محدودیت‌هایی در زمینه اشتغال دچار بودند و به عنوان نیروی ارزان قیمت برای کارهای نیمه‌ماهر و کارخانه‌ای به کار گرفته می‌شدند.

تبعیض سیاسی

آپارتاید باعث تبعیض سیاسی نیز شد. افراد غیرسفیدپوست حق رأی و مشارکت در انتخابات را نداشتند و تنها سفیدپوستان مجاز به شرکت در رای‌گیری بودند. این باعث تثبیت قدرت سیاسی دولت سفیدپوستان و تضعیف هرگونه مخالفت و حرکت خلاف سیاست‌های آپارتاید شد.

تفکیک فضای عمومی

آپارتاید تفکیک فضای عمومی را نیز ترویج می‌کرد. افراد سفیدپوست و غیرسفیدپوست به صورت جداگانه از امکاناتی مانند پارک‌ها، شهربازی‌ها، شهرک‌های مسکونی و سینماها استفاده می‌کردند. این تفکیک باعث عدم امکان برقراری تعاملات میان نژادها و تقویت جدایی و نفرت بین آن‌ها شد.

علت لغو آپارتاید در آفریقای جنوبی

آپارتاید در آفریقای جنوبی به دلیل عوامل مختلفی که در طول سال‌ها تأثیر گذاشتند لغو شد. این عوامل عبارتند از:

مبارزات داخلی

در طول دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰، جنبش‌های مبارزه علیه آپارتاید در آفریقای جنوبی افزایش یافت. از جمله این جنبش‌ها می‌توان به حزب کمونیست آفریقای جنوبی(SACP) و کنگره ملی آفریقا (ANC) اشاره کرد. این جنبش‌ها با تظاهرات، اعتصابات، مقاومت غیرخشونت‌آمیز و فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی برای لغو آپارتاید و برابری نژادی برای همه افراد آفریقای جنوبی تلاش کردند.

فشار بین‌المللی

در سطح بین‌المللی‌ نیز فشارهای قوی بر دولت آفریقای جنوبی وارد آمد تا آپارتاید را لغو کند. تحریم‌های اقتصادی و فشار سیاسی از طریق سازمان ملل متحد و سازمان‌ها و حقوقدانان بین‌المللی بر دولت آپارتاید آفریقای جنوبی اعمال شد. این فشارها در نهایت منجر به تعلیق عضویت آفریقای جنوبی در سازمان ملل متحد و برخی سازمان‌ها و تحریم‌های بین‌المللی شد.

تغییرات داخلی

در دهه ۱۹۸۰، تغییرات سیاسی و اجتماعی در آفریقای جنوبی رخ داد. بحران‌های داخلی، اقتصاد ضعیف، نبرد برای قدرت درون قومی و تبدیلات در داخل حزب حاکم به تغییراتی منجر شد که در نهایت به تفاهماتی بین دولت و جنبش‌های مختلف منجر گردید و آپارتاید لغو شد.

آزادی نلسون ماندلا

آزادی نلسون ماندلا، رهبر برجسته کنگره ملی آفریقا (African National Congress - ANC) و زندانی سیاسی برجسته، در سال ۱۹۹۰ به عنوان نمادی از تغییر در آفریقای جنوبی و تمایل دولت به همکاری با جنبش‌های مبارزه علیه آپارتاید، در جامعه داخلی و جهانی تأثیر قابل توجهی داشت. آزادی نلسون ماندلا نشان داد که دولت آفریقای جنوبی برای تغییرات و بهبود روابط نژادی در کشور آماده است.

این عوامل به طور ترکیبی منجر به شکست سیاست آپارتاید در آفریقای جنوبی شدند.

در نهایت، در سال ۱۹۹۴، در زمان انتخابات عمومی که برای اولین بار تمام شهروندان آفریقای جنوبی حق رأی داشتند، آپارتاید رسماً لغو شد و نظام دموکراسی چندنژادی در کشور برقرار شد.

نلسون ماندلا به عنوان اولین رئیس جمهور سیاهپوست آفریقای جنوبی انتخاب شد و این رویداد تاریخی به نام "انتخابات رنگین‌کمان" شناخته می‌شود.