سیاه دانه چیست؟
سیاه دانه یکی از ادویه هایی است که اغلب در ترشیجات از آن استفاده می کنیم و دارای طعم تلخی است. این ادویه دارای خواص درمانی بسیاری است و بومی جنوب غربی آسیا می باشد. سیاه تخمه، سرنیچ سیاه، سنوخ سیاه، کمون اسود، شونیز، شونوز و کمون هندی نام های دیگر سیاه دانه است.
خواص سیاه دانه
1- سرشار از آنتیاکسیدانها
آنتی اکسیدان ها ترکیباتی هستند که میتوانند رادیکال های آزاد مضر را خنثی کنند و از بروز استرس اکسیداتیو بر روی سلولها جلوگیری بکنند. براساس مطالعات، آنتیاکسیدانها تأثیر چشمگیری بر سلامتی و پیشگیری از بیماری ها دارند.
آنتیاکسیدانها میتوانند در برابر برخی بیماریهای مزمن مانند سرطان، دیابت، بیماری های قلبی و چاقی از ما محافظت بکنند.
ترکیباتی مانند تیموکینون، کارواکرول، تی-آنتول و 4-ترپینئول مسئول خواص آنتیاکسیدانی سیاه دانه هستند. در یک مطالعهٔ درونکشتگاهی (آزمایشهایی که در آن بهجای استفاده از بدن موجود زنده، تنها بخشی از بدن آن در محیط آزمایشگاهی کشت میشود) روغن سیاه دانه، خاصیت آنتی اکسیدانی از خود نشان داد.
بااینحال برای مشخصکردن تأثیر آنتیاکسیدانهای موجود در سیاه دانه بر سلامت انسان به مطالعات بیشتری نیاز است.
2- کاهش کلسترول
کلسترول مادهای است که بدن به مقداری از آن نیاز دارد، اما تجمع بیش از حد آن باعث بروز بیماریهای قلبی عروقی میشود. یک مطالعه علمی ثابت کرده است که مصرف سیاه دانه میتواند کلسترول بد و تری گلیسیرید خون را به طور قابل توجهی کاهش دهد؛ کاهش کلسترول باعث جلوگیری از بروز بیماریهای قلبی عروقی مانند سکته مغزی و قلبی میشود. به نظر میرسد که روغن سیاه دانه، بیشتر از پودر آن در کاهش کلسترول خون موفق بوده است.
3- خاصیت ضدسرطان
مطالعات نشان می دهد كه سیاه دانه از رشد سلول های سرطانی، به ویژه سرطان روده بزرگ، جلوگیری می كند. همچنین این مطالعات نشان می دهد كه سیاه دانه با مهار سرطان های دهان، مغز، كبد، دهانه رحم و سرطان سینه مرتبط است.
4- کمک به کنترل روماتیسم
بیماران مبتلا به روماتیسم میتوانند هر روز ناشتا یک قاشق عسل طبیعی گرم را که چند قطره روغن سیاهدانه به آن اضافه شده مصرف کنند. به منظور تسکین دردهای ناشی از روماتیسم میتوان موم عسل را با روغن سیاه دانه، روغن زیتون یا روغن حیوانی به نسبت مساوی مخلوط کرد. کافیست قبل از خواب محل درد را با این محلول مالش دهید و آن را با پارچه ببندید.
5- نابودی باکتریهای مضر
باکتریها عامل فهرست بلندبالایی از عفونتهای خطرناک از عفونت گوش گرفته تا سینه پهلو هستند. برخی مطالعات درونکشتگاهی نشان دادند که مصرف سیاه دانه میتواند خاصیت ضدباکتری داشته باشد و در مبارزه با انواع سویههای باکتریها مؤثر باشد.
براساس یک مطالعه مصرف موضعی سیاه دانه در نوزادان مبتلا به عفونت استافیلوکوکی پوست نشان داد که سیاه دانه بهاندازهٔ مصرف انواع آنتی بیوتیک های رایج در درمان عفونت ناشی از این باکتریها مؤثر است.
استافیلوکوک اورئوس (طلایی) مقاوم به متیسیلین یک سری از باکتریها هستند که درمان آنها دشوار است و در مقابل آنتیبیوتیکها مقاوماند. در یک مطالعه سیاه دانه توانست نیمی از نمونههای این باکتریها را که از بدن مبتلایان به دیابت استخراج شده بود درمان بکند. چندین مطالعهٔ درونکشتگاهی دیگر نیز از تأثیر سیاه دانه در جلوگیری از رشد این باکتریها و بسیاری از باکتریهای دیگر حکایت دارند.
با این حال مطالعات انجامگرفته بر روی انسانها محدود هستند و به مطالعات بیشتری نیاز است تا بفهمیم سیاه دانه چگونه بر سویههای مختلف باکتریها در بدن تأثیر میگذارد.
6- کاهش التهابات
در بیشتر موارد التهابات واکنش طبیعی بدن برای محافظت از خودش در برابر آسیبها و عفونتهاست. ازسوی دیگر احتمالا التهابات مزمن مسئول بروز بسیاری از بیماریها مانند سرطان، دیابت و بیماریهای قلبی هستند. براساس مطالعات سیاه دانه خاصیت ضدالتهاب قوی در بدن دارد.
در یک مطالعه بر روی ۴۲ نفر مبتلا به روماتیسم مفصلی، مصرف روزانه ۱۰۰۰ میلیگرم روغن سیاه دانه بهمدت هشت هفته توانست شاخصهای التهابات و استرس اکسیداتیو را کاهش بدهد.
در یک مطالعهٔ دیگر سیاه دانه در محافظت از موشها در برابر التهابات در مغز و طناب نخاعی مؤثر بود.
همچنین در یک مطالعهٔ درونکشتگاهی دیگر مشاهده شد تیموکینون (جزء فعال موجود در سیاه دانه) در کاهش التهابات در سلولهای آلوده به سرطان پانکراس مؤثر است.
باوجود این نتایج امیدبخش هنوز مطالعات انسانی محدود به افرادی با بیماریهای خاص است و به مطالعات بیشتری نیاز است تا بفهمیم سیاه دانه چگونه میتواند بر التهابات در افراد سالم تأثیر بگذارد.
7- تاثیر بر بهبود آسم
بر اساس یک بررسی که در سال 2007 منتشر شد، 29 بزرگسال مبتلا به آسم که به مدت سه ماه به صورت روزانه، از عصاره سیاهدانه استفاده کرده بودند، در دفعات و شدت علائم آسم مانند خس خس سینه، بهبود قابل توجهی داشتند.
8- محافظت از کبد
کبد یک عضو بسیار مهم است. کبد به سم زدایی بدن، پردازش داروها، پردازش مواد مغذی و تولید پروتئینها و مواد شیمیایی حیاتی برای سلامت کمک میکند. براساس برخی مطالعات جانوری سیاه دانه میتواند از کبد در برابر آسیبها محافظت بکند. در یک مطالعه که به موشها یک مادهٔ شیمیایی سمی تزریق شد، سیاه دانه توانست سمیت مواد شیمیایی را در آنها کاهش داده و از آنها در برابر آسیبهای کبد و کلیه محافظت بکند.
یک مطالعهٔ جانوری دیگر نیز یافتههای مشابهی داشت که نشان میداد سیاه دانه میتواند از بروز آسیبهای کبد جلوگیری بکند. براساس یک بررسی این خاصیت حفاظتی سیاه دانه احتمالا بهخاطر جزء آنتیاکسیدانی آن و تواناییاش در کاهش التهابات و استرس اکسیداتیو است. البته به مطالعات بیشتری بر روی انسانها نیاز است تا میزان تأثیر سیاه دانه در محافظت از کبد و سلامت آن مشخص بشود.
9- تنظیم قند خون
قند خون بالا میتواند علائم بدی مانند افزایش تشنگی، کاهش وزن بدون کنترل، خستگی و اختلال تمرکز را بههمراه داشته باشد. کنترلنکردن قند خون میتواند در درازمدت پیامدهای جدی مانند آسیب عصبی، مشکلات بینایی و تأخیر در بهبود زخم را بهدنبال داشته باشد.
برخی شواهد نشان میدهد سیاه دانه در ثبات قند خون و پیشگیری از عوارض جانبی مخرب آن مؤثر است. براساس یک بررسی انجامگرفته بر روی ۷ مطالعه مکملهای سیاه دانه در کنترل قند خون ناشتا و قند خون عادی موفق بود. همچنین در یک مطالعهٔ دیگر که بر روی ۹۴ نفر صورت گرفت مصرف روزانهٔ سیاه دانه بهمدت ۳ ماه توانست قند خون ناشتا، قند خون عادی و مقاومت به انسولین را بهطور چشمگیری کاهش بدهد.
10- پیشگیری از زخم معده
زخم معده زخمهای دردناکی هستند که در اثر آسیب اسید معده به پوشش مخاطی معده بروز میکنند. براساس مطالعات سیاه دانه میتواند به حفظ پوشش معده و پیشگیری از بروز زخم معده کمک بکند.
در یک مطالعهٔ جانوری ۲۰ موش مبتلا به زخم معده با سیاه دانه تحت درمان قرار گرفتند. سیاه دانه به درمان ۸۳٪ موارد کمک کرد و توانست بهاندازهٔ داروهای رایج درمان زخم معده مؤثر باشد.
براساس یک مطالعهٔ جانوری دیگر سیاه دانه و جزء فعال آن در جلوگیری از پیشرفت زخم معده و محافظت از پوشش معده در برابر تأثیرات منفی نوشیدنیهای الکلی موفق بود. البته مطالعات فعلی محدود به جانوران بوده و برای اطلاع دقیق از نحوهٔ تاثیر سیاه دانه در درمان زخم معده در انسانها به مطالعات بیشتری نیاز است.
11- افزایش باروری
یکی از تحقیقات انجام شده نشان میدهد که روغن سیاهدانه به طور طبیعی روند باروری مردان را بهبود بخشیده و سبب افزایش آن میشود.
12- درمان سرطان پانکراس
مطالعات علمی نشان میدهند که استفاده از سیاه دانه میتواند در پیشگیری از سرطان پانکراس مؤثر باشد. سرطان پانکراس یکی از کشندهترین انواع سرطان است. پیشرفت التهاب پانکراس میتواند باعث سرطان پانکراس در فرد شود. براساس مطالعهای که در دپارتمان جراحی دانشگاه توماس جفرسون در فیلادلفیا انجام گرفت، ترکیبات شیمیایی موجود در سیاه دانه با کاهش التهابات پانکراس از تولید سلولهای سرطانی پانکراس جلوگیری میکنند. تیموکینون یکی از ترکیبات شیمیایی موجود در سیاه دانه و مسئول بخشی از خواص آنتیاکسیدانی سیاه دانه است. سیاه دانه به لطف وجود تیموکینون میتواند در پیشگیری از سرطان پانکراس مؤثر باشد.
13- درمان پرفشاری خون
مطالعات علمی نشان میدهند که مصرف سیاه دانه میتواند در درمان فشار خون بالا مؤثر باشد. براساس مطالعهی صورتگرفته در دانشگاه پزشکی شهرکرد مصرف ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیگرم سیاه دانه دو بار در روز و بهمدت ۸ هفته توانست بهطور چشمگیری موجب کاهش فشار خون دیاستولی شود. همچنین سیاه دانه پس از این مدت توانست بهطور چشمگیری در کاهش کلسترول بد خون مؤثر باشد.
14- استفادهٔ آسان در رژیم غذایی
راههای مختلفی برای افزودن سیاه دانه به رژیم غذایی وجود دارد. معمولا سیاه دانه را با طعمی تلخ بین مرزنگوش و پیاز توصیف میکنند. سیاه دانه در بسیاری از غذاهای خاورمیانهای و جنوب شرق آسیا وجود دارد.
برای استفاده از سیاه دانه معمولا آن را با حرارت ملایمی برشته میکنند و سپس بهشکل پودر درمیآورند. سپس از آن برای طعمدارکردن نانها یا سایر غذاها استفاده میکنند. همچنین برخی افراد از سیاه دانه بهشکل خام یا ترکیبشده با عسل و آب استفاده میکنند. همچنین میتوان سیاه دانه را به ماست، بلغور یا برخی از انواع نوشیدنی ها نیز اضافه کرد.
برخی روغن سیاه دانه را رقیق میکنند و آن را بهعنوان یک درمان طبیعی برای ریزش مو بهکار میبرند. روغن سیاه دانه میتواند به کاهش التهابات و بیماری های پوستی کمک بکند.
برای دریافت مقادیر بیشتر سیاه دانه میتوانید از کپسول یا ژل آن استفاده بکنید.
15- تاثیر به برای پوست
روغن سیاهدانه، برای افرادی که مشکلات پوستی زیر را دارند موثر واقع میشود:
اگزما: طبق یک مطالعه انجان شده در سال 2013، در مقایسه داروهای تجویزی با روغن سیاهدانه، مشخص شد که این روغن، شدت اگزمای دست را به میزان قابل توجهی کاهش میدهد.
آکنه: تحقیقات نشان میدهد که خاصیت ضد میکروبی و ضدالتهابی روغن سیاهدانه، میتواند سبب بهبود آکنه شود. در یک مطالعه، 58 درصد از کسانی که روی آنها آزمایش در خصوص استفاده از سیاهدانه برای کاهش آکنه انجام شد، 58 درصد از شرکتکنندگان، پاسخ خود به این درمان را خوب ارزیابی کردند، در حالی که 35 درصد از آنها احساس کرند که نتیجهای متوسط دریافت کردهاند.
پسوریازیس: یک آزمایش معتبر انجام شده بر روی موش در سال 2012 نشان داد که روغن سیاهدانه خاصیت درمان بیماری پوستی پسوریازیس را نیز دارد.
روغن سیاهدانه همچنین، به مرطوب بودن و صافی مو، نرم کردن پوست به طور کلی به عنوان مرطوبکننده عمل میکند.
دیدگاه