انتخاب بین ثبت موسسه و ثبت شرکت یکی از تصمیمات مهم برای راه‌اندازی کسب‌وکار است. برخی فعالیت‌ها به دلیل ماهیت خدماتی یا غیرتجاری خود، نیازی به ثبت شرکت ندارند و ثبت موسسه گزینه مناسب‌تری برای آن‌ها محسوب می‌شود. این انتخاب می‌تواند مزایایی مانند مقررات ساده‌تر، هزینه‌های کمتر و انعطاف‌پذیری بیشتر را به همراه داشته باشد. در این مقاله، بررسی خواهیم کرد که چه کسب‌وکارهایی بهتر است موسسه ثبت کنند و چرا این انتخاب می‌تواند برای آن‌ها سودمندتر باشد.
تفاوت ثبت موسسه و ثبت شرکت چیست؟
بسیاری از افرادی که قصد راه‌اندازی یک کسب‌وکار را دارند، بین ثبت موسسه و ثبت شرکت دچار تردید می‌شوند. این دو ساختار حقوقی هرچند شباهت‌هایی دارند، اما اهداف، نوع فعالیت و الزامات قانونی آن‌ها متفاوت است.
شرکت‌ها معمولاً با هدف کسب سود و انجام فعالیت‌های تجاری ثبت می‌شوند و بین شرکای آن‌ها تقسیم سود انجام می‌شود. در مقابل، موسسات اغلب برای فعالیت‌های غیرتجاری و خدماتی ایجاد می‌شوند و سود حاصل از آن‌ها بین اعضا تقسیم نمی‌شود. موسسات می‌توانند به‌صورت انتفاعی یا غیرانتفاعی باشند؛ موسسات انتفاعی درآمدزایی دارند اما مثل شرکت‌ها فعالیت تجاری انجام نمی‌دهند، در حالی که موسسات غیرانتفاعی مانند خیریه‌ها صرفاً برای اهداف عام‌المنفعه ایجاد می‌شوند.
ویژگی‌های کسب‌وکارهایی که بهتر است موسسه ثبت کنند
ثبت موسسه برای برخی از کسب‌وکارها مزایای بیشتری نسبت به ثبت شرکت دارد. در ادامه، ویژگی‌های کسب‌وکارهایی که ثبت موسسه برای آن‌ها مناسب‌تر است را بررسی می‌کنیم:
- تقسیم سود میان اعضا انجام نمی‌شود: برخلاف شرکت‌ها که سود میان شرکا تقسیم می‌شود، درآمد موسسات (به‌ویژه غیرانتفاعی) صرف اهداف مجموعه می‌شود.
- نیاز به سرمایه‌ی اولیه بالا ندارند: ثبت موسسه معمولاً بدون الزام به سرمایه‌ی اولیه زیاد انجام می‌شود، درحالی‌که برخی شرکت‌ها به سرمایه اولیه بالایی نیاز دارند.
- اغلب تحت نظارت سازمان‌های خاص فعالیت می‌کنند: بسیاری از موسسات برای فعالیت نیاز به دریافت مجوز از نهادهای رسمی دارند.
- در حوزه‌ی خدمات‌رسانی فعالیت دارند: بسیاری از موسسات در زمینه‌های آموزشی، پژوهشی، مشاوره‌ای، خیریه و حقوقی فعالیت می‌کنند.
در ادامه، به بررسی دقیق‌تر کسب‌وکارهایی که باید موسسه ثبت کنند، خواهیم پرداخت.
کسب‌وکارهای آموزشی و پژوهشی
کسب‌وکارهایی که در حوزه آموزش و پژوهش فعالیت می‌کنند، اغلب به‌جای ثبت شرکت، ثبت موسسه را انتخاب می‌کنند. دلیل این انتخاب، ماهیت غیرتجاری این نوع فعالیت‌ها و نیاز به مجوزهای آموزشی و پژوهشی از سازمان‌های مرتبط است.
موسسات آموزشی می‌توانند در زمینه‌هایی مانند آموزش‌های مهارتی، کلاس‌های تقویتی، دوره‌های تخصصی، آموزش‌های فنی و حرفه‌ای، و برگزاری کارگاه‌های علمی فعالیت داشته باشند. این موسسات معمولاً تحت نظارت وزارت آموزش‌وپرورش، وزارت علوم یا سازمان فنی‌وحرفه‌ای فعالیت می‌کنند و برای تأسیس آن‌ها، دریافت مجوزهای لازم ضروری است.
در کنار آموزش، برخی موسسات در زمینه پژوهش و تحقیقات علمی فعالیت دارند. این موسسات معمولاً با مراکز علمی و دانشگاهی همکاری می‌کنند و در حوزه‌های تحقیقاتی، مطالعات آماری، مشاوره‌های پژوهشی و ارائه راهکارهای علمی فعالیت دارند. کسب‌وکارهایی که در این بخش فعالیت دارند، اغلب به‌دلیل ماهیت خدماتی و تحقیقاتی خود، نیازی به ثبت شرکت ندارند و ثبت موسسه گزینه مناسب‌تری برای آن‌ها محسوب می‌شود.
موسسات خیریه و فعالیت‌های عام‌المنفعه
کسب‌وکارهایی که با هدف کمک‌رسانی به اقشار نیازمند، حمایت از افراد آسیب‌پذیر و انجام فعالیت‌های عام‌المنفعه فعالیت می‌کنند، بهتر است به‌جای ثبت شرکت، موسسه خیریه ثبت کنند. دلیل این انتخاب، غیرانتفاعی بودن این نوع فعالیت‌ها و نبود انگیزه کسب سود شخصی است.
موسسات خیریه معمولاً در زمینه‌هایی مانند حمایت از کودکان بی‌سرپرست، کمک به بیماران، تأمین نیازهای اساسی خانواده‌های کم‌برخوردار، ارائه خدمات آموزشی و درمانی رایگان، حمایت از زنان سرپرست خانوار و امدادرسانی در حوادث طبیعی فعالیت می‌کنند. این موسسات تحت نظارت نهادهایی مانند سازمان بهزیستی، وزارت کشور یا سایر ارگان‌های دولتی مرتبط قرار دارند و برای فعالیت رسمی، دریافت مجوزهای مربوطه الزامی است.
برخلاف شرکت‌ها که برای کسب سود تأسیس می‌شوند، موسسات خیریه درآمدهای خود را برای اهداف خیرخواهانه و توسعه فعالیت‌های عام‌المنفعه هزینه می‌کنند. این منابع مالی معمولاً از کمک‌های مردمی، حمایت‌های دولتی، وقف، نذورات و پروژه‌های خیریه تأمین می‌شود. همچنین، بسیاری از موسسات خیریه به‌عنوان سازمان‌های مردم‌نهاد (NGO) فعالیت می‌کنند و در راستای حل مشکلات اجتماعی و اقتصادی جامعه گام برمی‌دارند.
خدمات حقوقی، وکالت و مشاوره
کسب‌وکارهایی که در حوزه حقوق، وکالت و مشاوره‌های تخصصی فعالیت دارند، به‌دلیل ماهیت غیرتجاری خود، معمولاً به‌جای ثبت شرکت، موسسه ثبت می‌کنند. دلیل این انتخاب، الزامات قانونی مرتبط با این حرفه‌ها و محدودیت‌های قانونی برای ثبت شرکت‌های تجاری در این حوزه است.
موسسات حقوقی معمولاً توسط وکلای دادگستری و مشاوران رسمی تأسیس می‌شوند و به ارائه خدماتی مانند مشاوره حقوقی، قبول وکالت در دعاوی، تنظیم قراردادها، داوری، میانجی‌گری و ارائه راهکارهای قانونی می‌پردازند. ثبت چنین موسساتی تحت نظارت کانون وکلای دادگستری یا مرکز مشاوران قوه قضاییه انجام می‌شود و تنها افراد دارای پروانه وکالت یا مجوز مشاوره حقوقی می‌توانند آن را راه‌اندازی کنند.
علاوه بر وکالت، برخی موسسات در زمینه مشاوره‌های تخصصی غیرحقوقی فعالیت دارند. این موسسات خدماتی مانند مشاوره مالی، مشاوره کسب‌وکار، مشاوره خانواده، روانشناسی، مشاوره مهاجرت و مشاوره تحصیلی ارائه می‌دهند. از آنجایی که این فعالیت‌ها معمولاً خدماتی هستند و فعالیت تجاری مستقیم ندارند، ثبت موسسه برای آن‌ها انتخاب بهتری است. همچنین، برخی از این موسسات نیازمند اخذ مجوز از سازمان‌های مرتبط مانند سازمان نظام روانشناسی، وزارت علوم یا اتاق بازرگانی هستند.
موسسات فرهنگی، هنری و رسانه‌ای
فعالیت‌های فرهنگی، هنری و رسانه‌ای به‌دلیل ماهیّت غیرتجاری و تمرکز بر تولید محتوا، آموزش و ترویج فرهنگ و هنر، اغلب در قالب موسسه ثبت می‌شوند. این نوع موسسات برخلاف شرکت‌های تجاری، معمولاً به‌دنبال ارائه خدمات فرهنگی و اجتماعی هستند، نه کسب سود از معاملات بازرگانی.
موسسات فرهنگی و هنری می‌توانند در حوزه‌هایی مانند برگزاری همایش‌ها و جشنواره‌های فرهنگی، آموزش هنرهای تجسمی و نمایشی، تولید محتواهای رسانه‌ای، چاپ و نشر، برگزاری دوره‌های موسیقی و نویسندگی، مدیریت رویدادهای هنری و حمایت از هنرمندان فعالیت داشته باشند. این موسسات معمولاً تحت نظارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سایر نهادهای مرتبط قرار دارند و برای شروع فعالیت، دریافت مجوزهای لازم الزامی است.
در حوزه رسانه‌ای، موسساتی که در زمینه انتشار نشریات، راه‌اندازی پایگاه‌های خبری، تولید مستندهای فرهنگی و هنری و ارائه خدمات تبلیغاتی غیرتجاری فعالیت می‌کنند، نیز معمولاً در قالب موسسه فرهنگی و رسانه‌ای به ثبت می‌رسند. این نوع موسسات به‌دلیل ماهیت فعالیت خود، تحت قوانین و ضوابط خاصی فعالیت می‌کنند و باید مجوزهای لازم را از مراجع مربوطه دریافت کنند.
چگونه موسسه خود را به‌درستی ثبت کنیم؟
ثبت موسسه فرآیندی است که نیاز به بررسی دقیق نوع فعالیت، تهیه مدارک موردنیاز و رعایت مقررات قانونی دارد. اگر قصد دارید موسسه‌ای در زمینه آموزشی، خیریه، حقوقی، مشاوره، فرهنگی یا سایر خدمات غیرتجاری راه‌اندازی کنید، باید مراحل ثبت موسسه را گام‌به‌گام و به‌درستی انجام دهید تا در آینده با مشکلات قانونی مواجه نشوید.
اولین مرحله انتخاب نام مناسب برای موسسه است که نباید مشابه نام‌های ثبت‌شده دیگر باشد و باید با نوع فعالیت هماهنگ باشد. سپس باید اساسنامه و مدارک هویتی موسسان و مدیران موسسه تهیه و تدوین شود. اساسنامه باید شامل موضوع فعالیت، اهداف موسسه، نحوه اداره آن و شرایط انحلال باشد. برخی موسسات مانند موسسات آموزشی، فرهنگی یا خیریه نیاز به اخذ مجوز از سازمان‌های مربوطه دارند، بنابراین بررسی این الزامات قبل از ثبت ضروری است.
پس از آماده‌سازی مدارک، باید درخواست ثبت را از طریق سامانه ثبت شرکت‌ها ارائه دهید. این درخواست توسط اداره ثبت شرکت‌ها و موسسات غیرتجاری بررسی می‌شود و در صورت تأیید، موسسه به‌صورت رسمی به ثبت می‌رسد. در این مرحله، دریافت کد اقتصادی، شناسه ملی و ثبت در روزنامه رسمی نیز ضروری است.
دیدگاه