عصب واگ: نقش حیاتی در تنظیم عملکرد اندام ها، احساسات و رفتار

عصب واگ چیست؟

در بدن ۱۲ عصب مغزی وجود دارند که جفت هستند و ارتباط مغز با سایر بخش‌های بدن مانند سر، گردن و تنه را ممکن می‌کنند. بعضی از این اعصاب اطلاعات حسی از جمله جزئیات بوها، مزه‌ها، صداها و تصاویر را به مغز می‌فرستند. این اعصاب عملکرد حسی دارند. سایر اعصاب مغزی حرکت عضلات گوناگون و عملکرد بعضی غدد را کنترل می‌کنند. برخی اعصاب دیگر، مانند عصب واگوس، هم عملکرد حرکتی و هم عملکرد حسی دارند. اعصاب مغزی بر اساس موقعیت خود، با اعداد رومی دسته‌بندی می‌شوند و عصب واگ را عصب مغزی دهم نیز می‌نامند.

عملکردهای عصب واگ

کنترل عملکرد قلب و تنفس

عصب واگ نقش مهمی در تنظیم ضربان قلب و تنفس دارد. این عصب با ارسال پیام‌های عصبی به قلب، باعث کند شدن ضربان قلب و با ارسال پیام‌های عصبی به ریه‌ها، باعث افزایش تنفس می‌شود.

تنظیم فشار خون

عصب واگ همچنین نقش مهمی در تنظیم فشار خون دارد. این عصب با ارسال پیام‌های عصبی به رگ‌های خونی، باعث گشاد شدن رگ‌ها و کاهش فشار خون می‌شود.

کنترل عملکرد دستگاه گوارش

عصب واگ نقش مهمی در کنترل عملکرد دستگاه گوارش دارد. این عصب با ارسال پیام‌های عصبی به معده و روده‌ها، باعث هضم غذا و دفع مدفوع می‌شود.

کنترل عملکرد غدد درون ریز

عصب واگ نقش مهمی در کنترل عملکرد غدد درون ریز دارد. این عصب با ارسال پیام‌های عصبی به غدد درون ریز، باعث ترشح هورمون‌هایی مانند انسولین و کورتیزول می‌شود.

کنترل عملکرد غدد تولید مثل

عصب واگ نقش مهمی در کنترل عملکرد غدد تولید مثل دارد. این عصب با ارسال پیام‌های عصبی به غدد جنسی، باعث بلوغ جنسی و تولید مثل می‌شود.

کنترل احساسات

عصب واگ همچنین نقش مهمی در کنترل احساسات دارد. این عصب با ارسال پیام‌های عصبی به مغز، باعث ایجاد احساسات مثبت مانند آرامش و احساسات منفی مانند اضطراب می‌شود.

آسیب به عصب واگ

آسیب به عصب واگ می‌تواند باعث اختلال در عملکرد اندام‌های مختلف بدن شود. علائم آسیب به عصب واگ عبارتند از:

• اختلال در ضربان قلب

• اختلال در تنفس

• اختلال در هضم غذا

• اختلال در عملکرد غدد درون ریز

• اختلال در عملکرد غدد تولید مثل

• اختلال در احساسات

 درمان آسیب به عصب واگ

پزشک برای تست عصب واگ ممکن است رفلکس حلقی را بررسی کند. او در این بخش از معاینه ممکن است از یک سوآب‌ پنبه‌ای نرم برای قلقلک‌دادن هر دو طرف قسمت پشتی گلو استفاده کند. این کار باید باعث شود که فرد عق بزند. اگر فرد عق نزند، علت آن ممکن است ایرادی در عصب واگ باشد و مشکلی در عملکرد ساقه مغز. پزشک همچنین ممکن است عملکرد این عصب را زمان معاینه فرد برای ابتلا به بیماری قلبی‌عروقی بررسی کند. آسیب به این عصب ممکن است مشکلاتی را برای سیستم قلبی‌عروقی ایجاد کند.

پزشک با اندازه‌گیری ضربان قلب، فشار خون و واکنش‌های قلبی‌عروقی حین ورزش می‌تواند نحوه عملکرد عصب واگ را در کنار سیستم قلبی‌عروقی بررسی کند. این کار تن کاردیوواگ (cardiovagal tone) نامیده می‌شود.

درمان عصب واگ نیز به علت آسیب بستگی دارد. در برخی موارد، ممکن است نیاز به جراحی باشد. در برخی موارد دیگر، ممکن است درمان‌های دارویی یا فیزیوتراپی مورد نیاز باشد. حتما با پزشک خود مشورت کنید.

نکاتی برای حفظ سلامت عصب واگ

استرس را مدیریت کنید

استرس می‌تواند به عصب واگ آسیب برساند. بنابراین، برای حفظ سلامت عصب واگ، مهم است که استرس را مدیریت کنید. راه‌های مختلفی برای مدیریت استرس وجود دارد، مانند ورزش، مدیتیشن و تکنیک‌های آرام‌سازی.

سبک زندگی سالم داشته باشید

داشتن یک سبک زندگی سالم می‌تواند به حفظ سلامت عصب واگ کمک کند. این شامل خوردن غذاهای سالم، ورزش منظم و ترک سیگار است.

از داروهای مخدر اجتناب کنید

داروهای مخدر می‌توانند به عصب واگ آسیب برسانند. بنابراین، اگر از داروهای مخدر استفاده می‌کنید، با پزشک خود در مورد خطرات احتمالی صحبت کنید.

به طور منظم معاینه شوید

اگر بیماری‌های زمینه‌ای دارید که می‌تواند به عصب واگ آسیب برساند، مانند دیابت یا بیماری قلبی، مهم است که به طور منظم چکاپ و بررسی شوید.