ساختار دندان
دندان انسان از سه بخش اصلی به نام تاج(Crown)، گردن (Neck) و ریشه (Root) تشکیل یافته است و بافت این عضو از خارج به داخل عبارت اند از مینا(Enamel) که سطح خارجی دندان ها را پوشانده و از کریستال های هیدروکسی آپاتیت، یون های منیزیم، سدیم و پتاسیم تشکیل یافته است. دانتین(Dentine) ساختار استخوانی دندان است که قسمت عمده دندان ها را تشکیل می دهد. قسمت عمده این لایه از دندان یون های کلسیم است. مغز دندان و یا پالپ (Pulp) قسمت داخلی و مغز دندان است که رگ های خونی، فیبرهای عصبی و لنف ها در آن قرار گرفته اند. سیمان(Cementum) غشای خارجی دندان ها را تشکیل می دهد.
درجات مختلف پوسیدگی دندان
پوسیدگی دندان در درجات و سطوح مختلفی رخ داده و می تواند مشکلات و علائم متفاوتی ایجاد نماید.
اگر پوسیدگی ایجاد شده در سطح مینای دندان رخ دهد، علائمی مانند درد و مشکلاتی از این قبیل وجود نداشته و تنها حالت بوجود آمده تغییر رنگ سطح دندان از سفید به کرم و یا قهوه ای در درجات شدیدتر است.
اگر پوسیدگی در قسمت عاج و یا دانتین دندان رخ دهد، کم کم علائمی مانند درد خفیف و ایجاد حالت های آزاردهنده پس از خوردن شیرینیجات و احساس گزگز پس از نوشیدن مایعات سر ایجاد می گردد.
اگر پوسیدگی به مغز دندان و یا پالپ کشیده شود به دلیل تحریک عروق خونی و فیبرهای عصبی موجود در این ناحیه، علائم شدید و غیر قابل تحمل ایجاد می گردند. حساسیت شدید دندان به مواد قندی، درد غیر قابل تحمل و مقاوم به داروهای ضد درد، ایجاد حساسیت به مایعات و هوای سرد و بی قراری هنگام خواب و بیداری از جمله علائم ایجاد شده به دنبال پوسیدگی های پالپ دندان هستند. در این مرحله درمان های ترمیمی دندان جوابگو نبوده و بسته به شدت آسیب وارد شده نیاز به انجام عصب کشی خواهد.
علائم رسیدن پوسیدگی به مغز دندان یا پالپ(عصب)
از علائمی که نشان دهنده رسیدن پوسیدگی دندان به عصب است. و دندان نیاز به عصب کشی دندان و درمان ریشه دارد. می توان به موارد زیر اشاره نمود.
- درد های دندانی بعد از خوردن غذاهای سفت
- درد ناگهانی دندان و تیر کشیدن دندان هنگام خوردن غذا، آب و یا نوشیدنی خیلی سرد یا خیلی گرم
- تیر کشیدن دندان بدون علت و یا درد های طولانی مدت دندان. به طوری که درد آن غیر قابل تحمل می باشد.
- سیاه شدن دندان و ایجاد سوراخ های عمیق روی دندان آسیب دیده. و یا حتی ریختگی دیواره های دندان
- درد دندان بیمار در صورت تماس و ضربه به دندان
- احتمال لق شدن دندان در هنگام رسیدن پوسیدگی به ریشه دندان وجود دارد.
- احتمال ورم کردن صورت و یا لثه، در هنگام افزایش عفونت دندان پوسیده
عصب کشی دندان چیست؟
عصب کشی یکی از اقدامات شایع به منظور رفع مشکلات ایجاد شده در ریشه دندان است. عصب کشی از جمله اقدامات نهایی و و تنها درمان قطعی به منظور حفظ دندان آسیب دیده و برطرف نمودن پوسیدگی های عمیق در ریشه دندان است.
روت کانال یا عصب کشی (Root Canal) یک پروسه دندانپزشکی است که شامل از بین بردن بخش داخلی و نرم دندان یا پالپ (pulp) است. پالپ از اعصاب، بافت همبند و عروق خونی ساخته شده است كه به رشد دندان كمک می‌كند. در بیشتر موارد، دندانپزشک عمومی یا متخصص اندودنتیست عصب کشی را تحت بی حسی موضعی انجام خواهند داد.
عصب کشی هنگامی انجام میشود که قسمت داخلی یک دندان که به آن پالپ نیز گفته میشود آسیب ببیند و یا دچار التهاب و عفونت شود. حتی اگر پالپ یا مغز دندان از بین رفته باشد و یا در اصطلاح مرده باشد، بخش بالایی دندان یا همان تاج می‌تواند کماکان دست نخورده باقی بماند. از بین بردن پالپ دندان آسیب دیده یا آلوده، بهترین روش برای حفظ ساختار دندان‌ها است.
علل عمده صدمه به پالپ شامل موارد زیر است:
- پوسیدگی عمیق به دلیل عدم رسیدی و درمان سوراخ ها و حفرات دندان
- انجام چندیدن پروسه درمانی دندانپزشکی روی یک دندان
- بروز ترک در دندان
- وارد شدن آسیب و تروما به دندان
شایع ترین علائم پالپ دندانی که آسیب دیده است عبراتد از:
- احساس درد متوسط تا شدید در دندان
- تورم و احساس گرما در لثه ها
دندانپزشک شما دندانی را که دردناک است را معاینه کرده و از اشعه X برای تأیید تشخیص خود استفاده می‌کند. اگر شما نیازمند انجام عصب کشی و روت کانال باشید، دندانپزشک احتمالا شما را به یک متخصص اندودنتیست ارجاع خواهد داد.
مراحل عصب کشی دندان
فرآیند روت کانال یا عصب کشی به طور معمول در مطب دندانپزشکی انجام میشود. این پروسه شامل چند مرحله اساسی است که در ادامه با هر کدام از مراحل عصب کشی بیشتر آشنا خواهید شد:
مرحله 1: بی‌حسی
بسیاری از مراجعان می پرسند که آیا عصب کشی دندان درد دارد؟ شما باید بدانید که دندانپزشک مقدار کمی از داروهای بی حس کننده را روی لثه شما در نزدیکی دندان آسیب دیده قرار میدهد. پس از عملی شدن این کار، لثه ها به شیوه موضعی بی حس می‌شوند. حین تزریق بیحس کننده ها ممکن است احساس درد جزئی و یا احساس سوزش داشته باشید، اما این حس به سرعت خواهد گذشت. در طول انجام عمل عصب کشی شما بیدار خواهید بود، اما داروهای بی حس کننده باعث می‌شوند هیچ گونه دردی نداشته باشید بنابریان نگران این نباشید که عصب کشی دندان درد دارد یا نه.
مرحله 2: برداشتن پالپ دندان
وقتی دندان شما بی حس میشود، متخصص اندودنتیست یا دندانپزشک عمومی در قسمت بالای دندان شکاف کوچکی ایجاد می‌کند. هنگامی که پالپ آلوده یا آسیب دیده در معرض دید قرار گیرد، متخصص با استفاده از ابزارهای ویژه‌ای به نام فایل دندانپزشکی (files)، آن را به دقت برمی‌دارد. دندانپزشک برای تمیز کردن تمام مسیر کانال دندان شما دقت بسیار بالایی به خرج میدهد.
مرحله 3: آنتی بیوتیک ها
پس از برداشتن مغز و پالپ دندان، دندانپزشک ممکن است موضع باز شده را با یک آنتی بیوتیک موضعی پوشش داده تا عفونت ایجاد شده را سرکوب کند و مانع از تشدید و عود مجدد آن شود. پس از تمیز کردن و ضد عفونی شدن کانال ها، دندانپزشک دندان را با خمیر سیلر و ماده ای لاستیک مانند به نام گوتاپرکا پر می‌کند. دندانپزشک همچنین ممکن است آنتی بیوتیک های خوراکی را برای مدیریت و اطمینان از سرکوب عفونت برای شما تجویز کند.
مرحله 4: پر کردن موقتی
دندانپزشک با پر کردن شکاف کوچکی که در قسمت بالای دندان در همان ابتدای عصب کشی ایجاد کرده بود بصورت موقتی آن را مهر و موم می‌کند. آن ها به کمک سیلانت سوراخ ها و درز ها را مسدود میکنند تا کانال از آسیب ناشی از بزاق در امان بماند.
مراحل پس از عصب کشی
هنگام از بین رفتن اثر داروی بی حسی، شما ممکن است از ناحیه دندان و لثه احساس درد داشته باشید. و حتی لثه های شما ممکن است متورم شود. بیشتر دندانپزشکان این علائم را با داروهای بدون نسخه ضددرد مانند استامینوفن (تیلنول) یا ایبوپروفن درمان خواهند کرد. اما اگر درد دندان و لثه شما شدید شد یا بیش از چند روز ادامه داشت، حتما با دندانپزشک خود تماس بگیرید.
پروسه عصب کشی چندان دشوار نیست و برای مشا محدودیت ایجاد نمیکند. یک روز پس از عصب کشی شما میتوانید به زندگی و روال روزانه خود بازگردید. اما شما باید از جویدن مواد غذایی و خوراکی ها با دندان آسیب دیده که به تازگی آن را عصب کشی کرده اید خودداری کنید.
چند روز پس از فرآیند عصب کشی شما با دندانپزشک خود ملاقاتی خواهید داشت. دندانپزشک در این جلسه از دندان شما با کمک اشعه ایکس تصاویری تهیه خواهد کرد تا مطمئن شود عفونت روت کانال بطور کلی از بین رفته باشد. در این مرحله دندانپزشک شما، اقدام به پر کردن دائمی دندان شما خواهد کرد.
اگر ترجیح شما این است که تاج دندان بصورت دائمی در جای خود باشد، دندانپزشک ممکن است یک تاج دائمی را برای شما در نظر بگیرد. تاج در واقع دندانی مصنوعی است که می تواند از پرسلن یا طلا ساخته شود. این تاج شبیه تاج و دندان واقعی است و کسی متوجه مصنوعی بودن آن نخواهد شد.
خطرات احتمالی و عوارض عصب کشی دندان
پروسه روت کانال برای نجات دندان شما انجام میشود. با این حال، گاهی اوقات، آسیب وارد شده به مغز دندان بیش از حد عمیق است یا مینای دندان شما برای تحمل عصب کشی بسیار ضعیف است. این عوامل می تواند منجر به از بین رفتن دندان شود. در نتیجه در اغلب اوقات دندان عصب کشی شده معمولا کشیده میشود.
اگر حین عصب کشی دندان برخی ابزار آلوده باشد و یا به واسطه آن ها مواد آلوده وارد دندان شود و یا آنتی بیوتیک ها اثر نکنند احتمال تشکیل آبسه دندان افزایش پیدا خواهد کرد.
اگر مشکلی در رابطه با ریشه دندان خود دارید و یا درد شدیدی را از جانب مغز دندان تحمل می‌کنید حتما با دندانپزشک خود صحبت کنید. متخصصان دندانپزشکی به جای دندان آسیب دیده از دندان مصنوعی، پل ها و یا ایمپلنت ها استفاده میکنند.
عوارض عدم عصب کشی دندان و درمان ریشه
در برخی موارد ممکن است به دلیل از بین رفتن دردهای دندانی، افراد انجام عصب کشی دندان و درمان ریشه را به تاخیر بیاندازند. اما از بین رفتن این دردها کاملا موقتی بوده و علت آن عفونت بیش از حد دندان آسیب دیده است. زمانی که درمان ریشه در زمان اولیه پس از پوسیدگی عصب انجام نمی شود، عفونت تمامی کانال های عصبی دندان را درگیر می کند.
این عفونت به انتهای عصب و ریشه دندان می رسد و در بیشتر مواقع موجب، ایجاد آبسه در انتهای ریشه دندان می شود. در زمانی که آبسه ایجاد می شود، درد های دندانی بسیار بیشتر و غیر قابل تحمل تر خواهند شد. به علاوه برای درمان درد دندان نیاز به تخلیه آبسه دندان می باشد. اگر امکان تخلیه آن وجود نداشته باشد. دندانپزشک ناچار به کشیدن دندان آسیب دیده می شود.
در برخی موارد نیز دندان به طور کامل عفونی می شود. همچنین ریشه دندان به طور کامل دچار پوسیدگی شده و نگهداری و درمان آن هم، نمی تواند کاربردی باشد. بنابراین دندانپزشک پیشنهاد می کند قبل از ایجاد کیست دندان و آبسه، دندان پوسیده را بکشید.
دیدگاه