عوارض جانبی گیاهان دارویی | گیاهان دارویی و آسیب به کبد و کلیه | گیاهان دارویی و تداخلات دارویی

گیاهان دارویی نیز مانند داروهای شیمیایی با مصرف نابه‌جا یا طولانی مدت می‌توانند عوارض جانبی در فرد ایجاد کنند.

عوارض جانبی گیاهان دارویی

با توجه به رشد صنعت داروسازی در سراسر جهان اما همچنان داروهای گیاهی از محبوبیت بالایی برخوردار هستند. در بسیاری از موارد افراد و بیماران تصور می کنند که داروهای گیاهی در مقایسه با داروهای شیمیایی از عوارض جانبی کتری برخوردار هستند و یا اینکه اساساً ضرری ندارند اما این تصور اشتباه است زیرا زیاده روی در مصرف این داروها و یا مصرف نادرست آنها نیز می تواند باعث مشکلات زیادی برای افراد گردد.

مصرف خودسرانه داروهای گیاهی و بدون نظارت پزشک، می‌تواند پیامدهای خطرناکی به همراه داشته باشد. گیاهان دارویی به هیچ وجه خالی از عارضه نیستند چون اثرات درمانی آنها مدیون مواد شیمیایی است که داخل گیاهان دارویی نهفته است و می‌تواند علاوه بر اثرات درمانی باعث عوارض جانبی در شخص شود.

گیاهان دارویی و آسیب به کبد و کلیه

برخی گیاهانی که به عنوان گیاهان دارویی مورد استفاده قرار می گیرند می‌توانند منبع خطرناکی از سموم باشند و به اعضای بدن آسیب برسانند. بیشتر دارو‌ها پس از مصرف باید در کبد تجزیه و متابولیت‌های حاصل از آن بسرعت دفع شوند. این متابولیت‌ها برای بدن ضرر دارند و باعث آسیب به کبد و از کارافتادن کلیه‌ها می‌شوند و به تبع آن در کارکرد اعضای دیگر بدن نیز اختلال ایجاد می‌کنند.

به عنوان مثال چای سبز از جمله گیاه داروییاست که مصرف بیش از دُز تعیین شده آن باعث مسمویت کبدی یا آسیب به کبد می‌شود.

گیاهان دارویی و تداخلات دارویی

تداخل داروهای گیاهی یا گیاهان دارویی با داروهای روتین از چند جهت مهم است: این مواد عوارض داروهای شیمیایی را افزایش می دهند، در جذب داروها تداخل ایجاد می کنند، در مسیر متابولیسمی آنها اختلال ایجاد می کنند و اثرات درمانی داروها را بلاک می کنند.

بخش زیادی از عوارض جانبی این دارو‌ها به تداخلات دارویی حاصل از آن‌ها برمی‌گردد. بعضی از این دارو‌ها با غذایی که فرد می‌خورد، تداخل دارد و ممکن است باعث تولید موادی شود که برای بدن مضر است یا جلوی بخشی از عملکرد بدن را بگیرد.

مثالی از تداخل دارویی در گیاه جینسینگ به وضوح دیده می‌شود. این گیاه برای ایجاد مقاومت در مقابل استرس و ایجاد انرژی و حس سرزندگی در افراد استفاده می‌شود، اما در کنار این خواص مفید، اثربخشی داروی وارفارین را در افرادی کاهش می‌دهد که این دارو را مصرف می‌کنند. وارفارین دارویی است که از لخته‌شدن و انعقاد خون جلوگیری می‌کند، اما جینسینگ گیاهی است که دقیقا عکس این عمل را انجام می‌دهد و افزایش خطر ایجاد لخته در خون را به همراه دارد. طبیعی است که مصرف جینسینگ اثر وارفارین را کاهش می‌دهد. از طرفی جینسینگ فشار خون را افزایش می‌دهد که می‌تواند تهدید برای کسانی باشد که به فشار خون بالا مبتلا هستند.

گیاه دیگری که به عنوان دارو مورد استفاده قرار می‌گیرد، چای سبز است. چای سبز در درمان افسردگی و افزایش تمرکز کاربرد دارد. همچنین برای کاهش وزن از این گیاه استفاده می‌کنند. حتی برای درمان بسیاری از سرطان‌ها ازجمله سرطان معده و کبد مورد استفاده قرار می‌گیرد. در کنار همه این خواص مفید، مصرف طولانی مدت چای سبز عوارض زیادی به همراه دارد. عوارضی همچون مشکلات کبدی، ناراحتی شکمی، سردرد، مشکلات خواب، ضربان قلب نامنظم، سرگیجه و کاهش جذب آهن توسط بدن. این گیاه همچنین با داروهای شیمیایی بسیاری مثل آمفتامین، افدرین و بعضی آنتی‌بیوتیک‌ها تداخل دارد و مصرف همزمان گیاه با این دارو‌ها عملکردشان را مختل می‌کند.

چند مثال درباره عوارض گیاهان دارویی

1. عوارض پوست درخت بید

از جمله داروهایی که منشأ طبیعی دارد آسپرین است که به‌طور طبیعی در پوست درخت بید، یافت می‌شود و حتما می‌دانید اگر این دارو درست استفاده نشود می‌تواند عوارضی را در پی داشته باشد و به این خاطر است که همچون داروهای مرسوم به آن نگاه می‌کردید.

2. عوارض گیاه تخم کتان

بسیاری از شما برای کاهش وزن خود ابتدا به سراغ گیاهان می‌روید با این دید که هیچ عارضه‌ای برای شما ندارند و اگر بخواهیم مثالی بیاوریم، می‌توان تخم کتان (نام علمی: linum usitatissimum) را مثال زد؛ اما اگر مدارکی معتبر آورده شود که نشان دهد می‌تواند مشکلات گوارشی را ایجاد کند.

3. عوارض گیاه شیرین بیان

همچنین برای گیاهی مانند شیرین بیان (نام علمی: Glycyrrhiza glabra) موارد استفاده زیادی مانند درمان سرفه و زخم معده ذکر شده است اما در کنار این اثرات آیا می‌دانستید که عوارضی مانند افزایش فشار خون و یا اختلال در ریتم قلب را می‌تواند به همراه داشته باشد؟

4. عوارض گیاه جینکو

جینکو (نام علمی: ginkgo biolba) نیز از جمله گیاهانی است که امروزه برای افزایش حافظه و یا افزایش عملکرد مغزی استفاده می‌شود ولی باید این موضوع را بدانید که می‌تواند ریسک خونریزی را بالا ببرد و این مشکل زمانی جدی‌تر می‌شود که فرد از داروهای ضد انعقاد دیگری مانند وارفارین هم استفاده می‌کند.

چه افرادی نباید از گیاهان دارویی استفاده کنند؟

- افرادی که از داروهای دیگری هم استفاده می‌کنند.
- افرادی  که به بیماری‌های جدی مبتلا هستند، مانند: مشکلات کبدی یا کلیوی.
- افرادی که عمل جراحی را در پیش رو دارند.
- زنان باردار و شیرده
- افراد مسن
- کودکان، به این نکته توجه کنید که گیاهان دارویی و یا داروهای مرسوم باید دور از دسترس اطفال نگهداری شوند.