اسکیزوفرنی دوران کودکی چیست؟
اسکیزوفرنی دوران کودکی یک بیماری روانپزشکی بسیار نادر و شدید است که معمولا قبل از 13 سالگی کودک شروع می شود. علائم اسکیزوفرنی دوران کودکی شامل روان پریشی و اختلالات حرکتی و فکری (شناختی) است. اسکیزوفرنی دوران کودکی در این موارد اختلال ایجاد می کند:
• اندیشه ها
• حافظه
• حواس
• رفتار
در نتیجه، فرزند شما ممکن است در بسیاری از بخش های زندگی روزمره خود دچار مشکل شود. اسکیزوفرنی درمان نشده اغلب روابط کودک را با خانواده، دوستان، همکلاسی ها و معلمان را مختل می کند. همچنین می تواند باعث شود آنها در سازماندهی افکار خود دچار مشکل شوند. فرزند شما ممکن است به گونه ای رفتار کند که به خود یا دیگران آسیب برساند. آنها ممکن است خطر بیشتری برای آسیب دیدگی یا سایر بیماری ها داشته باشند.
ویژگی های اصلی اسکیزوفرنی در کودکان همانند بزرگسالان است هرچند هذیان ها و توهم های کودکان با شرح و بسط کمتری همراه است و معمولاً توهم های بینایی در بین کودکان شایع تر است. هنگامی که شروع این اختلال در دوران کودکی یا نوجوانی است شخص مبتلا نمی تواند از نظر روابط بین فردی، پیشرفت تحصیلی یا شغلی به سطح کورد انتظار برسد بنابراین، در مسیر اصلی تحول دچار دست اندازی های جدی می شود. شیوع اسکیزوفرنی در بزرگسالان 1 در 100 نفر بوده و در حالی که در کودکان 1 در 40/000 نفر می باشد.
شواهد فزاینده بیانگر آن است که اسکیزوفرنی دارای ریشه های عصبی – تحولی است.
ظهور نشانه های اسکیزوفرنی پیش از 12 سالگی بسیار نادر است. اما مطالعه این مورد برای فهم این اختلال مهم است. به نظر می رسد که آسیب عصبی – تحولی در نوع کودکی اسکیزوفرنی بیشتر از نوع بزرگسالی آن است.
اغلب کودکان اسکیزوفرن، تاخیر در زبان و سایر کارکردها را پیش از نشانه های روان پریشی از خود نشان می دهند (توهم، هذیان و تفکر مختل).
در نخستین سال زندگی، در حدود سی درصد از این کودکان نشانه های موقتی از اختلال فراگیر رشد از قبیل ادا و تصول عجیب از خود نشان می دهند. فیلم های خانوادگی مربوط به دوره کودکی اسکیزوفرن های نوع بزرگسالی نشان می دهد که رشد حرکتی، نامتعارف و نامعمول بوده است. این آسیب ها در اسکیزوفرن های نوع کودکی به مراتب شدیدتر و جدی تر می باشد. آنها همچنین مضطرب تر و مهار گسیخته تر از اسکیزوفرنی نوه بزرگسالی می باشد.
علائم هشداردهنده اولیه اسکیزوفرنی در کودکان
• مشکل در تفکیک رویا از واقعیت
• دیدن چیزها و یا شنیدن صداهایی که واقعی نیستند
• افکار و عقاید نامانوس
• دمدمی بودن شدید
• رفتار عجیب و غریب
• ترس و اضطراب شدید
• اشتباه گرفتن تلویزیون و فیلم ها با واقعیت
• مشکلات شدید در دوست یابی و ادامه ی دوستی ها
رفتار این کودکان، ممکن است در طول زمان تغییر کند. اختلال اسکیزوفرنی کم کم در دوران کودکی، بدون بحران خاصی که اغلب در نوع بزرگسالی دیده می شود، ظاهر می شود. کودکان ممکن است شروع به صحبت کردن درباره ی عقاید و ترس های عجیب کنند.
کودکانی که پیشتر از روابط با دیگران لذت می بردند ممکن است کم کم کناره گیری کرده و به دنیای درون خود پناه ببرند.
علائم و نشانه های اسکیزوفرنی شامل دو دسته عـلائم (مثبت و منفی) می باشد. کودکان دچار اسکیزوفرنی معمولاً هردو دسته علامت را تجربه می کنند. علائم مثبت شامل هذیان (عقاید و باورهای غیرواقعی) اختلال تفکر و توهم می باشد و علائم منفی شامل بی عاطفگی و کناره گیری اجتماعی است که می تواند در رفتارهایی از قبیل از دست دادن علاقه به فعالیت هایی که کودک پیشتر لذت می برده، فقدان توجه به نظافت شخصی و فقدان علاقه به تمرکز برای وظایفی از قبیل کارهای روزمره و یا تکلیف مدرسه جلوه گر شود. البته همه ی کودکان دارای اسکیزوفرنی همه ی علائم مثبت و منفی را باهم تجربه نمی کنند. اما بروز ترکیبی از علائم مثبت و منفی محتمل است.
عوارض اسکیزوفرنی دوران کودکی چیست؟
اسکیزوفرنی دوران کودکی ممکن است مشکلاتی را در طول زندگی کودک ایجاد کند و بر موارد زیر تأثیر منفی بگذارد:
• یادگیری
• حافظه
• روابط
• بهره وری
هیچ درمانی برای اسکیزوفرنی وجود ندارد. حتی زمانی که کودک شما بزرگسال است، ممکن است علائم اسکیزوفرنی را تجربه کند. آنها به درمان مداوم نیاز دارند تا به آنها کمک کند تا زندگی ایمن و سازنده داشته باشند
علت اسکیزوفرنی در کودکان
علت واحد شناخته شده ای برای اسکیزوفرنی وجود ندارد. اعتقاد بر آن است که عدم تعادل شیمیایی در مغز یک عامل ارثی است که موجب بروز اسکیزوفرنی می شود.
همچنین اسکیزوفرنی به عنوان یک بیماری چند عاملی ارثی محسوب می شود و این بدان معنی است که عوامل زیادی در این اختلال درگیر هستند. عوامل، معمولاً هم ژنتیکی و هم محیطی هستند. به گونه ای که ترکیبی از ژن ها از والدین بـه همراه عوامل محیطی ناشناخته به وجود آورنده این اختلال هستند. کودکی که در خانواده ای متولد می شود که در آن یک یا چند عضو دچار اسکیزوفرنی وجود دارد، احتمال بیشتری برای ابتلا به اسکیزوفرنی دارد تا کودکی که در خانواده ای متولد می شود که هیچ تاریخچه ای از اسکینروفرنی ندارد. اگر یکی از والدین دچار اسکیزوفرنی باشد شانس ابتلا به اختلال به 10 تا 15 درصد می رسد.
آسیب به دستگاه عصبی در دوران رشد، مهمترین عامل در اسکینروفرنی نوع کودکی است. همچنین آمادگی های ژنتیکی نقش مهمی در این زمینه بازی می کند.
در مجموع می توان گفت، خطر ابتلا به اسکیزوفرنی از 1 درصد برای کودکان بدون هیچ تاریخچه خانوادگی اسکینروفرنی، تـا 10 درصد برای کودکانی که یکی از نزدیکان درجه یک آنها دچار اسکینروفرنی است و 50 درصد در دوقلوهای یک تخمکی در نوسان می باشد.
طبق تحقیقات انجام شده:
• مشکلات تولد (کم خونی و زایمان سخت مادر)
• تعلق عاطفی ضعیف (فقدان رابطه ی نزدیک با مادر در سال نخست زندگی)
• ضعف های هماهنگی حرکتی در نوزادی
• جدایی از والدین (زندگی در پرورشگاه یا در شیرخوارگاه)
• نقایص عقلانی (عملکرد ضعیف در آزمون هوشی، به ویژه در توانش های کلامی)
• نقایص شناختی (آمادگی برای آشفتگی و اشکال در تمرکز و توجه)
• نقایص اجتماعی و خصومت در ارتباط والد – کودک خطر بروز اسکیزوفرنی را افزایش می دهد.
تشخیص اسکیزوفرنی در کودکان
اسکیزوفرنی تنها باید به وسیله ی متخصص تشخیص داده شود که این متخصص در اغلب اوقات روانپزشک کودک است. برای تشخیص این بیماری، دو تا از نشانه های توصیف شده در بالا، دست کم باید به مدت 6 ماه وجـود داشـته و با زندگی روزانه ی کودک تداخل داشته باشند.
متأسفانه، تشخیص اسکیزوفرنی در کودکان بسیار مشکل است. به گونه ای که تشخیص های اشتباهی مانند اختلال افسردگی و دوقطبی متداول است.
تشخیص افتراقی اسکیزوفرنی در کودکان
تشخیص اشتباه در اسکیزوفرنی کودکان بسیار متداول است. اسکیزوفرنی اغلب با درخودماندگی اشتباه گرفته می شود. اما توجه به موارد زیر موجب تشخیص افتراقی درست اختلال درخودماندگی از اسکیزوفرنی می شود.
• علائم درخودماندگی معمولاً در 2 تا 3 سال نخست زندگی آشکار می شود در حالی که اسکیزوفرنی معمولاً در دوره ی بعدی زندگی شروع می شود.
• کودکان دارای درخودماندگی، خود را بیش از کودکان دارای اسکیزوفرنی منزوی می سازند.
• کودکان دارای درخودماندگی دارای مشکلات زبانی ویژه ای از قبیل تکرار بی معنی کلمات و معکوس سازی ضمیر هستند.
• درخودماندگی در پسرها رایج تر است. در حالی که نسبت جنسی در اسکیزوفرنی تقریباً مساوی است.
اسکیزوفرنی همچنین با روانپریشی مختصری که معمولاً در اختلال افسردگی، اختلال شخصیت و اختلال از هم پاشیدگی دیده می شود، متفاوت اسـت. نوجوانان دارای اختلال دوقطبی که در مرحله ی شیدایی قرار می گیرند، ممکن است با اسکیزوفرنی اشتباه شوند. همچنین کودکان و نوجوانی که قربانی سوء استفاده از مواد هستند، ممکن است مدعی شوند که صداهایی می شنوند و یا چیزهایی می بینند که این مسأله ممکن است تشخیص اسکیزوفرنی را برای آنها مطرح نماید.
از طرف دیگر گاهی تشخیص اسکیزوفرنی از اختلال فراگیر رشد مشکل است، باید دانست که در اختلالات فراگیر رشد توهم و هذیان بارز وجود ندارد و بیشتر نا بهنجاری ها، در بُعد عاطفی و گفتاری نمود می یابد.
درمان بیماری اسکیزوفرنی کودکان چگونه است؟
روند درمان بیماری اسکیزوفرنی کودکان مشابه بزرگسالان است. این درمان تا پایان عمر آنها ادامه دارد و هیچوقت تمام نمیشود. حتی زمانی که علائم و نشانههای بیماری ناپدید میشوند هم نیاز به تداوم درمان وجود دارد.
برای درمان از موارد زیر استفاده میشود:
• درمانی دارویی
• روان درمانی
• آموزش مهارتهای زندگی
• بستری
درمان دارویی اسکیزوفرنی کودکان
روانپزشکان احتمالاً یک یا چند داروی ضد روانپریشی تجویز میکنند. این داروها برای کنترل هذیان و توهم کاربرد دارند. اگر با مصرف داروها عوارضی در کودک به وجود بیاید، باید حتماً موضوع را با روانپزشک درمیان بگذارید.
داروهایی که برای کودکان تجویز میشوند، معمولاً همان مواردی است که بزرگسالان مبتلا هم مصرف میکنند. هدف از درمان دارویی، کنترل وضعیت اسکیزوفرنی کودکان با کمترین میزان از دوز دارو است. در طول درمان، امکان دارد که پزشک نوع یا دوز داروها را تغییر بدهد.
بنا به عوارض مصرف و وضعیت کودک، پزشکان از داروهای دیگری مانند داروهای ضدافسردگی و ضداضطراب هم استفاده میکنند. هفتهها لازم است تا مشخص شود که مصرف یک نوع دارو روی بهبود علائم اسکیزوفرنی کودک اثر مثبت داشته است یا خیر.
داروهای ضد روانپریشی نسل دوم
نسل جدید داروهای ضد روانپریشی عوارض کمتری نسبت به داروهای قدیمیتر دارند. با این حال، مصرفشان بدون عارضه هم نیست و برای نمونه با افزایش وزن، بالابردن قند خون، افزایش کلسترول یا بیماریهای قلبی همراه است.
داروهای ضد روانپریشی نسل اول
داروهای نسل نخست برای درمان روانپریشی استفاده میشود. این داروها هم اثرگذاری مشابهی مانند داروهای نسل دوم در کنترل هذیان و توهم دارند. داروهای نسل اول علاوه بر عوارضی مشابه با داروهای نسل دوم، مشکلات عصبی دیگری هم به وجود میآورند.
برای مثال، امکان ایجاد اختلالی حرکتی موسوم به تاردیو دیسکینزی (tardive dyskinesia) بعید نیست. شاید این بیماری رفع شود و شاید هم قابل درمان و بازگشت نباشد.
روان درمانی اسکیزوفرنی در کودکان
علاوه بر دارودرمانی، از روشهای رواندرمانی هم برای درمان اسکیزوفرنی کودکان استفاده میشود. از روشهای این نوع درمان میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
روان درمانی فردی
از روشهای رواندرمانی فردی باید به رفتاردرمانی شناختی اشاره کنیم. در این روش، رواندرمانگر خبره به کودک مبتلا یاد میدهد که چطور با چالشهای بیماریاش روبهرو شود و بتوانید استرسهای ناشی از عوارض آن را کنترل کند. رواندرمانگران معتقدند که با آگاهیدادن به کودکان درباره بیماری، به او در مدیریت اوضاع کمک بیشتری میکنند.
روان درمانی خانوادگی
در درمانهای خانوادگی هم متخصصان به کودک و خانوادهاش یاد میدهند که چطور اوضاع استرسزای ناشی از بیماری را تحت کنترل بگیرند. در این جلسات درمانی از شیوه برقراری ارتباط اعضای خانواده، مدیریت تضادهای موجود میان اعضا و موارد مختلف دیگر صحبت میشود.
آموزش مهارت های زندگی
اگر کلاسهای آموزشی از سوی متخصصان برای آموزش مهارتهای زندگی به کودکان مبتلا به اسکیزوفرنی وجود داشته باشد، شرکت در آنها مفید خواهد بود. در چنین کلاسهایی به کودکان یاد میدهند که چطور با وجود بیماری، زندگی را در مسیری عادی پیش ببرند.
در این دورهها به کودکان درباره موارد زیر آموزش داده میشود:
آموزش مهارتهای اجتماعی و علمی؛ کودکان مبتلا به اسکیزوفرنی در مدرسه و برقراری ارتباط با دیگران مشکلات زیادی دارند. گاهی انجام برخی از امور روزانه مانند لباسپوشیدن یا دستشویی رفتن هم برایشان سخت است.
بستری
اگر نشانههای اسکیزوفرنی کودکان بسیار شدید باشد، نیاز به بستریکردن آنها پیش میآید. در مراکز مخصوص نگهداری از کودک مراقبت و تغذیه، خواب و رسیدگی به بهداشت او دقیقتر پیگیری میشود. در بعضی از موارد، بستریشدن کودک، سریعترین راه برای مدیریت وضعیت او خواهد بود.
دیدگاه