اختلال روانی بدریخت انگاری بدن: اشتغال ذهنی شدید به وجود نقص خیالی در بدن

اختلال بدریخت‌انگاری بدن یا خود زشت انگاری

اختلال بدریخت انگاری بدنی یا بدشکلی بدنی، یک نوع اختلال روانی است که طی آن فرد احساس می کند یک نقص ظاهری خیلی بزرگ و خیالی در بدن خود دارد و مدام از آن گله می کند. در صورتی که این نقص یا اصلا وجود ندارد یا اگر هم وجود دارد، بسیار جزئی و کمتر از آن چیزی است که خود او فکر می کند.

اختلال بدریخت‌انگاری بدن (Body Dismorphic Disorder) که به خودزشت‌انگاری نیز معروف است، اختلالی است که مهم‌ ترین تظاهر آن اشتغال ذهنی مفرط به وجود نقصی خیالی یا بزرگ‌ نمایی‌شده در ظاهر است.

افراد مبتلا به این اختلال باور دارند و نگران هستند، این نقص آن ها، که از دید دیگران نامحسوس یا فقط جزیی است، او را زشت، غیر جذاب، نابهنجار، بد شکل یا ناقص الخلقه کرده است. افراد مبتلا به اختلال خود زشت انگاری ممکن است به چیزهایی فکر کنند که اصلا وجود ندارد و یا اصلا دیگران متوجه آن نمی شوند.

شدت اختلال خود زشت انگاری متفاوت است اما در بسیاری از افراد مبتلا باعث استرس شده و می تواند به حدی شدید شود که در عملکرد افراد در محل کار، مدرسه و یا در روابط اجتماعی فرد اختلال ایجاد کند.

براساس پژوهش های روانپزشکی منتشر شده در سطح جهان، سن شایع بروز این اختلال روانی از ۱۵ تا ۳۰ سالگی است.

هر عضوی از بدن می تواند باعث بروز این اختلال شود اما علل شایع بروز اختلال خود زشت انگاری عبارتند از:

• ظاهر پوست صورت و به طور کلی صورت شامل اندازه و شکل چشم ها، بینی، گوش ها و لب ها

• اندازه و شکل تقریبا تمام اعضای بدن از جمله باسن، ران، شکم، پاها، سینه و آلت تناسلی

• شکل و اندازه ی کلی بدن

• عدم تقارن بدن و یکی از اعضای بدن

علایم اختلال بدریخت‌انگاری بدن

BDD روی دید و احساس شما در مورد ظاهرتان تأثیر می گذارد و علائم آن می تواند اشکال مختلفی داشته باشد. برخی از رایج ترین آنها عبارتند از (اما محدود به آنها نمی شود):

• صرف زمان زیادی برای فکر کردن به حداقل یک چیز در مورد بدن خود که فکر می کنید یک "نقص" است، حتی اگر دیگران می گویند مهم نیست یا متوجه آن نمی شوند. این همچنین می تواند باعث شود که ظاهر خود را با ظاهر دیگران مقایسه کنید.

• احساس اجبار برای نگاه کردن یا بررسی مکرر ظاهر خود (استفاده از آینه، سطح بازتابنده مانند پنجره یا درخواست بازخورد از دیگران). از سوی دیگر، برخی از افراد ممکن است فعالانه از حضور در عکس ها اجتناب کنند تا از ناراحتی که با دیدن ظاهر خود احساس می کنند اجتناب کنند.

• تغییر مکرر ظاهر خود (برنزه کردن، تغییر مدل مو، تعویض لباس و غیره).

• سلفی گرفتن به طور مکرر؛ فرد با عکس گرفتن مکرر از خود، مدام ظاهرش را بررسی می کند، یا از برنامه ها/فیلترهای عکس برای مخفی کردن یا تغییر مواردی که در ظاهر خود دوست ندارد استفاده می کند.

• احساس ترس یا اضطراب به این دلیل که فرد فکر می کند دیگران به چیزهایی که در بدن یا ظاهر اوست خیره می شوند، قضاوت می کنند یا مسخره می کنند. برخی از افراد وقتی به چیزهایی که در بدنشان دوست ندارند در آینه نگاه می کنند، حملات پانیک را تجربه می کنند.

• احساس شرم یا انزجار از بدن یا ظاهر خود، به خصوص چیزهای خاصی که فکر می کنید مشکل هستند. برخی از رایج‌ترین کلماتی که افراد مبتلا به BDD برای توصیف خود یا قسمت‌های بدنشان استفاده می‌کنند عبارتند از: «زشت»، «نفرت انگیز»، «غیر طبیعی»، «نقص و عیب» یا «غیر جذاب».

• رفتارهای اجباری که باعث آسیب می شوند، مانند کندن یا کشیدن موها (تریکوتیلومانیا) یا کندن پوست (درماتیلومانیا). این ها شرایط سلامت روان جداگانه ای هستند که از BDD متمایز هستند و رویکردهای درمانی متفاوتی دارند.

• اجتناب از موقعیت هایی که افراد ممکن است متوجه چیزهایی شوند که شما در مورد خودتان دوست ندارید. این می تواند فعالیت های کاری یا مدرسه شما را مختل کند یا باعث شود از اجتماع دوری کنید.

• روش‌های پزشکی مکرر، مانند جراحی زیبایی، تلاش برای «رفع» چیزهایی که در ظاهر خود دوست ندارد.

• افکار خودزنی یا خودکشی به دلیل ظاهر

بینش افراد مبتلا به BDD نسبت به بیماری

افراد مبتلا به BDD می توانند سطوح مختلفی از بینش را در مورد وضعیت خود داشته باشند. داشتن بینش نسبت به شرایط به این معنی است که آنها می دانند تفکرشان منطقی یا واقع بینانه نیست. با این حال، بینش تأثیرات این وضعیت را متوقف نمی کند.

سه سطح اصلی بینش وجود دارد:

• بالا یا متوسط: این بدان معنی است که فرد می داند اعتقاداتش در مورد بدن خود قطعاً یا احتمالاً درست نیست.

• پایین: این سطح به این معنی است که فرد فکر می کند اعتقاداتش در مورد بدن خود احتمالا درست است.

• بدون بینش: افرادی که بینشی نسبت به اختلال خود ندارند، اغلب هذیان هایی را تجربه می کنند که باورهای آنها را تقویت می کند و بیشتر آنها را متقاعد می کند که احساسات منفی آنها در مورد بدنشان درست و منطقی است. هذیان ها باورهایی هستند که شما به شدت به آن پایبند هستید، حتی اگر شواهدی مبنی بر اینکه باورتان درست نیست داشته باشید. افرادی که بینشی نسبت به وضعیت خود ندارند ممکن است نتوانند پردازش کنند یا درک کنند که باورشان درست نیست. حدود یک سوم افراد مبتلا به BDD این سطح از بینش را دارند.

چه چیزی باعث ایجاد اختلال بدشکلی بدن می شود؟

کارشناسان به طور کامل نمی دانند که چگونه و چرا BDD اتفاق می افتد، اما آنها گمان می کنند که شامل عوامل متعددی است، از جمله:

• ژنتیک: اگر یکی از بستگان درجه اول (والدین بیولوژیکی یا خواهر یا برادر بیولوژیکی) به BDD مبتلا شود، احتمال ابتلا به BDD بسیار بیشتر است - بین سه تا هشت برابر.

• تفاوت‌های ساختار، شیمی و فعالیت مغز: افراد مبتلا به BDD اغلب دارای نواحی مغزی هستند که بیش از حد فعال است یا متفاوت از حد انتظار عمل می‌کند. این تفاوت ها کنترل افکار و اعمال مربوط به این بیماری را دشوار می کند.

• تأثیرات فرهنگی و رسانه های عمومی: فرهنگ های مختلف استانداردهای زیبایی و ظاهری متفاوتی دارند. رسانه های محبوب، فرهنگ یا ترکیبی از این دو می توانند بر افکار یا رفتارهای افراد تأثیر بگذارند.

• سابقه سوء استفاده، غفلت یا قلدری در دوران کودکی: سابقه تجربیات نامطلوب دوران کودکی احتمال ابتلا به BDD را افزایش می دهد. سابقه قلدری یا مسخره شدن نیز می تواند خطر ابتلا به آن را افزایش دهد.

مشکلات اختلال بدریخت‌انگاری برای مبتلایان

• احساس شرم، احساس گناه، احساس تنهایی

• منزوی شدن بمنظور مقابله با اضطراب

• افسردگی و اضطراب

• سوءمصرف الکل و مواد مخدر

• احساس نیاز به عمل های زیبایی غیرلازم

• اختلالات خوردن

• آسیب به خود

• افکار خودکشی

اختلال بدشکلی بدن چگونه تشخیص داده می شود؟

هیچ آزمایش پزشکی وجود ندارد که بتواند BDD را تشخیص دهد. روانشناس یا روانپزشک می تواند با صحبت کردن با فرد در مورد علائم، الگوهای تفکر و رفتار، سبک زندگی و موارد دیگر، BDD را تشخیص دهد. تشخیص BDD شامل استفاده از ابزارهای غربالگری - پرسشنامه ها یا چک لیست های طراحی شده ویژه - است که به تعیین اینکه آیا فرد با معیارهای این وضعیت مطابقت دارید یا خیر، می پردازد.

درمان اختلال بدریخت انگاری بدن

بعضی از افراد مبتلا به اختلال بدریخت انگاری، برای تغییر احساسشان نسبت به ظاهری که دارند، دست به عمل های جراحی زیبایی می زنند اما این کار نه تنها مشکلشان را حل نمی کند بلکه احساس بدی که نسبت به خود دارند را، تشدید می کند.  ممکن است فرد در یک چرخه تکراری عمل های زیبایی قرار بگیرد و برای فرار از احساسات ناخوشایند خود، عمل های پی در پی انجام دهد. بهترین پیشنهادی که می توانید به این افراد داشته باشید، مراجعه به روانشناس و دریافت مشاوره است.

درمان اختلال بدریخت انگاری از طریق درمان شناختی _ رفتاری و روان درمانی صورت می گیرد. نخست این افراد باید بپذیرند که استفاده از عمل های جراحی گوناگون مشکلی را حل نمی کند. طی جلسات مشاوره روانشناسی ، درمانگر با ریشه یابی احساس ناخوشایند فرد نسبت به خودش، راهکارهای موثر برای درمان را در اختیار او قرار می دهد.

مراجع به کمک درمانگر افکار غیر منطقی خود را می شناسند و سعی می کنند آن ها را با افکار مثبت و منطقی جایگزین کنند.

همچنین ممکن است در سیکل درمان این افراد از دارو درمانی روانی نیز استفاده گردد، به خصوص اگر همراه با اختلال بدریخت انگاری، فرد دارای اختلالات اضطرابی و علائم افسردگی هم باشد. داروها می توانند باعث کاهش افکار وسواسی و و علائم تکانشی فرد شوند.