سرطان ریه چیست؟
سرطان ریه نوعی بیماری است که مشخصه آن رشد کنترلنشده سلول در بافتهای ریه است. اگر این بیماری درمان نشود، رشد سلولی میتواند در یک فرایند به نام متاستاز به بیرون از ریه گسترش پیدا کند و به بافتهای اطراف یا سایر اعضای بدن برسد.
اکثر سرطانهایی که از ریه شروع میشوند، به نام سرطانهای ابتدایی ریه، کارسینوماهایی هستند که از بافت پوششی نشات میگیرند. انواع اصلی سرطان ریه سرطانهای ریه سلول کوچک (SCLC)، که سرطان سلولی جو شکل نیز نامیده میشود، و سرطان ریه سلول غیر کوچک (NSCLC) هستند. شایعترین علائم عبارتند از سرفه (همراه با خلط خونی)، کاهش وزن و تنگی نفس.
شایعترین علت سرطان ریه قرار گرفتن در معرض دود دخانیات برای مدتی طولانی دلیل ۹۰٪ سرطانهای ریه است.درصد ابتلا به سرطان ریه در افرادی که سیگار نمیکشند ۱۵٪ است، و دلیل این موارد اغلب ترکیبی از عوامل ژنتیکی، گاز رادون، آزبست، و آلودگی هوا از جمله دود سیگار فرد ثالث مربوط میشود.
ممکن است سرطان ریه در رادیوگرافی قفسه سینه و مقطعنگاری رایانهای (سیتی اسکن) قابل تشخیص باشد. تشخیص با یک بافتبرداری که اغلب از طریق برونکوسکوپی یا راهنمای سیتی انجام میشود، قابل تأیید شدن است. درمان و نتایج طولانی مدت به نوع سرطان، مرحله (شدت گسترش) و سلامت کلی فرد، که از طریق وضعیت عملکرد سنجیده میشود، بستگی دارد.
درمانهای رایج، عبارتند از جراحی، شیمیدرمانی و پرتودرمانی. گاهی اوقات NSCLC با جراحی قابل درمان است، اما معمولاً SCLC به شیمی درمانی و پرتودرمانی بهتر پاسخ میدهد.
بهطور کل، ۱۵٪ از مردم ایالات متحده آمریکا که طبق تشخیص پزشک به سرطان ریه مبتلا بودهاند پنج سال بعد از تشخیص بیماری زنده ماندند. در سراسر دنیا، سرطان ریه شایعترین دلیل مرگ و میر مربوط به سرطان در بین زنان و مردان بهشمار میرود، و مسئول ۱٫۳۸ میلیون مرگ و میر در سال، طبق گزارش سال ۲۰۰۸ است.
نشانهها و علائم سرطان ریه
نشانهها و علائمی که ممکن است نشان دهنده سرطان ریه باشند عبارتند از:
• علائم تنفسی: سرفه، خلط خونی، خس خس سینه یا تنگی نفس
• علائم سیستمیک: کاهش وزن، تب، چماقی شدن ناخنهای انگشت، یا ضعف
• علائم ناشی از فشار موضعی: درد قفسه سینه، درد استخوان، انسداد ورید اجوف فوقانی، مشکل در بلعیدن
اگر سرطان در راه تنفسی رشد کند، ممکن است جلوی جریان هوا را سد سازد، و موجب مشکل در تنفس شود. این امر میتواند منجر به تجمع ترشحات در پشت گرفتگی شود، و مستعد سینهپهلو خواهد بود.
بسته به نوع تومور، به اصطلاح پدیده پارانئوپلاستیک ممکن است در آغاز به بیماری جلب توجه کند.
این سرطانها بهطور تصادفی و هنگام انجام رادیوگرافیهای بهطور منظم تشخیص داده میشوند.بسیاری از علائم سرطان ریه (کم اشتهایی، کم شدن وزن، تب، خستگی) مختص این بیماری نیستند. در بسیاری از افراد، قبل از اینکه علائم مشخص شوند و فرد به دنبال درمان پزشکی برود، سرطان از محل اصلی خود فراتر رفته و گسترش پیدا کردهاست. محلهای شایع گسترش سرطان ریه عبارتند از مغز، استخوان، غدد فوق کلیوی، ریه دیگر، کبد، پیراشامه، و کلیهها. در حدود ۱۰٪ از افراد مبتلا به سرطان ریه در زمان تشخیص علائمی قابل مشاهده نیست؛ این سرطانها در زمان رادیوگرافی منظم قفسه سینه بهطور تصادفی تشخیص داده میشوند.
علل بروز سرطان ریه
سرطان پس از آسیب ژنتیکی به دیانای گسترش مییابد. این آسیب ژنتیکی بر روی عملکرد طبیعی سلول، از جمله تکثیر سلولی، مرگ سلولی برنامهریزی شده (آپوپتوز) و ترمیم دی ان ای تأثیر میگذارد. هر چقدر آسیب بیشتر شود، خطر ابتلا به سرطان افزایش مییابد.
سیگار کشیدن
استعمال دخانیات، به ویژه سیگار تاکنون دلیل اصلی ابتلا به سرطان ریه بودهاست. دود سیگار حاوی بیش از ۶۰ ماده سرطانزا شناخته شدهاست. در سراسر دنیا ، ۹۰٪ از مرگ و میرهای ناشی از سرطان ریه در مردان در طول سال ۲۰۰۰ به استعمال دخانیات مربوط بودهاست (۷۰٪ برای زنان). به نظر متخصصان سیگار احتمال ابتلا به این بیماری را تا ۲۰ برابر و آلودگی هوا تا دو برابر افزایش میدهد.
استنشاق دود سیگار
استنشاق دود سیگار —فروبردن دود زمانی که فرد دیگری سیگار میکشد -یکی از دلایل ابتلا به سرطان ریه در افرادی است که سیگار نمیکشند.
فردی که دود سیگار استنشاق میکند در گروه فردی قرار میگیرد که با یک انسان سیگاری زندگی یا کار میکند. مطالعات بدست آمده از ایالات متحده آمریکا،اروپا، انگلستان، و استرالیا، بهطور مداوم نشان دادهاند که خطر ابتلا به سرطان ریه در میان افرادی که در معرض دود سیگار دیگران هستند، بهطور چشمگیری افزایش داشتهاست.
احتمال خطر ابتلا به سرطان ریه در افرادی که با یک فرد سیگاری زندگی میکنند، ۳۰٪ بیشتر است در حالیکه افرادی که در محیطی کار میکنند که دود سیگار دیگران در آنجا وجود دارد، با ۱۹٪ افزایش خطر ابتلا مواجه هستند.
تحقیقات دربارهٔ دود جریان کناری نشان میدهد که این نوع دود از دود مستقیم خطرناک تر است. استنشاق دود سیگار دلیل سالانه حدود ۳٬۴۰۰ مرگ و میر ناشی از سرطان ریه در ایالات متحده آمریکا است.
گاز رادون
رادون یک گاز بیرنگ و بیبو است که در اثر تجزیه رادیم رادیواکتیو که خود محصول تجزیه اورانیوم موجود در پوسته زمین است، به وجود میآید. محصولات تجزیه شده در اثر پرتو مواد ژنتیکی را یونیزه میکنند و موجب جهشهایی میشوند که گاهی اوقات سرطان زا هستند. رادون، بعد از استعمال دخانیات، دومین دلیل شایع سرطان ریه است.
پنبه نسوز
پنبه نسوز (پنبه نسوز یا آزبست) میتواند دلیل انواع مختلفی از بیماریهای ریه، از جمله سرطان ریه، باشد. استعمال تنباکو و آزبست روی ایجاد سرطان ریه تأثیر سینرژیک دارد.
آلودگی هوا
آلودگی هوای بیرون تأثیر ناچیزی روی افزایش خطر ابتلا به سرطان ریه دارد. ذرات (PM2.5) و ذرات گوگرد، که ممکن است از دود اگزوز خودروها ساطع شود، باعث میشوند خطر ابتلا به سرطان به میزان ناچیزی افزایش یابد.
شواهد تجربی نشان میدهد که احتمال خطر ابتلا به سرطان ریه در اثر آلودگی هوا در فضای سرپوشیده مربوط به سوختن چوب، زغال چوب، کود یا مانده محصول برای پختوپز و گرم کردن بیشتر است.
ژنتیک
اینگونه برآورد شدهاست که ۸ تا ۱۴٪ از موارد سرطان ریه به دلیل عوامل ارثی ایجاد میشوند. احتمال خطر ابتلا به سرطان ریه در افرادی که خویشاوندان او به این بیماری مبتلا هستند، ۲٫۴ برابر بیشتر است. احتمال دارد دلیل این امر ترکیب ژنها باشد.
سایر علل
• مشاغلی که ممکن است به سرطان ریه دچار شوند.
• برخی از فلزات (تولید آلومینیوم، کادمیم و ترکیبات کادمیوم، ترکیبات کروم ،بریلیم و ترکیبات بریلیوم، مواد ریختهگری فولاد و آهن، ترکیبات نیکل، آرسنیک و ترکیبات غیرآلی آرسنیک، معدنکاری هماتیت زیرزمینی)
• برخی از محصولات احتراقی (احتراق ناقص، زغال (تابشهای فضای بسته سوخت زغال خانگی)، تبدیل زغال به سوخت گازی، قیر قطران زغالسنگ، تولید زغال کک، دوده، گازهای خروجی موتور دیزل)
• تابشهای یونیزهکننده (تابش اشعه ایکس، رادون-۲۲۲ و محصولات تحلیل رادیواکتیو آن، پرتو گاما، پلوتونیم)
• برخی از گازهای سمی (متیل اتر (رده فنی)، بیس-(کلرومتیل) اتر، گاز خردل، MOPP (ترکیب وینکریستین-پردنیسون-نیتروژن خردل-پروکاربازین)، بخارهای نقاشی)
• تولید لاستیک و کریستالین گرد سیلیکا
تحقیقات نشان دادهاست که داروهای خوابآور خطر ابتلا به سرطان ریه را سه برابر افزایش میدهد.
نحوه ی تشخیص سرطان ریه
آزمایشهای غربالگری به استفاده از آزمایش پزشکی به منظور تشخیص بیماری در افرادی که فاقد علائم بیماری هستند اطلاق میشود. آزمایشهایی که ممکن است برای تشخیص سرطان ریه به کار روند شامل:
• آزمایش آسیبشناسی سلول خلط سینه
• رادیوگرافی قفسه سینه (CXR)
• مقطعنگاری رایانهای (CT)
پیشگیری از سرطان ریه
پیشگیری، مقرونبهصرفهترین روش برای کاهش گسترش سرطان ریه است. با آنکه در اغلب کشورها مواد سرطانزای صنعتی و خانگی مورد شناسایی قرار گرفته و استفاده از آنها منع گردیدهاست، کشیدن تنباکو هنوز بسیار فراگیر است. حذف کشیدن تنباکو یک هدف اصلی در پیشگیری از سرطان ریه میباشد و توقف سیگار کشیدن یک ابزار پیشگیرانه مهم در این فرایند بهشمار میرود.
استفاده بلند مدت از مکمل ویتامین آ، ویتامین ث، ویتامین دی یا ویتامین ای احتمال ابتلا به سرطان ریه را کاهش نمیدهد. بعضی مطالعات نشان میدهد خطر ابتلا به این بیماری در افرادی که دارای رژیم غذایی محتوی سبزیجات و میوه جات زیاد میباشند کمتر است.
راه های درمان سرطان ریه
درمان سرطان به نوع سلول، وسعت گسترش آن و وضعیت عملکردی بیمار بستگی دارد. درمانهای رایج شامل مراقبت تسکینی، جراحی، شیمیدرمانی و پرتودرمانی میباشد.
دیدگاه