اصل دولت کامله الوداد در سازمان تجارت جهانی
اهمیت آگاهی از اصل دولت کامله الوداد با توجه به تأثیر روزافزون آن در مباحث مهم در شاخههای حقوق بینالملل عمومی و همچنین تجارت بینالملل با گذر زمان افزایش مییابد و از آنجاییکه هم در قوانین ایران و هم در معاهدات و توافقنامههای منعقده با کشورهای خارجی دیده میشود، آگاهی از معنا و کاربرد آن ضروری است.
اصل دولت کامله الوداد جایگاه والایی در اندیشه سیاسی و اقتصادی لیبرالیسم دارد. در اندیشه سیاسی لیبرال، قبول اصل دولت کامله الوداد و بنابراین در پیش گرفتن خط مشی تجاری غیرتبعیض آمیز راهی برای کاستن از امکان توسعه درگیری میان دولت ها شناخته می شود.
اصطلاح دولت کامله الوداد ترجمه غلطی از عبارت Most Favored Nation است. اگرچه ترجمه این عبارت بطور کامل بصورت از واژههای عربی انجام شده اما کشورهای عربی با این اصطلاح ایرانی ساخته شده ناآشنا هستند، چرا که ایشان این عبارت حقوقی انگلیسی مذکور را بصورت دوله الأعلی أفضلیه ترجمه کرده اند که ترجمه فارسی آن می شود” کشور دوست بهرهمند” کشور یا دولت بسیار دوست که برخوردار این امتیاز خواهد شد.
در سازمان تجارت جهانی، لغو تمام تبعیضهای تجاری اصلی مهم و محوری است که مطابق اصول مذکور (اصل دولت کامله الوداد در سازمان جهانی تجارت و اصل رفتار ملی) مقررات مربوط به آن بیان شده است.
بهموجب این اصول، اولا رفتار یکسانی در خصوص انواع کالاها و محصولات وارداتی و صادراتی به کشورهای عضو مقرر شده است. درواقع، وقتی کالا و محصولات مشابه (با فاکتورهای مخصوص به خود در احراز شباهت) از سایر کشورها دریافت یا به آنها صادر شود، باید در اعمال قواعدی مثل معافیتها و امتیازات صادراتی و یا اعمال عوارض گمرکی برای کالاهای وارداتی بدون شرط و تبعیض، آن را بر تمامی اعضای سازمان تجارت جهانی اعمال کنند. (یعنی نمیتواند بین کشورهای عضو فرق بگذارد.)
ثانیا وقتی این کالاها و محصولات را (با رعایت برابری بین کشورهای صادرکننده) وارد بازار خود کردند، نباید مالیاتی (و یا قوانین و امتیازاتی) متفاوت از رقم مالیاتی که بر کالاهای مشابه آن که تولید داخل هستند، وضع کنند.
بهموجب اصل دولت کامله الوداد، هرگونه امتیاز، برتری و مصونیت اعطا شده از طرف یکی از اعضا به عضو دیگر، بدون قید و شرط به سایر طرفهای متعاهد تعمیم داده میشود. یعنی بر طبق این اصل، اعضای سازمان تجارت جهانی معمولا نمیتوانند بین طرفهای تجاری خویش تبعیض قائل شوند. طبق این اصل اعطای یک امتیاز، به یک کشور (مانند کم کردن نرخ حقوق و عوارض گمرکی برای یکی از محصولات) باعث میشود که به اجبار همین رفتار نیز با سایر اعضای سازمان تجارت جهانی اتخاذ گردد. بهعبارت دیگر بر طبق کامله الوداد هر عضو سازمان تجارت جهانی، با اعضای دیگر، بهعنوان طرفهای تجاری رفتار مساوی دارد.
این اصل اولین ماده در موافقتنامه گات (GATT) است؛ که تجارت در کالاها را هدایت میکند. از این اصل با عناوینی چون اصل رفتار برابر یا اصل عدم تبعیض نیز یاد میشود. دولت کامله الوداد یک از اصول اولی و اساسی موافقتنامههای سازمان تجارت جهانی (WTO) است.
رفتار دولت كامله الوداد به منزله فرايندی است كه از طريق آن، مزايايی كه يك كشور به كشور ديگر داده است، به روابط كشور اعطاكننده با دولت های ديگر تعميم می يابد.
در چارچوب گاتس، رفتار اعضای سازمان جهانی تجارت با خدمات و عرضه كنندگان خدمات يك عضو نبايد از رفتار با خدمات و عرضه كنندگان خدمات مشابه اعضای ديگر نامطلوب تر باشد. اين تعهد به طور ضمنی به اين موضوع دلالت دارد كه هر محروميتی كه بر يك عضو بار
می شود بايد بر ديگران نيز بار شود؛ در غير اين صورت ممكن است كشورِ محروم، در برابر محروميت تحميلی، به رفتار دولت كامله الوداد استناد کند. هدف و مقصود رفتار دولت كامله الوداد در چارچوب گاتس، از بين بردن و الغای تفاوت هايی است كه می تواند در پايين ترين يا بالاترين سطح اِعمال شود.
برای دریافت اطلاعات بیشتر به مقاله اصل دولت کاملة الوداد در سازمان تجارت جهانی مراجعه نمایید.
دیدگاه