در بسیاری از ادیان، علاوه بر وجود نیروهای نیک و خدایان، نمادهایی از شر و گناه نیز وجود دارند که بر زندگی انسان‌ها تأثیر می‌گذارند. در این میان، «شیطان» نماد شرارت و گناه است که سعی می‌کند انسان‌ها را از مسیر درست منحرف کند. در ادیان و مذاهب مختلف، شخصیت‌هایی مشابه با شیطان وجود دارند که با استفاده از وسوسه، گمراهی و ترس، انسان‌ها را به سوی گناه سوق می‌دهند. در ادامه به برخی از این شخصیت‌های شیطانی در ادیان مختلف اشاره می‌کنیم.
مارَه – بودیسم
در آیین بودیسم، ماره (Māra) به عنوان نماد تمایلات و خواسته‌های ناپایدار شناخته می‌شود. ماره با حضور خود، بودا را از راه رسیدن به روشنگری منحرف می‌کند و با فرستادن سه دختر خود با نام‌های «عطش، اشتیاق و لذت»، سعی در وسوسه او دارد.
اِما-او – بودیسم ژاپنی
در بودیسم ژاپنی، شخصیت اما-او (Emma-ō) به عنوان خدای مرگ شناخته می‌شود و قاضی ارواح در جهنم است. او با کمک دو سر جدا از بدن که توانایی دیدن عیوب عمیق و گناهان نهفته افراد را دارند، گناهان ارواح را بررسی و آنان را به مکانی مناسب در جهان مُردگان می‌فرستد.
هادس – اساطیر یونان
در اساطیر یونان، هادس (Hades) به عنوان خدای عالم اموات و سرزمین مردگان شناخته می‌شود. اگرچه هادس با مفهوم شیطان در مسیحیت و اسلام تفاوت دارد، اما به نوعی نزدیک‌ترین شخصیت به مفهوم شر است. در حالی که هادس معمولاً در عالم مُرده‌ها باقی می‌ماند، در یک داستان معروف به قلمرو انسان‌ها می‌آید و پرسفونه را برای ازدواج می‌رباید.
اهریمن – زرتشتی
در دین زرتشتی، که از قدیمی‌ترین ادیان جهان است، شخصیت اهریمن (Ahriman) به عنوان نماد شر و تاریکی در مقابل اهورامزدا، خدای خیر و روشنایی قرار دارد. این دو نیرو در نبرد دائمی هستند و این نبرد به عنوان یک اصل تعادل‌بخش در جهان زرتشتی در نظر گرفته می‌شود. برخی معتقدند مفهوم شیطان در ادیان ابراهیمی تحت تأثیر اهریمن در دین زرتشتی شکل گرفته است.
آنوبیس و اوزیریس – مصر باستان
در مصر باستان، وظایف مرتبط با جهان مردگان و داوری ارواح میان خدایان مختلفی تقسیم شده است. اوزیریس (Osiris) به عنوان خدای عالم اموات قاضی ارواح مردگان است و توت (Thoth) که خدای نظم و آشوب است، به او کمک می‌کند. آنوبیس (Anubis)، خدایی با چهره‌ای شغال‌گونه نیز نقشی مشابه داشته و ارواح گمشده را در جهان زیرین هدایت می‌کند.
جن – اسلام
در اسلام، جنها (Jinn) ارواحی نامرئی هستند که می‌توانند نقش‌های مختلفی داشته باشند. برخی از جنها شیطانی بوده و به انسان‌ها آسیب می‌رسانند. شیطان در میان جنها به عنوان موجودی شرور شناخته می‌شود که انسان‌ها را وسوسه به گناه می‌کند و هدف آن اغوا و گمراهی انسان‌هاست.
ملک طاووس – ایزدیان
در آیین ایزدی‌ها، ملک طاووس (Melek Taûs) به عنوان فرشته‌ای که از بهشت طرد و سپس بخشیده شده، شناخته می‌شود. او به عنوان نمادی مقدس و بخشنده پرستش می‌شود. این اعتقاد در بین ایزدیان باعث شده که برخی از مسلمانان آن‌ها را «شیطان‌پرست» بنامند.
یاما – هندوئیسم
در هندوئیسم، یاما (Yama) به عنوان خدای مرگ و داور ارواح شناخته می‌شود. او نخستین کسی بود که درگذشت و به همین دلیل راهی برای مرگ و زندگی پس از مرگ برای انسان‌ها ایجاد کرد. یاما، با دو سگ چهارچشم و طناب و گرزی که همراه دارد، ارواح را به جهان اموات هدایت کرده و مورد داوری قرار می‌دهد.
دیدگاه