امروز: جمعه, ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۸ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
کد خبر: 276649
۱۶۷۶۷
۱
۰
نسخه چاپی

دعاوی کیفری و انواع آن

دعواهایی که در محکمه‌ها بین افراد مختلف ایجاد می‌شوند و توسط مرجع قضایی قابل پیگیری هستند، انواع مختلفی دارند، در یک تقسیم‌بندی کلی دعاوی به دو دسته‌ی حقوقی و کیفری تقسیم می‌شوند؛ در این مطلب قصد داریم شما را با دعاوی کیفری و انواع آن آشنا کنیم

دعاوی کیفری و انواع آن

دعاوی کیفری چیست؟

به شاخه‌ای از حقوق جزا که جرم‌ها، مجازات‌ها و قوانین جزایی را در بر می‌گیرد، دعاوی کیفری گفته می‌شود؛ به عبارت دیگر به دسته‌ای از دعاوی که مرتبط با جرم، مجرم و مسئولیت کیفری هستند، دعاوی کیفری می‌گویند.

در توضیح جرم باید گفت که بر اساس علم حقوق (به نقل از ویکی فقه)، به هر نوع رفتاری که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد جرم می‌گویند، چه این رفتار به صورت انجام کاری باشد و چه به صورت ترکِ انجام کار. در تعریف مجرم می‌توان گفت که هر شخصی (حقیقی یا حقوقی) که انجام جرم به او نسبت داده شده و در دادگاه ثابت شود، مجرم است.

منظور از مسئولیت کیفری امکانِ نسبت دادنِ جرم به شخص متّهم است یا به عبارت دیگر، یعنی اینکه شخصی که متهم شده قابلیت مجازات کردن داشته باشد یا مسئولیت جرم با او باشد.

با این توضیحات می‌توان گفت که زمانی دعاوی کیفری شکل می‌گیرند که جرمی اتفاق افتاده باشد و یک نفر به عنوان شاکی از فرد مجرم به مراجع قضایی شکایت کرده باشد؛ در این نوع از دعاوی علاوه بر مجازاتی که قانون برای مجرم در نظر گرفته است، فرد مجرم به جبران خسارتی که به شاکی زده نیز محکوم خواهد شد.

تفاوت دعاوی کیفری و حقوقی

اولین تفاوت و اساسی‌ترین فرق میان دعاوی حقوقی و کیفری در سرمنشأ ایجاد آنها است، سرچشمه‌ی دعاوی کیفری از جرم و جنایت می‌آید امّا منشأ دعاوی حقوقی، مراودات اجتماعی و خانوادگی، اسناد، قراردادها، روابط زن و شوهر و... هستند.

دومین تفاوت آنها در نوع مجازات‌های در نظر گرفته شده در قانون است، در دعاوی حقوقی معمولا ضمانت اجرا، با جبران خسارت مدعی به اتمام می‌رسد، مثلا اگر مرد در دادگاه مهریه‌ی زن را بپردازد، مجازات دیگری نخواهد داشت.

امّا در دعاوی کیفری علاوه بر جبران خسارت، مجازات‌های دیگری هم مانند: شلاق، حبس، جریمه‌ی نقدی و... از طرف قانون تعیین شده است که طبق آن دادگاه مجرم را محکوم خواهد کرد؛ به عنوان مثال اگر جرم کلاهبرداری باشد، مجرم علاوه بر اینکه باید خسارت شاکی را بپردازد، قانون او را علاوه بر پس دادن مال شاکی، ممکن است به پرداخت جریمه به اندازه‌ی مالی که کلاهبرداری کرده و حبس از یک تا هفت سال محکوم کند.

بردن اموال دیگران با استفاده از ابزار فریب‌کارانه که با سوء نیّت همراه است، جرم کلاهبرداری محسوب می‌شود و کسی که این کار را انجام داده کلاهبردار است و برای پیگیری قانونی آن شکایت از کلاهبرداری صورت می گیرد. جزئیات جرم کلاهبرداری و شکایت از آن را در لینک زیر می توانید مطالعه کنید.

جرائمی که دعاوی کیفری به آنها می‌پردازد

همان‌طور که اشاره شد، جرم‌هایی وجود دارند که در صورت وقوع آنها، شاکی باید شکایت خود را در دعاوی کیفری پیگیری کند و حق خود را بگیرد. در ادامه مهم‌ترین این جرم‌ها را توضیح خواهیم داد:

کلاهبرداری:

یکی از پرکاربردترین جرائمی که در دعاوی کیفری پیگیری می‌شود، کلاهبرداری است، این جرم از نوع جرائم غیر قابل گذشت محسوب می‌شود، یعنی حتی اگر شاکی از شکایت خود منصرف شود، از آنجا که این جرم جنبه‌ی عمومی هم دارد و قاضی می‌تواند در صورت اثبات جرم، فرد مجرم را به مجازات جزای نقدی و حبس طبق مواردی که در بخش قبل ذکر شد، محکوم کند و جالب است بدانید قاضی هم طبق قانون نمی‌‌تواند مجازات مجرم را از حداقلی که در قانون مجازات ذکر شده، کمتر تعیین کند.

خیانت در امانت:

در قانون تعریف مشخصی برای خیانت در امانت ارائه نشده است امّا بر اساس علم حقوق می‌توان گفت که استفاده غیرقانونی، تصاحب، از بین بردن عمدی مالی است که به صورت امانت به دست فردی سپرده شده است که البته این عمل باید با سوء نیّت و قصد ضرر مالی انجام شده باشد. خیانت در امانت هم به عنوان یک جرم باید در دعاوی کیفری مورد بررسی قرار بگیرد.

بر اساس قانون مجازات اسلامی، خیانت در امانت یعنی تصاحب کردن، تلف کردن، استفاده یا مفقود کردن مالی که به امانت نزد فردی به امانت سپرده شده همراه با سوء نیت و قصد ضرر رساندن به صاحب مال.

سرقت:

طبق ماده‌ی 197 قانون مجازات اسلامی، ربودن اموال دیگران به صورت پنهانی، سرقت نام دارد و برای مجازات آن طبق شرایطی که در قانون ذکر شده، حدود شرعی درنظر گرفته شده است، مانند: قطع انگشتان دست راست، پای چپ و...

هم‌چنین اگر سرقت شرایط اجرای حد را نداشته باشد، محکمه می‌تواند برای مجرم، مجازات حبس از یک تا پنج سال تعیین کند.

جرائم دیگری نیز در قانون وجود دارند که به صورت دعاوی کیفری قابل پیگیری هستند، مانند: قتل، تصرف عدوانی، ضرب و شتم عمدی، تجاوز، فروش مال دیگران، استفاده از سند جعل شده و...

جعل اسناد:

یکی دیگر از جرائمی که دعاوی کیفری به آن می‌پردازد، جعل سند است که در دو صورت قابل انجام است: جعل مادی و جعل معنوی. تغییر در شکل ظاهری یک سند با استفاده از ابزار فیزیکی مثل بریدن یا تراشیدن، جعل مادی نام دارد و تغییر در نوشته‌های یک سند از جمله تاریخ، مفاد قراردادها و... جعل معنوی است.

البته تغییر در سند زمانی جرم محسوب می‌شود که با حیله و نیرنگ و قصد ضرر رساندن به دیگری انجام شود؛ در قانون مجازات اسلامی و در مواد 523 تا 542، به این جرم پرداخته شده و برای آن مجازات‌هایی در نظر گرفته شده است، از قبیل: جزای نقدی و حبس که بر حسب نوع سندی که جعل شده، متفاوت هستند.

هرگونه تغییر دادن یک سند یا دست بردن در امضای آن جعل سند محسوب می شود و جرم است. همچنین استفاده از سند مجعول نیز شامل مجازات است. مجازات جعل اسناد را در این مطلب می توانید بخوانید.

طرح دعوای کیفری

برای طرح دعاوی کیفری، باید ابتدا شکواییه تنظیم کنید، البته باید برای این کار مدارک مناسبی برای وقوع جرم در دست داشته و آنها را به عنوان دلایل، ضمائم و شواهد به شکواییه، پیوست کنید؛ طرح دعوا باید در دادسرایی که جرم در حوزه‌ی آن رخ داده، انجام شود.

البته راه آسان‌تری نیز وجود دارد که آن هم مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت شکواییه یا شکایت‌نامه است که البته باید در هر دو صورت، هزینه‌ی دادرسی پرداخت شود.

گفتنی است پیگیری دعاوی کیفری در محکمه ممکن است زمان‌بر بوده و نیاز به آشنایی کامل با مواد قانونی دارد، بنابراین حتما این کار را به وکیلی کارآزموده واگذار کنید تا در طرح دعوی شکست نخورید و حقی از شما ضایع نشود.

دیدگاه

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید



کد امنیتی کد جدید