واریس یا رگ های عنکبوتی چیست؟
واریس یک بیماری وریدی است که در آن خون در مسیر بازگشت به قلب در ورید ها(سیاهرگ ها) به درستی حرکت نمی کند، و به سمت جهت مخالف باز می گردد و موجب تورم، پیچ خوردن و کبودی آن ورید می شود. این مشکل بیشتر در نیم تنه پایینی و پا ها دیده می شود. نوع سطحی و نزدیک پوست آن که مانند تارهای عنکبوت است را واریس عنکبوتی می گویند.
واریسی شدن رگها دلایل متعددی دارد که برخی از آنها عبارتند از سابقه خانوادگی، سن و سال، جنسیت، بارداری و هورمونها، چاقی و اضافه وزن و نداشتن فعالیت جسمانی. ایستادن به مدت طولانی در طول روز، افزایش وزن یا بارداری میتواند فشار بسیار زیادی را به رگها وارد کند.
اسکلروتراپی چیست؟
روشهای مختلفی برای درمان واریس وجود دارد اما درمان واریس به روش اسکلروتراپی یکی از کم خطر ترین و راحت ترین شیوه های درمان این بیماری و به طور خاص واریس عنکبوتی است.
اسکلروتراپی یک روش درمانی است که در آن پزشک به تزریق دارو به درون رگهای خون یا رگها لنفاوی میپردازد و با این کار موجب تحلیل رفتن رگهای ناخواسته میشود. این روش معمولا برای درمان رگهای واریس یا رگهای عنکبوتی به کار میرود.
اسکلروتراپی یک عمل جراحی تهاجمی محسوب نمیشود و تنها به چندین تزریق نیاز دارد. این روال درمانی میتواند برای درمان اختلالات عروق خونی و لنفاوی که موجب شکل گیری نامناسب رگها میشوند، استفاده شود. اسکلروتراپی از محلولی تحریک کننده به نام اسکلروزانت استفاده میکند، این محلول به طور مستقیم به درون رگهای لنفاوری و وریدها توسط متخصص درمان واریس تزریق میشود. روال کار این محلول بدین صورت است که موجب تحریک رگ مورد تزریق میشود و در نتیجه رگ ورم میکند. این ورم جریان خون یا مایع لنفاوی را متوقف میکند و در نتیجه موجب کوچک شدن این رگها میشود.
رگها واریس میتوانند دردناک باشند و میتوانند مسائل پوستی مانند جوشهای پوستی ایجاد کنند. اسکلروتراپی با کوچک کردن رگهای واریس، اثر آسیب وریدی را کاهش میدهد، درد این نواحی را از بین میبرد و ظاهر بهتری به آنها میبخشد.
انواع داروی اسکلروتراپی یا اسکلروزانت
مواد شیمیایی ای که به عنوان اسکلروزانت به کار میروند عبارتند از:
- نمک هیپرتونیک (این محلول حاوی بیست درصد NaCl میباشد)
- تترادسیل سولفات
- پولیدوکانول
برای ایجاد درمان موثر، اسکلروتراپی ممکن است چند نوبت تکرار شود و این تکرار معمولا در فواصل شش تا دوازده هفته ای انجام میشود، تا بدین ترتیب نرخ موفقیت 85 درصدی در بازه ای سه ساله ایجاد شود.
اسکلروتراپی در چه نواحی بدن کاربرد دارد؟
رگهای واریس معمولا در پای افراد ایجاد میشوند. وریدهای آسیب دیده در این نواحی ممکن است بزرگ شوند، تغییر رنگ دهند یا متورم شوند و بعضی از این رگها در مناطق عمیق تری از پوست قرار دارند و موجب ایجاد ناراحتی در بدن افراد میشوند. وریدهای عنکبوتی ابعاد کوچکتری دارند و معمولا در فاصله نزدیک تری از سطح پوست قرار دارند و میتوانند در رنگهای قرمز، بنفش و آبی ظاهر شوند.
بسته به این که رگهای آسیب دیده چه اندازه ای دارند، اسکلروتراپی میتواند برای درمان وریدهای واریس و عنکبوتی در نواحی زیر نیز به کار برده شود:
- رانها
- ساق پا
- مچ پا
- پنجه
- صورت (معمولا در اطراف بینی)
- مقعد
مراقبتهای قبل از انجام اسکلروتراپی چیست؟
داروها
قبل از انجام اسکلروتراپی باید مصرف برخی داروها را قطع کنید و از دستوراتی که پزشک به شما میدهد پیروی نمایید. برخی از این نکات به شرح زیر میباشند:
- تتراسایکلین یا مینوسین که هر دو جزو داروهای آنتی بیوتیک هستند باید حدود ۷ تا ۱۰ روز قبل یا بعد از اسکلروتراپی قطع شوند زیرا ممکن است باعث تغییر رنگ پوست شوند. از پزشک خود در خصوص سایر داروهای آنتی بیوتیک که مصرف میکنید سوال بپرسید یا از او در خصوص دستورالعمل مربوط به قطع این داروها کمک بگیرید. در صورتی که لازم است قبل از انجام یک روش تهاجمی از قبیل جراحی دندان، کولونوسکوپی یا هر نوع عمل جراحی آنتی بیوتیک مصرف کنید باید به پزشک خود اطلاع دهید.
- از مصرف آسپرین، ایبوپروفن یا سایر داروهای ضد التهاب به مدت ۴۸ ساعت قبل و بعد از اسکلروتراپی خودداری کنید زیرا این داروها با عملکرد ماده اسکلروسان تداخل دارند یا آن که باعث افزایش خونریزی میشوند اما مصرف تیلنون ایرادی ندارد. از پزشک خود در خصوص نکات مهم مربوط به قطع مصرف هر گونه دارویی سوال بپرسید.
- پردنیزولون باعث کاهش کارآمدی ماده اسکلروسان میشود. در این رابطه با پزشک خود مشورت کنید که آیا میتوانید ۴۸ ساعت قبل از انجام اسکلروتراپی به قطع مصرف این دارو بپردازید یا خیر.
سایر نکات مهم قبل از اسکلروتراپی
- قبل یا بعد از اسکلروتراپی نباید از هیچ گونه محلولی استفاده شود. پزشک از شما میخواهد که با خود شلوارک بیاورید که در طول درمان آن را بپوشید.
- در صورتی که جوراب واریس دارید آن را نیز با خود بیاورید و در صورتی که پزشک به شما اجازه داد آن پس از درمان آن را بپوشید.
پس از اسکلروتراپی چه باید کرد؟
پس از اتمام درمان شما میتوانید به منزل برگردید و به انجام فعالیتهای روزمره خود بپردازید و بهتر است سعی کنید هر چه زودتر شروع به راه رفتن کنید. پزشک از شما میخواهد که از جوراب واریس استفاده کنید تا عروقی که درمان شده است فشرده شود. شما باید به مدت ۴۸ ساعت پس از درمان از دستورالعمل و نکات زیر پیروی کنید:
- از مصرف آسپرین و ایبوپروفن و سایر داروهای ضد التهاب خودداری کنید اما میتوانید در صورت نیاز برای تسکین درد از تیلنول استفاده نمایید.
- از دوش آب داغ یا نشستن در سونا و جکوزی خودداری کنید . شما میتوانید دوش بگیرید اما باید آب سردتر از حد معمول باشد.
- محل تزریق را با آب ولرم و صابون بشویید.
- از استفاده از کمپرس داغ یا هرگونه گرما در محل تزریق خودداری کنید.
- از قرار گرفتن در مقابل نور خورشید از قبیل حمام آفتاب اجتناب کنید.
- در صورتی که پس از درمان دچار هرگونه مشکلی شدید یا برای شما سوالی پیش آمد با پزشک خود تماس بگیرید.
خطرات و عوارض اسکلروتراپی
عوارض اسکلروتراپی نادر است ولی با این حال احتیاط های لازم برای پیشگیری از بروز عوارض بعمل می آید و اسکلروتراپی برای افرادی که احتمال دارد دچار عوارض شوند انجام نمی گیرد. بعلاوه عوارض اسکلروتراپی اغلب موقتی هستند و برطرف می شوند .
هاله تیره رنگ در محل اسکلروتراپی
پس از انجام اسکلروتراپی ممکن است هاله ای تیره در محل تزریق بوجود آید که در واقع نوعی واکنش بدن به ماده تزریقی است تیرگی پوست در ۳۰-۹% از افرادی که تزریق می شوند به درجاتی دیده می شود. در مورد افراد سبزه و افرادی که موهای تیره دارند معمولا تیرگی پوست بیشتر دیده می شود . شایان ذکر است تغییر رنگ به ملانین پوست ارتباط ندارد و بیشتر به هموسیدرین مربوط می شود و بین ۱۲-۶ ماه زمان می برد تا کاملا ازبین برود.
سفتی و تیرگی مسیر رگ
در داخل مسیر رگ ممکن است احساس سفتی و تیرگی داشته باشید که بیشتر از اینکه عارضه محسوب شود نشانه ای از نتیجه بخش بودن اسکلروتراپی است . معمولا در جلسات تکمیلی این سفتی و حالت توده مانند داخل رگ برطرف می شود.
اختلال در بینایی
اختلال در دید ممکن است بلافاصله پس از اسکلروتراپی ایجاد شود. که در این افراد مجددا اسکلروتراپی نباید انجام شود.
تشکیل شبکه مویرگی جدید
گاهی بدن در واکنش دفاعی در مقابل ازبین رفتن رگها شروع به ایجاد شبکه مویرگی در اطراف محل تزریق می کند. معمولا در صورت گزارش این عارضه اسکلروتراپی دیگر انجام نمی شود و از روشهای جایگزین مثل لیزر واریس سطحی برای درمان رگهای عنکبوتی استفاده می شود.
کبودی و قرمزی پوست
بروز کبودی و تورم در محل تزریق طبیعی بوده و در طی یک تا چند هفته پس از تزریق ازبین می رود. معمولا نتایج هر جلسه تزریق بعد از ۳ هفته قابل ارزیابی است و اثر ماده اسکلروزان به صورت تدریجی و در طی چند هفته کاملا نمودار می شود. بروز خارش و سوزش در محل تزریق از جمله عوارضی است که در روزهای اول پس از تزریق ممکن است بروز کند. قرمزی، حساسیت پوستی و کهیر پس از اسکلروتراپی احتمال دارد بروز کند.
عوارض نادر ولی خطرناک
عوارضی که به ندرت گزارش می شود اما خطرناک هستند. از جمله شوک آنافیلاکسی است که شامل بر حساسیت تنفسی با علایمی همچون تنگی نفس و سرفه هستند و در کمتر از۶/۰ درصد از افراد تحت درمان بروز می کنند.ترومبوز وریدی ، سکته مغزی ، نکروز بافتی و آسیب عصبی نیز از دیگر عوارض نادر این روش درمانی هستند.
در کل این روش جز روشهای بی خطر و بدون عارضه در درمان رگهای عنکبوتی است.
روشهای جایگزین برای اسکلروتراپی
همه رگهای ناهنجار نیاز به درمان ندارند. زمانیکه هیچ علائم دیگری وجود ندارد، بهتر است رگها بررسی شوند تا پزشک تشخیص دهد که شرایط آنها بدتر نشده و یا یاعث بروز علائم دیگر نمیشوند. تغییر سبک زندگی میتواند از بدترشدن شرایط رگها و ایجاد رگهای جدید واریس جلوگیری کند. استراتژیهای دیگر برای درمان به شرح زیر است:
- کرایوتراپی یا منجمدکردن رگها
- درمان با لیزر که از نور برای محوکردن رگها استفاده میشود.
- سوزاندن رگ که در آن رگ ناهنجار را حرارت میدهند.
- بستن رگ از طریق عمل جراحی
- برداشتن رگ از طریق عمل جراحی در شرایط وخیم
دیدگاه