گاسترکتومی یا معده‌برداری، یک عمل جراحی بر روی معده است که اغلب، برای درمان سرطان معده از آن استفاده می‌شود. در جریان جراحی گاسترکتومی، پزشک ممکن است بخشی یا همه معده شما را بردارد.
گاسترکتومی
عمل معده برداری که با نام گاسترکتومی شناخته شده است به عملی گفته می‌شود که طی آن کل معده یا بخشی از آن برداشته می‌شود.
گاسترکتومی نوعی جراحی است که با هدف درمان سرطان معده انجام میگیرد. طی این جراحی، جراح همه یا بخشی از معده‌ی بیمار را برمی‌دارد. گاهی هم جراحی گاسترکتومی برای درمان موارد زیر صورت میگیرد:
• چاقی تهدیدکننده‌ی حیات
• سرطان مری
• زخم معده
• تومورهای غیرسرطانی
گاسترکتومی درمانی موثر برای سرطان معده و چاقی محسوب می‌شود.
انواع روش‌های انجام گاسترکتومی
گفتیم که جراحی گاسترکتومی در واقع سه روش اصلی دارد. بنابراین پزشک جراح شما با توجه با بیماری که دارید، یکی را برای درمان انتخاب می‌کند.
سابتوتال گاسترکتومی
در این نوع از جراحی، پزشک شما نصفه پایینی معده را برمی‌دارد. این احتمال وجود دارد که در صورت درگیری غدد لنفاوی مجاور، آنها نیز برداشته شوند. در فرآیند این جراحی، جراح متخصص دوازدهه شما را می‌بندد. دوازدهه بخش اولیه روده کوچک است که مقداری از غذای هضم شده توسط معده را دریافت می‌کند.
بعد از بستن دوازدهه، قسمت باقی مانده معده، مستقیما به روده متصل می‌شود.
توتال گاسترکتومی
توتال گاسترکتومی یا گسترکتومی کامل، به جراحی گفته می‌شود که در آن تمام معده شما برداشته می‌شود. در این جراحی مری را مستقیم به روده کوچک متصل می کنند. از این روش درمانی، فقط برای بیماری‌های شدید استفاده می‌شود و با اینکه با این جراحی بیمار درمان می‌شود، اما عوارض جانبی زیادی دارد.
اسلیو گاسترکتومی
اسلیو گاسترکتومی یا گاسترکتومی لاغری، به فرآیندی گفته می‌شود که در آن دو سوم معده شما برداشته می‌شود. بعد از برداشتن این بخش معده، پزشک جراح به آن فرمی تیوب شکل می‌بخشد و آن را به روده کوچک شما متصل می‌کند. با انجام این جراحی معده شما کوچک می‌شود، در نتیجه کمتر غذا می‌خورید و لاغر می‌شوید. به این روش عمل اسلیو معده نیز، می گویند.
آزمایش های لازم قبل از گاسترکتومی
قبل از انجام هرگونه جراحی، پزشک شما از شما می‌خواهد تا آزمایشاتی را انجام دهید. هدف از انجام این آزمایشات مشخص شدن میزان آمادگی بدنی شما برای انجام جراحی است.
• آزمایش بلع باریم: این آزمایش با نوشیدن محلولی آغاز می‌شود که به دکتر نشان می‌دهد وقتی مواد وارد بدن شما می‌شوند، چه مراحلی را طی می‌کنند. از دیگر اطلاعاتی که متخصص جراحی عمومی با انجام این تست به دست می‌آورد، میزان رفلاکس اسید معده در بخش فوقانی دستگاه گوارش است.
• آزمایش نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام: در این آزمایش از شما نوار قلبی گرفته می‌شود تا پزشک فعالیت‌های الکتریکی قلب شما را زیر نظر گرفته و سلامتی قلب را ارزیابی کند.
• سونوگرافی: سونوگرافی از جمله آزمایشاتی که همیشه و در هر شرایطی برای جراحی‌های مربوط به معده استفاده می‌شود. این آزمایش داشتن سنگ صفرا را مشخص می کند. اگر جواب مثبت باشد، پزشک در حین جراحی گاسترکتومی، سنگ صفرا را نیز خارج می‌کند.
• آزمایش خون: آزمایش خون آزمایشی پایه برای کشف و درمان همه بیماری‌ها به حساب می‌آید. در این آزمایش تعداد گلبول‌های خون شما بررسی می‌شود و میزان ویتامین‌ها و املاح موجود در آن مشخص می‌شود. اگر مشکلی در این بخش وجود داشته باشد، باید قبل از عمل آن را حل کنید.
اقدامات لازم قبل از جراحی گاسترکتومی
قبل از جراحی گاسترکتومی، باید به کمک و همراهی تیم پزشکی برای انجام آن آماده شوید. این کار کمک می‌کند تا به هنگام جراحی مشکلی پیش نیاید و پزشک جراح مطمئن شود شما به سلامت از اتاق عمل خارج خواهید شد.
• باید به پزشک جراح خود در رابطه با تمام داروهایی که استفاده می‌کنید آگاه کنید؛ مصرف داروهایی چون آسپرین می‌تواند در روند جراحی مشکل ایجاد کند.
• اگر قبلا تحت درمان بیماری سختی بوده و از داروهای خاصی استفاده کرده‌اید، باید آن را با پزشک جراح خود در میان بگذارید تا وی بتواند بهترین تصمیمات ممکن را در اتاق عمل بگیرد.
• اگر در بدن شما پلاتین یا دستگاه الکتریکی وجود دارد، باید به پزشک جراح خود اعلام کنید تا بتواند امنیت جانی شما در اتاق عمل را تضمین کند.
• باید مشکلات خواب خود را با متخصص جراح به اشتراک بگذارید.
• اگر قبلا تجربه بی هوشی داشته‌اید باید حتما جراح خود را در جریان ماجرا بگذارید.
• مصرف مشروبات الکلی باید گزارش شود.
• کشیدن سیگار باید به جراح متخصص گزارش شود.
با دادن این اطلاعات به جراح خود کمک می‌کنید تا بهترین روش درمانی ممکن برای شما را پیدا کرده و از آن استفاده کند.
اقدامات بعد از جراحی گاسترکتومی
بعد از جراحی وقتی به هوش بیایید، هنوز هم احساس گیجی و خواب آلودگی خواهید داشت؛ نگران نباشید این از اثرات داروهای بی هوشی است. دقت کنید که بعد از جراحی باید هر دو ساعت قدم بزنید؛ مگر اینکه پزشک شما این کار را منع کرده باشد. قدم زدن به شما کمک می‌کند، تا سلامتی خود را خیلی سریع‌تر به دست بیاورید.
بعد از عمل جراحی، برای مدت کوتاهی درد خواهید داشت. این درد با از سر گرفتن فعالیت‌های عادی کم رنگ‌تر می‌شود. در این بازه دکتر و پرستاران مداوم میزان درد شما را بررسی خواهند کرد و اگر نیاز باشد به شما مسکن تزریق می‌کنند. اگر با استفاده از مسکن درد شما آرام نشد، آن را به پزشک خود گزارش دهید؛ این احتمال وجود دارد که مشکلی پیش آمده باشد.
هنگامی که در بیمارستان هستید دقیقا طبق دستورالعمل پزشک جراح خود عمل کنید. الته بعد از مرخص شدن از بیمارستان نباید مراقبت از خود را رها کنید و فکر کنید همه چیز عادی است. بهتر است در خانه موارد زیر را رعایت کنید:
• وقتی خسته می‌شوید، به خود فشار نیاورید و استراحت کنید.
• هر روز قدم زدن را، در برنامه خود جای دهید. این کار جریان خون شما را بهبود می‌بخشد.
• از بلند کردن چیزهای سنگین به طور جد پرهیز کنید.
• تمرین تنفس کنید این کار به شما کمک می‌کند تا به نفس تنگی بعد از عمل مقابله کنید.
• به جای مصرف دو یا سه وعده اصلی غذا، از 5 یا 6 وعده کوچک استفاده کنید.
• غذای خود را به خوبی بجوید، این کار باعث می‌شود دستگاه گورش شما دچار زحمت اضافی نشود.
بهبودی پس از عمل جراحی گاسترکتومی
گاسترکتومی جراحی بزرگی است؛ پس بهبودی پس از جراحی، مدت زیادی طول خواهد کشید. سازگار شدن با شرایط جدید احتمالاً یک سال یا بیشتر طول می‌کشد. باید صبور باشید! در ابتدا احتمالاً احساس خستگی خواهید کرد و به استراحت طولانی احتیاج خواهید داشت. البته گاهی اوقات احساس خستگی خیلی سریع برطرف می‌شود. در هفته‌های اول چرت عصرهنگام برای کمتر شدن این احساس موثر است. به محض این که توانستید، ورزش نرم را شروع کنید. برای شروع پیاده‌روی مناسب است. هر روز مسافتی را که پیاده‌روی می‌کنید، نسبت به روز قبل افزایش دهید. این امر به تحریک اشتها و همچنین بهبود تنفس کمک می‌کند. ممکن است در روزهای اول متوجه تغییر در عادات روده‌ای خود شوید. احتمالاً سرفه‌ی خشک نیز خواهید داشت؛ خصوصاً هنگامی که زیاد یا بلند حرف بزنید. جرعج جرعه نوشیدن یک نوشیدنی سرد در این اوقات موثر واقع می‌شود. به مرور زمان این حالت از بین می‌رود؛ اما ممکن است یک سال یا بیشتر طول بکشد.
سبک زندگی پس از جراحی گاسترکتومی
مدت زمان لازم برای بهبودی افراد مختلف، متفاوت است. برخی افراد بسیار دیرتر از سایرین بهبود می‌یابند. میزان انرژی افراد به مرور زمان به سطح طبیعی برمی‌گردد. با این حال، برای ماه‌ها احساس کاهش بنیه و نیرو، خود را آماده کنید. اگر قبل از جراحی شاغل بوده و کار می‌کردید، احتمالاً باید مدت زیادی از کار دور بمانید.
هفته‌های اول
به فاصله‌ی کمی از عمل جراحی، گاهاٌ به کمک فیزیوتراپیست، باید تحرک را آغاز کنید. این امر در روند بهبودی بسیار مهم تلقی می‌شود. در ابتدا، چند قدم برداشتن در فضای اتاق چالش‌برانگیز خواهد بود؛ اما روز به روز وضعیت بهتر می‌شود. پشنهاد می‌شود در چند هفته‌ی اول سطح فعالیت خود را افزایش دهید.
افزایش فعالیت در این دوران باید با افزایش سرعت یا مسافت باشد. البته نه هردو! توجه داشته باشید که پیاده‌روی در فضای آزاد سخت‌تر است. چرا که ممکن است هوا بادی باشد یا مجبور باشید لباس بیشتری به تن کنید. تا زمان اجازه‌ی پزشک، حمل بار سنگین یا رانندگی توصیه نمی‌شود. البته کارهای سبک در صورت داشتن توان، منعی ندارد. به ورزش‌های هوازی توصیه شده در بیمارستان ادامه دهید.
در مراحل اول باید مواظب باشید به خودتان صدمه نزنید. سرفه، استفراغ و فعالیت فیزیکی ممکن است ناراحت‌کننده باشد؛ اما اطمینان حاصل کنید آسیبی به شما وارد نشود. طی جراحی، عضلات به هم بخیه زده شده‌اند؛ ولی طی چند هفته‌ی اول بهبود خواهند یافت. اعصابی که قطع شده‌اند، به آهستگی ترمیم می‌یابند. به همین دلیل، تا مدتی ممکن است نواحی اطراف زخم بی‌حس باشند.
احتمال دارد متوجه کاهش قدرت تمرکزتان شوید. شاید خیای اذیت‌کننده باشد؛ اما به مرور زمان این مورد نیز بهبود خواهد یافت.
تغییر رژیم غذایی
هر نوع گاسترکتومی که انجام بگیرد، بایستی تغییراتی در رژیم غذایی بیمار اعمال شود. این تغییرات ماه‌ها باید رعایت شود تا بتوانید به رژیم غذایی معمولی برگردید. در ایم امر، باید از متخصص تغذیه کمک بگیرید. نوشیدنی یا غذایی که قبل جراحی می‌توانستید مصرف کنید، پس از جراحی ممکن است سوءهاضمه ایجاد کند. بهتر است اثرات هر نوع غذا بر نحوه‌ی هضم را یادداشت کنید.
تا مدتی طولانی ترجیح بر آن است که به جای ۳ وعده، غذا را به میزان کمتر در دفعات بیشتر مصرف کنید. اگرچه با گذشت زمان، معده‌ی باقیمانده و روده‌ی باریک کش آمده و تدریجاً خواهید توانست در وعده‌های کمتر به میزان بیشتر غذا بخورید.
غذاهای پرفیبر
از خوردن غذاهای پرفیبر بلافاصله پس از گاسترکتومی، پرهیز کنید. چرا که این نوع غذاها باعث احساس پری ناراحت‌کننده در بیمار می‌شوند. از جمله غذاهای پرفیبر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
نان کامل سبوس‌دار، برنج و ماکارونی
حبوبات مانند لوبیا، نخود و عدس
جو دو سر که در برخی غذاهای آماده‌ی صبحانه یافت می‌شود.
به مرور زمان می‌توانید میزان فیبر رژیم غذایی خود را افزایش دهید.
ویتامین‌ها و مواد معدنی
اگر عمل جراحی انجام گرفته گاسترکتومی پارشیال باشد، با خوردن مواد غذایی پرمغذی -خصوصاً غذاهای غنی از آهن، کلسیم و ویتامین C و ویتامین D قادر به دریافت کافی ویتامین‌ها و مواد معدنی خواهید بود. اما اگر عمل جراحی انجام گرفته گاسترکتومی توتال باشد، قادر به دریافت کافی این مواد با رژیم غذایی نبوده و به مکمل احتیاج خواهید داشت.
بیشتر افرادی که تحت گاسترکتومی توتال قرار گرفته‌اند و برخی از بیمارانی که جراحی گاسترکتومی پارشال را تجربه کرده‌اند، نیاز ب تزریق منظم ویتامین B12 دارند. چرا که با برداشت معده، جذب این ویتامین با مشکل مواجه می‌شود.
پس از گاسترکتومی، آزمایش خون منظم برای اطمینان از دریافت کافی ویتامین‌ها و مواد معدنی لازم است. تغذیه‌ی ناصحیح می‌تواند به مشکلاتی مانند کم‌خونی منجر شود.
دیدگاه