امروز: پنج شنبه, ۰۹ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۷ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۸ مارس ۲۰۲۴ میلادی
کد خبر: 276573
۱۴۹۲
۱
۰
نسخه چاپی

آیا گلوتن دشمن سلامتی است؛ بیماری سلیاک و معمای عدم تحمل گلوتن

آیا گلوتن دشمن سلامتی است؛ بیماری سلیاک و معمای عدم تحمل گلوتن

بیماری سلیاک بیماری ناشی از واکنش سیستم ایمنی بدن به خوردن گلوتن است. گلوتن پروتئینی است که در غذاهای حاوی گندم، جو یا چاودار یافت می شود.

اگر به بیماری سلیاک مبتلا هستید، خوردن گلوتن باعث واکنش ایمنی به پروتئین گلوتن در روده کوچک شما می شود. بیماری سلیاک باعث می شود که سیستم ایمنی بدن شما به گلوتن در روده کوچک شما حمله کند. این حمله به روده کوچک شما آسیب می رساند و از عملکرد صحیح آن جلوگیری می کند.

بیماری سلیاک چیست؟

یماری سلیاک یک اختلال خود ایمنی ارثی است که باعث واکنش در بدن شما به پروتئین، گلوتن می شود. گلوتن موجود در سیستم گوارشی سیستم ایمنی بدن شما را تحریک می کند تا آنتی بادی علیه آن تولید کند. این آنتی بادی ها به پوشش روده کوچک شما (مخاط) آسیب می رسانند. آسیب به مخاط روده کوچک توانایی آن را برای جذب مواد مغذی از غذا مختل می کند و باعث کمبودهای تغذیه ای می شود.

گلوتن پروتئینی است که در غلات - به ویژه گندم، جو و چاودار - یافت می شود. این غلات، به ویژه گندم، بسیاری از غذاهای اصلی رژیم غذایی استاندارد غربی، از نان و غلات گرفته تا پاستا و محصولات پخته شده را تشکیل می دهند. علاوه بر این، گلوتن اغلب به عنوان یک افزودنی در محصولات غذایی ظاهر می شود که انتظار ندارید آن را پیدا کنید، مانند سس ها، سوپ ها و غذاهای بسته بندی شده. آبجو معمولا از جو یا چاودار تهیه می شود.

هیچ درمان قطعی برای بیماری سلیاک وجود ندارد. اما برای اکثر افراد، پیروی از یک رژیم غذایی سخت بدون گلوتن می تواند به مدیریت علائم کمک کند و به بهبود روده ها کمک کند.

یماری سلیاک چگونه بر بدن من تأثیر می گذارد؟

بیماری سلیاک بر روده کوچک شما تأثیر می گذارد. این جایی است که بیشتر مواد مغذی غذای شما جذب می شود، از جمله پروتئین هایی مانند گلوتن. اما زمانی که به بیماری سلیاک مبتلا هستید، گلوتن در روده کوچک شما باعث ایجاد پاسخ ایمنی می شود. سیستم ایمنی بدن شما سلول های التهابی و آنتی بادی ها را برای از بین بردن مولکول های گلوتن می فرستد. این سلول ها به غشای مخاطی پوشاننده روده کوچک (مخاط) آسیب می رسانند.

مخاطی که روده کوچک شما را می پوشاند وسیع است، اما به صورت چین ها و برآمدگی های انگشت مانند به نام پرزها به هم فشرده شده است به طوری که اگر همه چیز را صاف کنید یک زمین تنیس را پوشش می دهد. چین‌ها و برآمدگی‌ها سطح را افزایش می‌دهند تا در طول هضم تا حد ممکن مواد مغذی را جذب کنند. اما سلول های ایمنی ایجاد شده توسط بیماری سلیاک این برجستگی ها را فرسایش داده و صاف می کنند و سطح را کاهش می دهند.

آیا بیماری سلیاک جدی است؟

آسیب به روده کوچک شما می تواند عواقب جدی داشته باشد. روده کوچک شما مواد مغذی غذا را از طریق مخاط جذب می کند. اگر مخاط آسیب دیده باشد، نمی تواند مواد مغذی را آنطور که باید جذب کند. به این سوء جذب می گویند، این موضوع می تواند منجر به سوء تغذیه و بسیاری از شرایط دیگر ناشی از کمبود مواد مغذی مختلف شود. بویژه در کودکان می تواند باعث کاهش رشد و تکامل گردد.

چه عوامل خطری در بیماری سلیاک نقش دارند؟

بیماری سلیاک در افراد مبتلا به برخی اختلالات کروموزومی ارثی مانند سندرم داون شایع تر است. همچنین در افراد مبتلا به برخی بیماری های خودایمنی دیگر نیز شایع است. این بیماری‌ها اغلب ژن‌های مشترک و در نتیجه راهی برای تحریک یکدیگر دارند.

آیا گلوتن دشمن سلامتی است؛ بیماری سلیاک و معمای عدم تحمل گلوتن

علایم بیماری سلیاک

خوردن غذاهای حاوی گلوتن می تواند باعث ایجاد طیف وسیعی از علائم روده شود، مانند:

  • اسهال، که ممکن است بوی نامطبوعی داشته باشد
  • دل درد
  • نفخ و باد شکم
  • سوء هاضمه
  • یبوست

بیماری سلیاک همچنین می تواند علائم عمومی تری ایجاد کند، از جمله:

  • خستگی (خستگی) در نتیجه عدم دریافت مواد مغذی کافی از غذا (سوء تغذیه)
  • کاهش وزن ناخواسته
  • بثورات خارش دار
  • مشکلات باردار شدن (ناباروری)
  • آسیب عصبی (نوروپاتی محیطی)
  • اختلالاتی که بر هماهنگی، تعادل و گفتار تأثیر می گذارد (آتاکسی)
  • کودکان مبتلا به بیماری سلیاک ممکن است با سرعت مورد انتظار رشد نکنند و ممکن است بلوغشان به تاخیر بیافتد.

علل بروز بیماری سلیاک

​بسیاری از بیماری های خودایمنی، مانند بیماری سلیاک، حداقل تا حدی ارثی هستند (اختلالات ژنتیکی). این بدان معناست که یک جهش ژنی خاص که از طریق خانواده ها منتقل می شود، شما را مستعد ابتلا به آن می کند. اما همه افراد مبتلا به جهش ژنی به این بیماری مبتلا نمی شوند و هر فردی که به آن مبتلا می شود یکی از ژن های شناخته شده را ندارد. به نظر می رسد عوامل دیگری در ایجاد آن دخیل باشند.

عوامل موثر در بیماری سلیاک

از جمله عوامل موثر در این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • – سابقه خانوادگی
  • – ابتلا به دیابت نوع یک
  • – ابتلا به سندرم داون و یا تورنر
  • – بیماری تیروئیدی
  • – بیماری آدیسون

چه زمانی بیماری سلیاک ایجاد می شود؟

بیماری سلیاک می تواند در هر سنی پس از شروع مصرف گلوتن توسط شما یا فرزندتان ظاهر شود. محققان  معمولاً آن را در دو دوره سنی متمایز مشاهده می کنند: اوایل کودکی، بین 8 تا 12 ماهگی، و اواسط زندگی، بین 40 تا 60 سالگی. در اوایل کودکی معمولاً زمانی است که کودکان شروع به خوردن غذاهای جامد می کنند که ممکن است شامل بیسکویت یا غلات حاوی گلوتن باشد.

چگونه متوجه می شوید که مبتلا به بیماری سلیاک هستید؟

اگر بعد از خوردن گلوتن علائم گوارشی داشته باشید ممکن است به بیماری سلیاک مشکوک باشید. به نظر می رسد بسیاری از افراد در رژیم غذایی خود نسبت به گلوتن یا محصولات گندم حساسیت دارند. عدم تحمل غذایی می تواند علائم ناراحت کننده ای را پس از خوردن غذا ایجاد کند، اما عدم تحمل غذایی می تواند علائم ناراحت کننده ای را بعد از غذا ایجاد کند، اما مثل سلیاک به روده های شما آسیب نمی رساند. برای تشخیص بیماری سلیاک، پزشکان به دنبال شواهدی از این آسیب خواهند بود.

مهم است که قبل از اینکه رژیم غذایی بدون گلوتن را امتحان کنید برای بیماری سلیاک آزمایش شوید، بنابراین آزمایش ها می توانند نشان دهند که گلوتن واقعاً چگونه بر بدن شما تأثیر می گذارد. هنگامی که شروع به اجتناب از مصرف گلوتن کنید، روده شما شروع به بهبود می کند. بهبودی خوب است، اما شواهد بیماری سلیاک را پاک می کند. شما و پزشکتان باید مطمئن باشید که آیا سلیاک دارید یا نه تا بدانید در آینده به چه نوع مراقبتی نیاز خواهید داشت.

آیا گلوتن دشمن سلامتی است؛ بیماری سلیاک و معمای عدم تحمل گلوتن

پزشکان چگونه بیماری سلیاک را آزمایش می کنند؟

پزشکان از دو روش برای آزمایش بیماری سلیاک استفاده می کنند. آنها ترجیح می دهند از هر دو با هم برای تایید تشخیص استفاده کنند. روش اول آزمایش خون است. پزشک نمونه ای از خون شما را برای وجود آنتی بادی های گلوتن که به روده های شما آسیب می رساند، آزمایش می کند. سپس، آنها به دنبال آسیب خواهند بود. این کار مستلزم گرفتن نمونه بافت کوچک از روده کوچک (بیوپسی) برای بررسی زیر میکروسکوپ است. برای نمونه برداری، یک متخصص گوارش معاینه آندوسکوپی روده کوچک شما را انجام می دهد.

تست های اضافی

پس از تایید بیماری سلیاک، پزشک شما می خواهد خون شما را برای کمبود ویتامین و مواد معدنی خاص آزمایش کند. کمبودهای شدید می تواند اثرات گسترده ای بر بدن شما داشته باشد و ممکن است نیاز به درمان مستقیم با مکمل ها داشته باشد. یافته های رایج شامل کم خونی فقر آهن، کم خونی ناشی از کمبود ویتامین و کمبود ویتامین D است. همچنین ممکن است الکترولیت هایی مانند کلسیم کم باشد.

عوارض بیماری سلیاک

ابتلا به بیماری سلیاک با عوارضی همراه است که در برخی موارد حتی سلامت فرد را تهدید می‌کند. التهاب مزمن ناشی از بیماری سلیاک به طور عمده بر روی پوشش روده‌ی کوچک تأثیر می‌گذارد و می‌تواند در اعضای مختلف بدن مانند پوست، مفاصل، استخوان، کبد، پانکراس، غده تیروئید، سیستم عصبی و دستگاه تولید مثل اثر بگذارد.

بیماری‌های احتمالی مربوط به هر عضو و سیستم بدنی عبارت‌اند از:

  • بیماری روماتیسمی: آرتریت روماتوئید (التهاب مفاصل و سایر اندام‌ها)، لوپوس، سارکوئیدوز
  • بیماری خونی: کم خونی کمبود آهن یا B12، ۱۲ الی ۶۹ درصد، پورپورای ترومبوسيتوپنيک مزمن (پلاکت‌های پايين)
  • دستگاه گوارش: عدم تحمل لاکتوز، آنمی و عدم توانایی جذب B12، اختلال پانکراس (عدم توانایی هضم صحیح مواد غذایی)، کولیت (اسهال آبکی) ۴ درصد، سرطان‌های دستگاه گوارش
  • استخوان: پوکی استخوان زودرس (کم تراکمی معدنی استخوان) و شکستگی ناشی از کمبود ویتامین دی
  • کبد: هپاتیت اتوایمیون۲ درصد، سیروز کبدی ۳ درصد، سیروز اولیه صفراوی (مجاری صفراوی مسدود شده)، کلانژیت اسکلروزیس اولیه (زخم مجاری صفراوی)
  • سیستم عصبی: مولتیپل اسکلروزیس، نوروپاتی محیطی ۱۰ الی ۱۲ درصد، صرع، افسردگی
  • پوست و دهان: درماتیت (خارش پوستی خفیف و شدید) ۲۵درصد، آلوپسی (ریزش مو)، نقص مینای دندان، زخم‌های دهان
  • سیستم تناسلی: ناباروری غیرقابل توصیف ۱۲ درصد، سقط جنین مکرر
  • غدد و هورمون‌ها: بیماری تیروئید خود ایمن ۲۶ درصد، دیابت نوع یک ۱۰ الی ۱۸ درصد، بیماری آدیسون، آمنوره (قطع دوره‌های قاعدگی)
  • سیستم لنفاوی: لنفوم یا سرطان غدد لنفاوی

آیا گلوتن دشمن سلامتی است؛ بیماری سلیاک و معمای عدم تحمل گلوتن

چگونه بیماری سلیاک را درمان می کنید؟

اولین و مهمترین قدم در درمان بیماری سلیاک، قطع مصرف گلوتن است. شما نمی توانید نحوه واکنش بدن خود به گلوتن را تغییر دهید، اما می توانید از تحریک گلوتن به این واکنش جلوگیری کنید. هنگامی که مصرف گلوتن را متوقف می کنید، روده کوچک شما شروع به بهبود می کند و به زودی دوباره قادر به جذب مواد مغذی خواهد بود. برای جلوگیری از آسیب رساندن مجدد به روده کوچک خود، باید یک رژیم غذایی بدون گلوتن را برای مادام العمر حفظ کنید.

درمان اضافی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

  • مکمل های غذایی برای جایگزینی هر گونه کمبود جدی.
  • داروهای خاص برای درمان درماتیت هرپتی فرمیس، مانند داپسون.
  • کورتیکواستروئیدها برای التهاب شدید که به اندازه کافی سریع به رژیم پاسخ نمی دهند.
  • مراقبت های پیگیری مداوم، از جمله آزمایش های منظم برای اطمینان از کنترل بیماری.

درمان چقدر طول می کشد تا اثر کند؟

اکثر مردم متوجه می شوند که علائم آنها تقریباً بلافاصله پس از شروع یک رژیم غذایی بدون گلوتن شروع به بهبود می کند. ممکن است چندین هفته طول بکشد تا کمبودهای تغذیه ای شما جبران شود و چندین ماه طول بکشد تا روده شما به طور کامل بهبود یابد. بسته به میزان آسیب ممکن است در برخی موارد بیشتر طول بکشد. همچنین اگر در رژیم غذایی خود سختگیر نباشید، می توانید از بهبودی بدن خود جلوگیری کنید.

اگر از گلوتن اجتناب نکنید چه اتفاقی می افتد؟

اگر سال ها مبتلا به سلیاک باشید و متوجه آن نشوید یا بیماری تشخیص داده نشود عوارض شدیدی بر بدن خواهد گذاشت. سوءتغذیه می تواند بر سیستم عصبی و سیستم اسکلتی شما تأثیر بگذارد و برخی از این اثرات به سختی قابل برگشت هستند، به خصوص زمانی که در دوران رشد کودکی رخ می دهند. التهاب مزمن همچنین می تواند منجر به مشکلات دیگری در روده شما شود.

  • منبع
  • حقوق نیوز

دیدگاه

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید



کد امنیتی کد جدید