عناب میوه ای شیرین است که می توان آن را خشک کرد و در دسرها استفاده کرد و یا به صورت تازه و به تنهایی به عنوان یک میان وعده سالم مصرف کرد. وقتی عناب به صورت تازه مصرف شود، کالری کمتر دارد و همچنین از فیبر و آنتی اکسیدان بالایی برخوردار است.
میوه عناب که به خرمای قرمز یا چینی نیز معروف است، بومی آسیای جنوبی است اما در سراسر جهان محبوب شده است. این میوه ها روی درختچه ها یا درختان گلدار بزرگ (Ziziphus jujuba) رشد می کنند.
به دلیل طعم شیرین عناب، اغلب آنها را خشک کرده و در آب نبات ها و دسرها در بخش هایی از آسیا که معمولاً در آنجا رشد می کنند، استفاده می شود. عناب به دلیل فیبر بالا و کالری کم، یک میان وعده عالی و سالم است.
میوه عناب در انواع مختلف مواد غذایی کاربرد دارد مانند:
• آب نبات
• به عنوان میان وعده یا همراه با قهوه
• شربت یا چای حاوی میوه عناب
• سرکه عناب
• نوشیدنی عناب سرد
• پوره و سوپ
ارزش غذایی عناب
میوه عناب کالری کمی دارد و سرشار از فیبر، ویتامین و مواد معدنی است. هر 100 گرم عناب تازه:
• کالری: 79
• پروتئین: 1 گرم
• چربی: 0 گرم
• کربوهیدرات: 20 گرم
• فیبر: 10 گرم
عناب منبع غنی بسیاری از ویتامین‌ها، مواد معدنی، چربی، پروتئین و کربوهیدرات‌های مهم مانند ویتامین C، ویتامین‌های گروه B، ویتامین A، کلسیم، آهن، کاروتن، فسفر، پتاسیم و منیزیم است. مصرف ۱ تا ۳ واحد میوه عناب در روز برای تامین ویتامین C و ویتامین‌های گروه B در رژیم غذایی بسیار توصیه می‌شود. از ترکیبات مهم موجود در این میوه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• قند: پلی ساکاریدهای میوه عناب شامل انواع مختلفی از قندها مانند گلوکز، زایلوز، مانوز و فروکتوز است. رامنوز و سوربیتول نیز به مقدار کم در این میوه موجود است. به طور کلی هرچه این میوه دیرتر برداشت شود، قند کلی موجود در آن افزایش می‌یابد.
• پروتئین: در هر 100 گرم تکه‌های نرم عناب، 1.2 گرم پروتئین وجود دارد که البته هرچه زمان رسیدن میوه طولانی‌تر شود این مقدار کاهش می‌یابد. مقدار انواع اسیدهای آمینه موجود در عناب نیز می‌تواند متفاوت باشد و میو‌های عناب می‌توانند ۲ تا ۱۰ نوع اسید‌آمینه را در بر بگیرند. مقدار آمینو‌اسید در عناب وحشی از عناب کشت شده متفاوت است.
• کربوهیدرات‌ها: میزان فیبر خوراکی موجود در این میوه بالا بوده و یکی از دلایل خواص مفید عناب است. همچنین این میزان فیبر باعث ایجاد احساس سیری در فرد شده و به لاغری و کاهش وزن کمک می‌کند. عناب حاوی پکتین نیز است که با رسیدن میوه افزایش می‌یابد. پکتین میوه عناب دارای درجه استریفیکاسیون پایینی است (یعنی این پلی ساکارید به میزان کمی وارد واکنش با گروه‌های الکلی می‌شود) و می‌تواند به عنوان ژل‌کننده و قوام‌دهنده در صنایع مختلف غذایی استفاده شود. در طی تحقیقات علمی، در عصاره میوه عناب پلی ساکاریدهای اسیدی و یک پلی ساکارید خنثی یافت شده است. پلی ساکاریدهای اسیدی دارای ویژگی شلاته‌کردن (به دام انداختن) یون‌های فلزی بوده و از خود فعالیت آنتی‌اکسیدانی نشان می‌دهند.
• چربی: عناب منبع مناسبی از اسیدهای چرب ضروری است. بخش بزرگی از این چربی‌ها در عناب از اسیدهای چرب غیراشباع تشکیل شده است. این اسیدهای چرب، به خصوص پالمیتولئیک اسید، به کارکرد اسید چرب امگا ۶ کمک می‌کنند.
• ویتامین‌ها و مواد معدنی: میوه عناب نسبت به سیب، کلسیم، فسفر، کاروتن و ویتامین بیشتری دارد. مقدار ویتامین C این میوه بیشتر از پرتقال است و می‌توان از آن به عنوان یک درمان طبیعی برای مقابله با کمبود ویتامین C استفاده کرد. عناب همچنین حاوی مقادیر قابل توجهی از آهن، نیاسین، تیامین، ریبوفلاوین، فلوراید، منیزیم، روی و سدیم است. میوه خشک عناب ویتامین B6، نیاسین، تیامین و اسید پانتوتنیک بالایی دارد که به سوخت و ساز مواد مغذی اساسی در بدن (قند، پروتئین و چربی) کمک می‌کند. عناب خشک حاوی ۷۹ میلی‌گرم کلسیم است و می‌تواند ۸ درصد از مقدار روزانه توصیه شده (RDI) کلسیم بدن را تأمین کند. این میوه به تقویت استخوان‌ها و دندان‌ها، انتقال پیام‌های عصبی، لخته شدن خون و انقباضات عضلانی کمک می‌کند.
• مواد شیمیایی گیاهی (فیتوکمیکال‌ها): عناب به صورت اعجاب‌آوری غنی از مواد مغذی گیاهی که فعالیت‌های خاص زیستی دارند (فیتونوترینت‌های زیست فعال) است و فعالیت آنتی‌اکسیدانی بالاتری نسبت به گیلاس، انگور و سیب از خود نشان می‌دهد. فلاونوئیدها، کاروتن، بتا‌توکوفرول و آنتوسیانین‌ها نیز به طور سرشار در عصاره عناب وجود دارد. همچنین این میوه غنی از ماده‌ای به نام تانن است که دارای خواص ضد‌التهابی بوده و به لخته شدن خون کمک می‌کند.
فواید و خواص عناب
خواص ضد سرطانی
در مطالعات علمی با استفاده از روش کشت سلولی، مشاهده شده که عصاره عناب روی چندین نوع سلول تومور، ویژگی ضد‌سرطانی از خود نشان داده است. همچنین در نتایج این بررسی‌ها اشاره شده است که اسیدهای تری‌ترپنیک می‌توانند جزو مواد زیست فعال مؤثر بر سرطان باشند. علاوه بر این، پلی‌ساکاریدهای عناب می‌توانند با مکانیسم‌های مختلفی مانند القای آپوپتوز (تورم و متلاشی شدن) سلول‌های توموری، جلوگیری از سرطانی شدن (اُنکوژنز)، گسترش سلول‌های تومور و بهبود پاسخ ایمنی به تومورها، فعالیت ضد‌سرطانی از خود نشان دهند.
خواص ضد التهابی
تولید گونه‌های فعال اکسیژن (ROS) که بسیار ناپایدار هستند منجر به التهاب سلول‌های خونی می‌شود که به دنبال آن زمینه برای التهاب مفصلی مزمن و بسیاری دیگر از اختلالات متابولیک مرتبط فراهم می‌شود. تری‌ترپن‌های موجود در عصاره عناب به دلیل توانایی در جلوگیری از فعالیت گونه‌های فعال اکسیژن کارکرد ضد التهابی از خود نشان می‌دهند و در این زمینه مؤثرند.
کمک به کاهش وزن
میوه های عناب منبع غنی از پروتئین و فیبر و بسیار کم کالری هستند. وقتی مصرف می شود نیازهای تغذیه ای را برآورده و احساس سیری ایجاد می کند. همچنین برای کاهش سطح گلوکز که از افزایش وزن اضافی، به ویژه چربی شکم جلوگیری می کند، مفید است.
محرک سیستم ایمنی
میوه عناب سرشار از انواع آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد معدنی ضروری است که در کنار هم در تقویت پاسخ ایمنی بدن مفید هستند.
خواص میکروبی
بسیاری از مطالعات گزارش داده‌اند که عناب دارای ویژگی ضد باکتریایی در برابر باکتری‌های گرم مثبت (گروهی از باکتری‌ها) است.
محافظت از کبد
بسیاری از تحقیقات تأیید کرده‌اند که با توجه به اینکه عناب می‌تواند از استرس اکسیداتیو و اختلالات التهابی جلوگیری کند، در نتیجه از کبد محافظت می‌کند. همچنین دیده شده است که عصاره‌های پلی‌ساکاریدی عناب اثر قابل توجهی بر استئاتوز کبدی ناشی از فروکتوز (حالت خفیفی از بیماری کبد که در اثر مصرف زیاد از حد قند فروکتوز موجود در میوه‌ها، آب‌میوه‌ها، سبزیجات و عسل، ایجاد می‌شود و در آن قطرات چربی درون سلول‌های کبد یافت می‌شود) و دیس لیپیدمی (کبد چرب غیر الکلی) از طریق کاهش سطح گلوکز و انسولین دارند.
کنترل فشار خون
میوه عناب یک درمان عالی برای حفظ فشار خون طبیعی است. با افزایش سطح نیتریک اکسید و در نتیجه کاهش فشار خون، به جریان خون در مغز کمک می کند. همچنین میوه های عناب حاوی مقادیر زیادی پتاسیم و مقدار کمی سدیم هستند. این به گشاد شدن عروق و حفظ فشار خون مطلوب کمک می کند.
بهبود خواب و عملکرد مغز
عناب به طور گسترده در طب جایگزین برای بهبود کیفیت خواب و عملکرد مغز استفاده می‌شود. تحقیقات جدید نشان می‌دهند که آنتی‌اکسیدان‌های منحصربه‌فرد عناب می‌توانند عامل این تأثیرات مثبت باشند. این تحقیقات نشان داده است که عصاره میوه و دانه عناب باعث افزایش زمان و کیفیت خواب در موش‌ها می‌شود. همچنین، این میوه اغلب توسط پزشکان طب جایگزین برای کاهش اضطراب تجویز می‌شود. به علاوه، مطالعات دیگری نشان داده‌اند که عناب می‌تواند در بهبود حافظه مؤثر باشد و به محافظت از سلول‌های مغز در برابر آسیب‌های ترکیبات تخریب‌کننده اعصاب کمک کند.
بهبود سلامت گوارش
میوه عناب دارای مقدار زیادی فیبر است که به جلوگیری از یبوست مزمن کمک می کند. فیبر به عنوان یک ملین خوب عمل می کند که حرکت روده را آسان تر می کند.عناب همچنین حاوی پکتین است که خواص ضد اسهالی دارد.
آنتی اکسیدان قوی
میوه های عناب بسیار غنی از ویتامین C هستند و حاوی یک ترکیب شیمیایی به نام بتولنیک اسید می باشند که به افزایش سطح گلوتاتیون کمک می کند و از استرس اکسیداتیو محافظت می کند.
تسکین سرفه
میوه عناب حاوی آنزیم خاصی به نام بروملین است که برای کاهش بلغم و تجمع مخاط کاربرد دارد. بنابراین به پاکسازی مسیرهای تنفسی و حفره های سینوسی کمک می کند.
ضد حساسیت
میوه های عناب دارای خواص ضد هیستامین هستند. این به تثبیت ماست سل ها کمک می کند که خواص ایمنی را تعدیل کرده و از واکنش آلرژیک جلوگیری می کند. مطالعات همچنین نشان می دهد که نقش بالقوه ای در درمان آنافیلاکسی دارد.
جلوگیری از پوکی استخوان
عناب حاوی انواع زیادی از مواد معدنی مانند منگنز ، مس ، پتاسیم و منیزیم است که برای سلامت استخوان ها ضروری است. این باعث تقویت استخوان ها به ویژه در افراد مسن مبتلا به پوکی استخوان می شود.
پاکسازی خون
میوه عناب حاوی ساپونین ها و آلکالوئیدها است که مستقیماً با سم زدایی خون ارتباط دارد. سموم مضر خون را از بین می برد و آن را تقویت می کند و بدن را از بیماری های مختلف مرتبط با خون مصون می کند.
خواص ضد پیری
میوه عناب یک عامل ضد پیری عالی است. از آنجا که این میوه حاوی مقادیر زیادی ویتامین C است ، از چروک ، رسوب ملانین و رنگدانه جلوگیری می کند.
معایب احتمالی عناب
این میوه تقریباً بی‌خطر بوده و اکثر افراد می‌توانند از خواص عناب بهره‌مند گردند. با این حال ممکن است با داروی ضد افسردگی ونلافاکسین یا سایر مهارکننده‌های بازجذب سروتونین ـ نوراپی نفرین (SNRIs) تداخل نشان دهد. همچنین مطالعات حیوانی نشان داده‌اند که عصاره عناب ممکن است اثرات برخی داروهای ضد تشنج از جمله فنی‌توئین، فنوباربیتال و کاربامازپین را تقویت کند.
بنابراین اگر هر یک از این داروها را مصرف می‌کنید، بهتر است قبل از افزودن عناب به رژیم غذایی خود حتماً با پزشکتان مشورت کنید.
توصیه می شود قبل از خوردن میوه عناب با پزشک مشورت کنید اگر فرد مبتلا به موارد زیر است:
• انگل های روده
• بلغم بیش از حد
• نفخ
بیماری های دهان و دندان
عناب را چگونه مصرف کنیم؟
این میوه، کوچک و شیرین است که دو دانه درون خود دارد. عناب خشک بافتی سفت و جویدنی و طعمی شبیه به خرما دارد. طعم عناب خام شیرین و مانند سیب است و می‌توان آن را به عنوان میان وعده استفاده کرد. عناب خشک نیز معمولاً برای استفاده در دسرها یا خوردن به تنهایی فروخته می‌شود. با این حال، به خاطر داشته باشید که میوه‌های خشک کالری بیشتری نسبت به میوه‌های تازه دارند. همچنین، منبع غنی قند هستند و مصرف آنها در رژیم غذایی باید کنترل شده باشد.
چای عناب
می‌توانید از عناب به عنوان چای و دمنوش استفاده کنید. به این صورت که میوه‌های ترک‌خورده عناب را مانند چای معمولی دم کنید و از نوشیدن آن لذت ببرید. (عناب را نجوشانید) همچنین، می‌توانید یک تکه زنجبیل و یک چوب دارچین به دمنوش خود اضافه کنید تا هم فواید سلامتی و هم عطر نوشیدنی خود را تقویت کنید.
دیدگاه