وازکتومی یا مجرا برداری نوعی عمل جراحی در مردان برای پیشگیری از بارداری است.
وازکتومی
در عمل جراحی وازکتومی (عقیم کردن یا بستن لوله‌ی مردان) لوله‌های حامل اسپرم به عنوان راهکاری دائمی برای پیشگیری از بارداری بسته می‌شود. وازکتومی معمولاً تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود، یعنی این که بیمار هوشیار است، اما دردی حس نمی‌کند. جراحی وازکتومی حدوداً 15 دقیقه زمان می‌برد. عمل در موارد نادر تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود.
بسته شدن لوله‌های اسپرم بر، از ورود اسپرم‌ها به مایع منی جلوگيری می‌کند. در این حالت مایع منی فرد، فاقد اسپرم بوده و لقاح صورت نمی‌گیرد.
وازکتومی یكی از اثربخش‌ترین روشهای پیشگيری از بارداری است. با پیگيری‌های بعد از عمل و انجام دو نوبت آزمایش آنالیز اسپرم (اندازه‌گیری میزان اسپرم تولیدشده توسط مرد) پس از عمل جراحی كه نبود اسپرم در مایع منی را تأیید كند، میزان موفقیت نزدیک به ١٠٠درصد است.
انجام وازکتومی در افراد جوان توصیه نمی‌شود. مردان جوان متقاضی وازکتومی باید مانند همه‌ی مردان متقاضی این روش، در مورد دائمی بودن این روش و در دسترس بودن سایر روش‌ها با اثر بخشی طولانی و بسیار مؤثر، مشاوره داشته باشند. شواهد نشان می‌دهد که مردانی که در سنین جوانی تحت عمل وازکتومی قرار گرفته‌اند، در مقایسه با مردانی که این خدمت برای آنها در سنین بالاتر انجام شده، بیشتر تمایل به برگشت روش دارند.
درصد پشیمانی در افرادی که در زمان انجام وازکتومی دارای زندگی بی‌ثباتی بوده و کمتر از ٣١ سال دارند، فرزند ندارند یا فرزند آنها بسیار کوچک است و تصمیم خود را در مقاطع بحرانی زندگی گرفته‌اند، بیشتر است.
نحوه انجام عمل وازکتومی
عمل وازکتومی معمولا در مطب یک پزشک اورولوژیست (متخصص مجاری ادراری و سیستم تناسلی مردانه) صورت خواهد گرفت. در برخی موارد، اورولوژیست ممکن است تصمیم گیرد تا عمل را در یک مرکز جراحی سرپایی یا بیمارستان انجام دهد و دلیل آن می تواند اضطراب بیمار یا سایر عمل هایی باشد که همزمان انجام می شوند.
دو روش جهت انجام عمل وازکتومی وجود دارد. در هر دو روش بیمار در حین عمل هوشیار است، اما اورولوژیست از یک ماده بی حس کننده موضعی جهت بی حس کردن کیسه بیضه استفاده می کند.
در روش مرسوم، پزشک یک یا دو برش کوچک جهت دسترسی به رگ های وابران بر روی کیسه بیضه ایجاد خواهد کرد. قسمت کوچکی از رگ های وابران بریده و حذف خواهد شد.
پزشک اورولوژیست می تواند انتهای رگ ها را با کاتر (دستگاه سوزاندن با حرارت)، بسته و محل های برش را بخیه بزند. سپس پزشک از طریق یک برش دیگر بر روی کیسه بیضه یا همان برش قبلی، همین عمل را بر روی بیضه دیگر نیز انجام خواهد داد.
برای هر دو بیضه هنگامی که رگ های وابران بسته شدند، پزشک از چند بخیه یا چسب پوست جهت بستن برش های روی کیسه بیضه استفاده خواهد کرد.
در روش وازکتومی بدون تیغ جراحی، سوراخ کوچکی در یک سمت از کیسه بیضه ایجاد می شود. فردی که عمل را انجام می دهد رگ وابران را پیدا کرده و از سوراخ بیرون می آورد. رگ وابران سپس بریده شده و قسمت کوچکی از آن حذف خواهد شد. انتهای رگ وابران سوزانده یا گره زده خواهد شد و رگ به جای خود بازگردانده می شود. سپس این فرایند بر روی بیضه دیگر نیز تکرار خواهد شد.
از آنجایی که سوراخ های به وجود آمده بسیار کوچک هستند نیازی به بخیه نیست. پس از عمل وازکتومی، بسیاری از افراد در همان روز به خانه برگشته و در کمتر از یک هفته به طور کامل بهبود می یابند.
تاثیر وازکتومی بر عملکرد جنسی افراد
مایع منی به وسیله پروستات و کیسه‌های منوی تولید می‌شود. بیضه نیز وظیفه تولید اسپرم را به عهده دارد. اسپرم به وسیله لوله‌های منی‌بر (واز) به مایع منی اضافه می‌شود. تنها 1% از مایع منی را اسپرم تشکیل می‌دهد. بنابراین پس از وازکتومی یا در صورتی که فرد به آزوسپرمی (صفر بودن اسپرم در مایع انزالی) مبتلا باشد تغییری در حجم و میزان منی مشاهده نخواهد شد.
در این صورت شخص فقط امکان بارور سازی را از دست خواهد داد و تنها با آزمایش می‌توان به نبود اسپرم پی برد. وازکتومی سبب کاهش میل جنسی، کاهش ارضاء جنسی و اختلال نعوظ نمی‌شود.
مراقبت های بعد از وازکتومی
کیسه یخ را هر چند وقت یک بار شب عمل و حتی‌الامکان روز بعد روی کیسه بیضه بگذارید. کیسه یخ را در هر نوبت بیشتر از 20 دقیقه روی موضع نگذارید.
• تمام پانسمان داخل محافظ ورزشی بیضه را بعد از 24 ساعت باز کنید و فقط بگذارید که یک یا دو گاز تمیز روی زخم باقی بماند. به مدت یک هفته همچنان از محافظ استفاده کنید.
• گاز روی زخم‌های جراحی را تا سه روز بعد از عمل به طور مرتب عوض کنید. خون کمی که روی گاز پانسمان می‌بینید، طبیعی است. اما اگر خونریزی شدید داشتید یا لازم بود که پانسمان را بیشتر از دو یا سه بار در روز عوض کنید، با پزشک معالجتان تماس بگیرید.
• 24 ساعت بعد از عمل می‌توانید دوش بگیرید. بعد از آن لازم است که زخم‌های جراحی را خشک و تمیز نگه دارید.
• رابطه‌ی جنسی/ انزال به مدت یک هفته ممنوع است. تا زمانی که بافت‌ها التیام نیافته باشد، انزال باعث احساس ناراحتی در بیضه‌ها و کشاله ران می‌شود.
• بعد از گذشت دو روز می‌توانید در محل کار حاضر شوید و فعالیت‌های معمول و سبک را از سر بگیرید. اما برای انجام فعالیت‌هایی مانند وزنه‌برداری و دو باید حداقل یک هفته صبر کنید.
نکته: زخم جراحی با بخیه‌های جذبی بسته می‌شود و نیازی به کشیدن بخیه‌ها نیست.
بیماران بعد از عمل وازکتومی ناراحتی مختصری را تجربه می‌کنند؛ عوارض وازکتومی نادر است، اما امکان بروز آنها وجود دارد. چنانچه بعد از رسیدن به خانه با علائم زیر مواجه شوید با پزشک معالجتان تماس بگیرید:
• نشانه‌های عفونت مانند تب و لرز
• قرمزی، ورم، درد شدید یا خونریزی یا ترشح محل زخم
• دشواری در ادرار کردن
• دردی که حتی با مصرف مسکن هم آرام نشود.
معایب روش وازکتومی
• وازکتومی مانع ابتلا به بیماری‌های عفونی مقاربتی (STIs) نمی‌شود، بنابراین بعد از عمل وازکتومی نیز همچنان باید از کاندوم استفاده کنید.
• برگشت وازکتومی آسان نیست و هزینه‌ی عمل برگشت وازکتومی معمولاً تحت پوشش بیمه قرار نمی‌گیرد.
• بعد از بستن لوله‌های مرد تا زمانی که آزمایش نشان نداده است که اسپرم در مایع منی وجود ندارد، همچنان باید دیگر روشهای پیشگیری از بارداری ادامه داده شود.
• احتمال اتصال مجدد لوله‌های وازدفران وجود دارد، هر چند این اتفاق بسیار نادر است.
خطرات و عوارض احتمالی وازکتومی
عوارض وازکتومی بسیار نادر است. در هر حال شایع‌ترین خطرات و عوارض احتمالی وازکتومی عبارت است از:
• خونریزی زیر پوستی که باعث ورم یا کبودی می‌شود.
• عفونت محل زخم: عفونت در موارد نادر داخل کیسه‌ی بیضه ایجاد می‌شود.
• ترشح کردن اسپرم از لوله‌های وازدفران، داخل بافت اطراف و تشکیل شدن توده‌ی کوچکی که اصطلاحاً گرانولوم اسپرم گفته می‌شود. این عارضه معمولاً دردناک نیست و با استراحت و مصرف دارو درمان می‌شود. عمل جراحی برای برداشتن گرانولوم ضروری است.
• التهاب لوله‌هایی که اسپرم را از بیضه‌ها خارج می‌کنند. این عارضه اپیدیدیمیت احتقانی گفته می‌شود.
• لوله‌های واز دفران در موارد نادر دوباره به هم متصل می‌شوند و قدرت باروری مرد برمی‌گردد.
عمل وازکتومی بدون تیغ بعضی از خطرهای وازکتومی معمولی، از قبیل خونریزی، عفونت و درد را دارد. اما عوارض عمل بدون تیغ در مجموع کمتر از عمل معمولی است.
امکان بارداری پس از وازکتومی
پس از بستن لوله‌ها، چند ماه طول می‌کشد تا تعداد اسپرم منی صفر شود، چون اسپرم‌های از قبل تولید شده، هنوز در سیستم تولید مثل هستند و باید با انزال‌های مکرر خارج شده و در نهایت صفر شوند. معمولا دو ماه طول می‌کشد تا پس از بستن لوله‌های منی بر، تعداد اسپرم در مایع منی صفر شود. هر قدر تعداد نزدیکی‌ها بیشتر باشد، زودتر تعداد اسپرم مایع منی صفر می‌شود.
بنابراین پس از بستن لوله‌ها، تا موقعی که تعداد اسپرم مایع منی صفر نشده است، باید از روشهای دیگر جلوگیری از حاملگی استفاده کرد. معمولا پس از بستن لوله‌های منی بر، باید هر چهار هفته یک آزمایش انجام داد و مطمئن شد که دیگر مایع منی حاوی اسپرم نیست.
دیدگاه