خون دماغ که به آن خونریزی از بینی هم گفته می‌شود، شامل خونریزی از داخل بینی است. بسیاری از مردم به خصوص کودکان کوچک‌تر و افراد مسن، گه‌گاه خون دماغ می‌شوند.
خون دماغ
خونریزی بینی که به آن خون دماغ هم گفته می‌شود، امری شایع است. این مشکل شاید ترسناک به نظر برسد اما به‌ندرت حاکی از مشکل جدی است. بینی مویرگ‌های زیادی دارد که نزدیک به سطح جلو و عقب بینی هستند. این مویرگ‌ها بسیار نازکند و به‌سادگی دچار خونریزی می‌شوند. خون دماغ شدن در بین بزرگسالان و کودکان بین سنین ۳ تا ۱۰ سال شایع است.
دو نوع خونریزی بینی وجود دارد. زمانی که مویرگ‌های جلوی بینی پاره و دچار خونریزی شود، خونریزی قدامی رخ می‌دهد.
خونریزی خلفی در انتها یا عمیق‌ترین قسمت بینی اتفاق می‌افتد. در این صورت، خون به انتهای حلق می‌رود. خونریزی خلفی می‌تواند خطرناک باشد.
انواع خونریزی بینی
خونریزی‌های بینی با توجه به محل خونریزی معرفی می‌شوند. دو نوع اصلی خونریزی بینی وجود دارد و یکی جدی‌تر از نوع دیگر آن است.
• خونریزی بینی قدامی در قسمت جلوی بینی از قسمت تحتانی دیواره که دو طرف بینی را جدا می‌کند، شروع می‌شود. مویرگ‌ها و رگ‌های خونی کوچک در قسمت جلوی بینی شکننده هستند و به راحتی می‌توانند پاره شوند و خونریزی کنند. این نوع از خونریزی رایج ترین نوع خونریزی بینی است و معمولاً جدی نیست. این نوع از خونریزی بینی در کودکان شایع‌تر است و معمولاً در منزل قابل درمان هستند.
• خونریزی خلفی در اعماق بینی رخ می‌دهد. این نوع از خونریزی بینی در اثر خونریزی در رگ‌های خونی بزرگ‌تر در قسمت پشت بینی و در نزدیکی گلو ایجاد می‌شود. این نوع خونریزی می‌تواند یک حالت جدی‌تر از خونریزی قبلی بینی باشد. این شرایط ممکن است باعث خونریزی شدیدتری شود و خون در قسمت پشت گلو جاری شود. برای این نوع از خونریزی بینی ممکن است نیاز به مراقبت پزشکی سریع داشته باشید. این نوع از خونریزی در بزرگسالان بیشتر از کودکان دیده می‌شود.
دلایل خون دماغ شدن
خونریزی جلوی بینی
این خونریزی از مجموعه ای از رگ های خونی ناشی می شود. این نوع خونریزی بینی را می توان در خانه به راحتی کنترل کرد. علت خون دماغ شدن برای این نوع عبارتند از:
1. فین کردن شدید بینی
فین کردن شدید بینی باعث آسیب مجرای داخل بینی در اثر با فشار بیرون آمدن ترشحات بینی و یا پاره شدن مویرگ های خونی می شود.
اگر هر چند مدت یک بار دچار خون دماغ می شوید، احتمالا لخته خونی که در جای خون دماغ قبلی تشکیل شده، کنده می شود و باعث خونریزی مجدد بینی می شود.
2. سرماخوردگی یا آنفلوآنزا
ویروس سرماخوردگی یا آنفلوآنزا علت خون دماغ شدن نیست، بلکه فین کردن مکرر بینی در این بیمارها باعث خون دماغ می گردد.
اگر در این بیماری ها دچار آبریزش بینی و تجمع ترشحات در بینی شوید، احتمالا هر چند دقیقه یک بار فین خواهید کرد. فقط به یاد داشته باشید که به آرامی فین کنید، نه با شدت.
3. داروی ضد التهاب بینی
موقع سرماخوردگی برای جلوگیری از آبریزش بینی و رفع گرفتگی بینی، از داروهای دکونژستان بینی و ضدحساسیت (آنتی هسیتامین) استفاده می کنیم تا مجرای بینی را پاک کنند. ولی این داروها بینی را خشک می کنند و علت خون دماغ شدن می شوند.
هوای خیلی گرم یا سرد، چه در بیرون از خانه و چه در داخل اتاق در اثر وسایل گرمازا یا خنک کننده، باعث خشک شدن بینی و در نتیجه خون آمدن از آن می شوند.
4. سینوزیت
اگر دچار سینوزیت باشید نیز دچار خون دماغ می شوید، ولی بیشتر خون دماغ های سینوزیت مربوط به استفاده از داروهای ضد التهاب بینی هستند.
5. دست کردن داخل بینی
اگر عادت کرده باشید که مرتبا دست تان را داخل بینی کنید و یا اگر خیلی محکم داخل بینی را با دست خالی کنید، به خصوص اگر ناخن های دست شما بلند باشند، این کار باعث آسیب داخل بینی و خونریزی آن می شود.
6. هوای گرم یا سرد
هوای خیلی گرم یا سرد، چه در بیرون از خانه و چه در داخل اتاق در اثر وسایل گرمازا یا خنک کننده، باعث خشک شدن بینی و در نتیجه خون آمدن از آن می شوند.
7. آلرژی ها
آلرژی باعث خارش بینی و در نتیجه دستکاری آن می شود. این موضوع به همراه مصرف داروهای ضداحتقان بینی که برای آلرژی استفاده می شوند، باعث خون دماغ شدن به خصوص هنگام صبح و شب می شود.
8. ارتفاع زیاد
بالا بودن رطوبت و یا خشکی هوا در مناطق مرتفع می تواند باعث خون دماغ شدن شوند.
9. انحراف تیغه وسط بینی
خونریزی بینی از علائم شایع انحراف تیغه وسط بینی است. وقتی تیغه بین دو مجرای بینی کج شود و یا از محل خودش در بیاید، این انحراف رخ می دهد.
انحراف تیغه بینی باعث بسته شدن کانال بینی می شود و حتی باعث می شود مواد خارجی وارد بینی شوند که منجر به عفونت یا آسیب بینی می گردد. عفونت یا آسیب بینی موجب خونریزی شدید بینی می شود.
اگر بینی شما از زمان تولد، کج بوده و یا در اثر شکستگی کج شده است و تیغه آن را با عمل جراحی صاف نکرده اید، بیشتر مستعد ابتلای به خون دماغ خواهید بود.
10. بیماری کبدی
اگر بیماری کبدی داشته باشید و در اثر این بیماری، خون شما به راحتی منعقد نشود، این مشکل باعث خونریزی بینی خواهد شد.
11. مصرف الکل و مواد مخدر
مصرف مواد مخدر، خصوصا موادی که باعث خروپف می شوند مثل کوکائین، منجر به خون دماغ می شود. مصرف الکل نیز می تواند علت خون دماغ شدن باشد، زیرا الکل از انعقاد خون جلوگیری کرده و رگ های خونی را گشاد می کند.
خونریزی قسمت عقب بینی
خونریزی قسمت عقب بینی خیلی کمتر از خونریزی جلوی بینی اتفاق می افتد. این نوع خونریزی بینی در افراد مسن شایع تر است.
خونریزی پشت بینی می تواند خطرناک باشد و معمولا نیاز به درمان پزشکی دارد.
اگر به تازگی خیلی خون دماغ می شوید، می تواند نشان دهنده کمبود کلسیم در بدن شما باشد. لذا به پزشک مراجعه کنید و آزمایش خون بدهید تا میزان کلسیم خون شما مشخص شود.
علل شایع خونریزی قسمت عقبی بینی عبارتند از:
1. برخی داروها
داروهای رقیق کننده خون مثل وارفارین و هپارین و نیز داروی آسپیرین و بروفن می توانند باعث خونریزی عقب و حتی جلوی بینی شوند.
2. فشار خون بالا
افزایش فشارخون می تواند علت خون دماغ شدن شود، هر چند که این دلیل هنوز اثبات نشده است.
3. بیماری های خونی
خونریزی بینی از علائم برخی بیماری های خونی مثل لوسمی (سرطان خون) و هموفیلی است که روی انعقاد خون تأثیر می گذارند.
4. سخت شدن سرخرگ ها
اگر شما دارای چربی خون بالا باشید، تجمع و رسوب چربی ها و کلسترول در سرخرگ ها باعث سفت و سخت شدن دیوار آن ها می شود (تصلب شرایین یا آترواسکلروز) و سخت شدن سرخرگ ها در بینی باعث خونریزی آن می شود.
5. تومورها
وجود تومور در حفره بینی، چه خوش خیم (غیرسرطانی) و چه بدخیم (سرطانی) باشد باعث خونریزی بینی می شود.
6. ضربه به سر و صورت
اگر با سر زمین بخورید و یا هر گونه ضربه و آسیبی به سر و صورت شما وارد شود، این مسئله می تواند باعث خون دماغ گردد.
7. عمل جراحی بینی
یکی از مشکلات شایع بعد از جراحی بینی، خونریزی آن است که می تواند خفیف تا شدید باشد.
8. کمبود کلسیم در بدن
اگر به تازگی خیلی خون دماغ می شوید، می تواند نشان دهنده کمبود کلسیم در بدن شما باشد. لذا به پزشک مراجعه کنید و آزمایش خون بدهید تا میزان کلسیم خون شما مشخص شود. اگر دچار کمبود کلسیم بودید، می توانید با تجویز پزشک از قرص کلسیم استفاده کنید.
9. مواد محرک شیمیایی
مواد شیمیایی موجود در دود سیگار، محلول یا بخار آمونیاک، اسید سولفوریک، بنزین و سایر مواد می تواند باعث تحریک بینی و از علت خون دماغ شدن باشد.
شیوه تشخیص خون دماغ
اگر به‌دلیل خون دماغ شدن تحت مراقبت قرار بگیرید، پزشک از طریق معاینه فیزیکی علت را تشخیص می‌دهد. او آثار شی خارجی را در بینی بررسی می‌کند و درمورد سابقه پزشکی و داروهایی که در حال حاضر مصرف می‌کنید از شما سوال می‌پرسد.
سایر علائم و صدماتی را که اخیرا به شما وارد شده با پزشک در میان بگذارید. با یک تست مشخص نمی‌توان دلیل خون دماغ را تشخیص داد. با این حال، ممکن است پزشک برای پیدا کردن علت از تست تشخیصی استفاده کند. از جمله این تست‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• شمارش کامل خون (CBC) که نوعی آزمایش خون برای تشخیص اختلالات خونی است
• تست انعقاد خون (PTT) که نوعی آزمایش خون برای تعیین مدت زمان تشکیل لخته خون است
• آندوسکوپی بینی
• سیتی اسکن بینی
• عکس‌برداری با اشعه ایکس از صورت و بینی
راه های درمان خونریزی بینی
درمان خون دماغ بسته به نوع و علت خونریزی متغیر است. در ادامه به روش‌های درمان برای انواع خونریزی‌های بینی می‌پردازیم:
1. خونریزی قدامی
اگر دچار این نوع خونریزی شده باشید، از جلوی بینی (معمولا سوراخ بینی) خون دماغ می‌شوید. می‌توان این نوع خونریزی را در خانه درمان کرد. درحالی‌که نشسته‌اید، قسمت نرم بینی را فشار دهید.
مطمئن شوید کاملا جلوی سوراخ بینی گرفته شود. به‌مدت ده دقیقه سوراخ بینی را بسته نگه دارید، کمی به جلو خم شوید و با دهان نفس بکشید.
برای بند آمدن خون دماغ دراز نکشید. دراز کشیدن منجر به قورت دادن خون می‌شود و معده را اذیت می‌کند. بعد از ده دقیقه بینی را ول کنید و بررسی کنید ببینید خونریزی بند آمده یا خیر. اگر خونریزی ادامه دارد، این مراحل را تکرار کنید.
همچنین می‌توانید روی بینی یخ بگذارید یا برای بسته شدن مویرگ‌های کوچک بینی از اسپری بینی ضد احتقان استفاده کنید.
اگر به تنهایی کاری از دستتان ساخته نیست، فورا به پزشک مراجعه کنید. ممکن است دچار خونریزی خلفی شده باشید که به درمان جدی‌تری نیاز دارد.
2. خونریزی خلفی
در این حالت بخش انتهایی بینی دچار خونریزی می‌شود. معمولا خون از انتهای بینی به سمت حلق می‌رود. خونریزی خلفی خیلی شایع نیست و اغلب جدی‌تر از خونریزی قدامی است.
نباید خونریزی خلفی را در خانه درمان کرد. اگر فکر می‌کنید دچار این نوع خونریزی شده‌اید، فورا با پزشک تماس بگیرید یا به اورژانس مراجعه کنید.
3. خونریزی ناشی از جسم خارجی
اگر جسم خارجی باعث بروز خونریزی شده، پزشک متخصص گوش و حلق و بینی می‌تواند آن را بیرون بیاورد.
4. سوزاندن مویرگ ها
نوعی تکنیک پزشکی به نام سوزاندن مویرگ نیز باعث متوقف شدن خونریزی مداوم و متناوب می‌شود. پزشک در این روش مویرگ‌های بینی را با استفاده از دستگاه گرمایشی یا نیترات نقره (ترکیب مخصوص برداشتن بافت) می‌سوزاند.
ممکن است پزشک در بینی شما پنبه، گاز یا فوم بگذارد. همچنین می‌تواند برای فشار آوردن به مویرگ‌ها و جلوگیری از خونریزی از کاتر استفاده کند.
پیشگیری از خونریزی بینی
روش‌های مختلفی برای پیشگیری از خونریزی بینی وجود دارد:
• برای مرطوب نگه داشتن هوا در خانه، از دستگاه مرطوب‌کننده فضا استفاده کنید.
• دست در بینی نکنید.
• مصرف آسپرین را محدود کنید. زیرا باعث رقیق شدن خون و خونریزی بینی می‌شود. ابتدا این مسئله را با پزشک در میان بگذارید چون ممکن است مزایای مصرف آسپرین بیشتر از خطر خونریزی بینی باشد.
• مصرف متعادل داروهای ضد حساسیت و ضد احتقان. چرا که این داروها باعث خشک شدن بینی می‌شوند.
• برای مرطوب نگه داشتن حفره‌های بینی از اسپری محلول نمک یا ژل استفاده کنید.
دیدگاه