سندرم تونل کارپال | نشانه ها، نحوه تشخیص و درمان

سندرم تونل کارپال یا نشانگان مجرای مچ دستی، بیماری شایعی است که موجب درد، بی‌حسی و حس سوزن سوزن و مور مور در دست و بازو می‌شود.

سندرم تونل کارپال

سندروم تونل کارپال گیر افتادگی و فشرده شدن عصب در داخل تونل کارپ می باشد. این سندروم همچنین به سندروم تایپیست ها معروف است.

این عصب حس انگشت شست، انگشت اشاره، وسط و بخشی از انگشت حلقه را فراهم می کند. همچنین حرکت عضلاتی که به انگشت شست می روند را نیز امکان پذیر می کند. سندروم تونل کارپال می تواند در هر دو دست اتفاق بیوفتد.

ورم یا التهاب در محل مچ دست باعث فشردگی این عصب می شود و تونل کارپال را ایجاد می کند. این فشردگی می تواند منجر به حس گز گز، ضعف و بی حسی در سمت انگشت شست بشود.

این سندروم، سندرومی نسبتا شایع است و خانم ها را ۲ برابر بیشتر از آقایان درگیر می کند. بیشتر افراد درگیر میانگین سنی ۵۴ سال را دارند.

تونل کارپ یک ساختار محکم استخوانی-فیبری است که از استخوان های مچ و لیگامان (رباط) عرضی ساخته شده است. این ساختار همانطور که از اسمش پیداست مانند تونلی می ماند که اجزایی از درون آن عبور می کنند و از ساعد وارد دست می شوند.

مجموعا ۹ تاندون از طریق این تونل از ساعد وارد دست می شوند. علاوه بر اینها یک عصب و یک شریان هم از این طریق وارد دست می شود. نام این عصب، مِدیَن Median است. این عصب انگشت های شست، اشاره، وسط و نیمه ای از انگشت حلقه را عصب می دهد و حس آنها را تامین می کند. به علاوه این عصب به چندین عضله ی عموما مرتبط با شست هم عصب می دهد و پیام حرکتی را به آنها منتقل می کنند.

بنابراین، اگر این عصب تحت فشار قرار بگیرد، هم می تواند علائم حسی بدهد و در موارد شدیدتر منجر به ظهور علائم حرکتی شود. اگر به نحوه ی عصب دهی عصب مدین دقت کنید، در ادامه متوجه می شوید که به چه دلیل علائم اینگونه بروز می کنند.

عوامل ایجاد کننده سندرم تونل کارپال

سندرم تونل کارپال در اثر فشرده شدن عصب مدین در مچ بوجود می آید که این ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد. برای نمونه، این فشره شدن ممکن است در اثر ضربه باشد مثلا در اثر شکستگی انتهای ساعد و یا در اثر خم و راست کردن تکراری و طولانی مدت مچ دست و انگشتان این اتفاق بیافتد.

عوامل شایع مرتبط با سندروم تونل کارپال:

• دیابت
• مشکل در عملکرد تیروئید
• تجمع آب در بدن از دوران بارداری یا یائسگی
• فشار خون بالا
• بیماری های خود ایمنی مثل روماتیسم مفصلی (یا آرتریت روماتوئید)
• شکستگی یا ضربه به مچ دست
• نقرس

سندروم تونل کارپال می تواند در اثر کشیدگی مکرر تشدید و بدتر بشود. حرکت بیش از حد مچ دست می تواند باعث فشردگی یا التهاب عصب مدین دست بشود. این علائم می تواند در نتیجه ی موارد زیر ایجاد شود:

• موقعیت مچ دست شما زمانی که از موس یا کیبورد استفاده می کنید.
• قرار گرفتن در معرض وسایلی که به مدت طولانی لرزش زیادی دارند.
• هر حرکت تکراری که در آن مچ دست بیش از حد در حالت کشیده قرار دارد مثل تایپ کردن

عوامل افزایش خطر ابتلا به سندرم تونل کارپال

در بسیاری از مواقع علل فشردگی عصب میانی نامشخص است. بااین‌حال بسیاری از علل ممکن است باعث ایجاد سندرم تونل کارپال شوند که عبارتند از:

• سابقه خانوادگی
• بیماری‌های خاص نظیر دیابت، کم‌کاری غده تیروئید یا رماتیسم مفاصل
• بارداری
• برخی جراحات و آسیب‌دیدگی‌ها در مچ دست
• فعالیت‌های خاص

علائم و نشانه‌ های ابتلا به سندروم تونل کارپال

علائم و نشانه‌های سندرم تونل کارپال ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• بی‌حسی، سوزن سوزن شدن، درد ابتدا در انگشت شست و اشاره، سبابه و حلقه

• درد یا سوزن سوزن شدن که ممکن است از ساعد به سمت شانه حرکت کند.

• ضعف و سستی در دست که ممکن است انجام حرکات ظریفی مانند بستن دکمه‌های لباس را با دشواری همراه کند.

• افتادن وسایل از دست به دلیل ناتوانی و ضعف، بی‌حسی یا کاهش حس عمقی (حسی که فرد به وسیله‌ی آن حرکت و موقعیت اعضای بدن خود را درک می‌کند)

در اکثر موارد، علائم سندرم تونل کارپال به تدریج و بدون آسیب خاصی شروع می‌شود. بسیاری از بیماران در ابتدا متوجه می‌شوند که علائم بیماری آنان ظاهر و گاهی از بین می‌رود. با این حال، با بدتر شدن وضعیت، علائم ممکن است به دفعات بیشتری بروز پیدا کرده یا برای مدت طولانی‌تری ادامه یابد.

علائم شبانه نیز بسیار رایج است. از آنجایی که بسیاری با مچ دست خم می‌خوابند، این علائم ممکن است فرد را در طول شب از خواب بیدار کند. در طول روز، علائم اغلب هنگام نگه داشتن وسیله‌ای مانند تلفن همراه، فرمان اتومبیل، کتاب برای مدت طولانی در حالی که مچ دست به جلو یا عقب خم شده بروز پیدا می‌کند. بسیاری از بیماران گزارش داده‌اند که حرکت دادن دست یا لرزاندن آن به تسکین علائم کمک می‌کند.

شدت سندروم تونل کارپال

1. خفیف: در این حالت، علائم گاهی ظاهر می شوند و گاهی احساس نمی شوند. و حس لامسه هم کاهش پیدا کرده است.

2. متوسط: علائم اغلب حضور دارند و عضلات شست ضعیف شده اند.

3. شدید: علائم همیشه حضور دارند، حس کاهش یافته است و عضلات شست به نظر لاغرتر شده اند.

نحوه تشخیص سندرم تونل کارپال

پزشک در ابتدا شرایط سلامتی بیمار، بیماری‌های زمینه‌ای موثر در ابتلا به این سندروم و الگوی علائم و شرایطی که عود و بهبود آن را بررسی می‌کند. همچنین از معاینه و تست‌هایی برای تشخیص قطعی بیماری کمک می‌گیرد. در معاینه دکتر مغز و اعصاب حس انگشتان و قدرت انقباض و آتروفی (تحلیل رفتن) ماهیچه‌های اطراف ریشه انگشت شست، را بررسی می‌کند و با استفاده از معاینات اختصاصی این سندروم تعیین می‌کند که با خم کردن مچ‌دست و ضربه زدن روی عصب یا فشار دادن آن، علائم ایجاد می‌شوند یا خیر.

تست‌های الکتروفیزیولوژیک: این دسته از تست‌ها به پزشک کمک می‌کنند، عملکرد عصب مدین و وجود فشار زیاد روی آن را تعیین کند. همچنین نتایج آن برای رد کردن سایری بیماری‌هایی که علائم مشابه دارند مانند نوروپاتی و فشار بر روی عصب در سایر قسمت‌های آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دسته از تست‌ها شامل الکترومیوگرام و بررسی هدایت عصبی می‌شوند.

الکترومیوگرام (EMG): در این تست دشارژهای الکتریکی کوچکی که در ماهیچه‌ها اتفاق می‌افتند را اندازه‌گیری می‌کند. حین این تست پزشک یک الکترود سوزنی کوچک را در ماهیچه‌هایی خاص قرار می‌دهد تا فعالیت الکتریکی ماهیچه را در هنگام فعالیت و استراحت بررسی کند. این تست می‌تواند آسیب ماهیچه‌ای را مشخص کرده و همچنین سایر بیماری‌ها را رد کند.

بررسی هدایت عصبی (NCV): در یک نوع الکترومیوگرافی، دو الکترود روی پوست قرار می‌گیرند. برای بررسی کاهش سرعت ایمپالس‌های الکتریکی در تونل کارپال، شوکی کوچک به عصب مدین اعمال می‌شود. این تست نیز برای تشخیص این بیماری و رد سایر علل مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تصویربرداری با اشعه X: برخی پزشکان برای رد کردن سایر علل درد مچ‌دست مانند آرتریت، شکستگی یا آسیب تاندون‌ها، تصویربرداری X-ray از مچ‌دست مبتلا را پیشنهاد می‌کنند.

اولتراسونوگرافی: در اولتراسونوگرافی با استفاده از امواج صوتی فرکانس بالا تصویری از بافت و استخوان تهیه می‌شود، پزشک ممکن است برای بررسی علائم فشار بر روی عصب مدین اولتراسونوگرافی را پیشنهاد کند.

اسکن‌های رزونانس مغناطیسی (MRI): این روش تصاویری با جزئیات بهتر از بافت‌های نرم تهیه می‌کند. پزشک ممکن است برای تعیین سایر علل علائم یا وجود بافت‌های غیرطبیعی که ممکن است بر روی عصب مدین فشار وارد کنند، همچنین اختلالاتی که در خود عصب ممکن است وجود داشته باشد مانند اسکار (بافت ناکارآمدی که پس از آسیب به‌جا می‌ماند) باقی‌مانده از آسیب یا تومور، از روش MRI استفاده کند.

روش های درمان سندرم تونل کارپال

استراحت و عدم تحرک:

علل اصلی مانند دیابت یا آرتریت به درمان نیاز دارند. پس از آن پزشک شما ممکن است برای استراحت دست و مچ دست، استفاده از مچ بند برای محدود کردن حرکت را توصیه کند. استفاده از مچ بند در شب برای جلوگیری از پیچش مچ دست در هنگام خواب، که می تواند موجب عود علائم شود، حائز اهمیت است. داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن، همراه با کمپرس سرد، ممکن است درد را کاهش دهد.

داروهای مورد استفاده برای تونل کارپ:

هنگامی که علائم تونل کارپال شدید تر هستند، پزشک شما ممکن است کورتیکواستروئیدهای تزریقی یا خوراکی را توصیه کند. استروئیدها به طور موقت می توانند التهاب اطراف عصب مدیان و در نتیجه علائم را کاهش دهند. تزریق بی حسی موضعی مانند لیدوکائین نیز می تواند علائم را کاهش دهد. چیزهای دیگری که میتوانند کمک کننده باشند شامل دیورتیک ها، که به عنوان “قرص های آب” نیز شناخته میشوند و مکمل های ویتامین B6 هستند که تورم را کاهش میدهند.

جراحی برای سندرم تونل کارپ:

در صورت نیاز به طور معمول به صورت سرپایی (به این معنی که شما در حین عمل بیدار و هوشیار هستید) تحت بی حسی موضعی جراحی انجام می شود. رباط پوشاننده بالای تونل مچ دست به منظور از بین بردن فشار قطع میشود. رباط بهبود یافته فضای بیشتری در مجرای مچ دست فراهم می آورد. گاهی اوقات این عمل به روش آندوسکوپی، با استفاده از یک دوربین کوچک قرار داده شده از طریق یک برش بسیار کوچک برای هدایت این روش، انجام می شود.