فیبروم رحم تغییراتی است که در بافت عضلانی رحم ایجاد می شود، این تغییرات منشا ژنتیکی دارند بدین معنا که اگر بیماری قرار است مبتلا به فیبروم شود، این فیبروم ها از دوران جنینی سلول هایش در بافت رحم فرد ایجاد می شود و بتدریج با بزرگ شدن رحم، تغییرات هورمونی، بلوغ و افزایش سن فیبروم ها آرام آرام بزرگ می شوند.
فیبروم رحم چیست؟
فیبروم رحم در واقع توده ای در رحم یا روی رحم است که به صورت غیر طبیعی رشد می کند. ممکن است این توده ها بسیار بزرگ باشند و باعث درد شکمی و خونریزی شدید قاعدگی شوند. گاهی اوقات نیز ممکن است هیچگونه علائمی نشانه و علامتی نداشته باشند. این توده ها معمولا خوش خیم بوده و سرطانی نیستند.
توده های خوش خیم رحم یا فیبروم که اصطلاحا میوم هم به آنها گفته می شود در بخش های مختلفی از رحم مانند دیواره داخلی یا خارجی رحم رشد می کنند. اگر فیبروم ها در خارج از رحم رشد کنند می تواند بر روی اندام های تحتانی بدن مانند روده، مثانه، معده و حتی کلیه نیز را تحت تاثیر قرار دهد. فیبروم ها معمولا درمان دارویی ندارند و صرفا زمانی نیاز به درمان پیدا می کنند که بیمار دچار علائم خاصی شود.
علائم وجود فيبروم رحم
در اکثر مواقع فیبروم های رحمی هیچ گونه علائم و نشانه ای ندارند به همین علت خانم ها متوجه آن نمی شوند. اما علائم فیبروم می تواند به شرح زیر باشد:
- درد و فشار در قسمت لگن
- خونریزی بین دوره های قاعدگی
- نفخ و بزرگ شدن شکم یا احساس پر بودن شکم و سنگینی در شکم و لگن
- خونریزی غیر طبیعی و زیاد قاعدگی ۷ روز یا بیشتر
- کمردرد
- پا درد
- درد در هنگام برقراری رابطه جنسی
- یبوست
افراد در معرض ابتلا به فیبروم رحم
- خانم های بالای ۳۰ سال
- کمبود ویتامین دی
- سابقه خانوادگی ابتلا به فیبروم
- اضافه وزن
- فشار خون بالا
عوارض فیبروم رحم
اگرچه فیبروم های رحمی معمولا خطرناک نیستند، اما می توانند باعث ناراحتی شوند و منجر به بروز عوارض خطرناکی شوند. از مهمترین عوارض آنها کاهش تعداد گلبول های قرمز خون (کم خونی) به دلیل خونریزی سنگین است که باعث ضعف و خستگی می شود. اگرچه به ندرت، ولی گاهی برای جبران این کمبود، انتقال خون ضروری می شود.
دلایل ایجاد فیبروم رحم
اگرچه، علت میوما کاملا مشخص نیست، اما تحقیقات انجام شده و مطالعات بالینی به عوامل زیر اشاره میکنند:
1. تغییرات ژنتیک
بسیاری از فیبروم ها حاوی تغییراتی در ژنها هستند که این تغییرات در سلولهای طبیعی عضله رحم دیده نمی شود.
2. هورمون ها
استروژن و پروژسترون، دو هورمون تحریک کننده رشد دیواره رحم هستند و در طول چرخه قاعدگی آنجا را برای بارداری احتمالی آماده سازی می کنند و به نظر میرسد در تقویت رشد فیبرومها موثرند. میوماها گیرندههای استروژن و پروژسترون بیشتری نسبت به سلولهای عضلانی طبیعی رحم دارند و به همین دلیل است که پس از یائسگی کوچک می شوند.
3. سایر فاکتورهای رشد
عواملی که برای حفظ بافت ها به بدن کمک میکنند، مانند فاکتور رشد شبه انسولین نیز، میتوانند بر رشد فیبروم تأثیر بگذارند.
4. ماتریس خارج سلولی (ECM)
ماتریس خارج سلولی ماده ای است که مثل ملات بین آجر عمل می کند و باعث می شود سلول ها به هم بچسبند. این ماده در فیبروم ها افزایش می یابد و آنها را فیبری می کند. به علاوه، فاکتورهای رشد را ذخیره می کند و از این طریق هم باعث ایجاد تغییرات بیولوژیکی در سلول ها می شود.
انواع فیبروم رحم
فیبروم ها معمولا یا داخل رحم و یا روی رحم بوجود می آیند. در زیر به انواع آن اشاره می شود:
فیبروم داخلی
فیبروم داخلی یکی از شایع ترین نوع فیبروم رحم است که در قسمت دیواره ماهیچه های رحم ایجاد می شود. فیبروم ها مستعد بزرگ شدن هستند و باعث بزرگی و کشیده شدن رحم می شوند.
فیبروم ساب سروز
این نوع فیبروم خارج از رحم تشکیل می شود و باعث بزرگ شدن یک سمت از رحم می شود.
فیبروم ساقه دار یا پدانکولیت
فیبروم ساقه دار در واقع همان فیبروم ساب سروز است که شکل باریک و دراز پیدا کرده است.
فیبروم ساب موکوزال
این نوع فیبروم در سطح میانی ماهیچه رحم یا میومتریوم تشکیل می شود. این نوع فیبروم به ندرت اتفاق می افتد. ولی در صورت تشکیل این نوع فیبروم باعث ایجاد دردهای شدید قاعدگی و خونریزی زیاد می شود.
روش های تشخیص فیبروم رحم
فیبروم ها معمولا در اندازه های متوسط و بزرگ هستند که اغلب با انجام آزمایش لگن که توسط پزشک تجویز می شود، تشخیص داده می شود. همچنین از روش عکسبرداری برای تایید وجود فیبروم استفاده می شود.
سونوگرافی
در این آزمایش با استفاده از اشعه فراصوت داخل واژن و روی لگن خاصره در قسمت شکم مورد بررسی قرار می گیرد و امواج با فرکانس بالا بازتاب می شود. در صورت وجود فیبروم رحم روی صفحه نمایشی که وجود دارد، نمایش داده می شود.
نمونه برداری از رحم
در بعضی مواقع پزشک به وجود توده ی داخلی رحم و وجود سرطان شک می کند. در این صورت از یک بافت کوچک رحم نمونه برداری می کند تا توده بررسی شود. این نمونه برداری ممکن است از طریق عمل جراحی یا از راه واژن انجام شود.
هیستروسالپنوگرام
یک ماده که به اشعه ایکس حساس است و از راه واژن و دهانه رحم به داخل رحم تزریق می شود و سونوگرافی انجام می شود و از این طریق از نمای کلی رحم و لوله فالوپ عکسبرداری می شود. HSG معمولا در کسانی که فیبروم رحم داشته و یا قصد بارداری دارند انجام می شود.
سونوگرافی هیستروگرام
در ابتدا مایع از طریق لوله های رحم و واژن تزریق می شود و بعد سونوگرافی انجام خواهد شد. این سونوگرافی برای افرادی که فیبروم رحمی در سونوگرافی عادی نشان داده نشده است، مورد استفاده قرار می گیرد.
هیستروسکوپی
این روش به وسیله یک میله که یک دوربین در نوک آن متصل شده است وارد فضای رحم شده و توسط یک صفحه نمایش، داخل رحم نشان داده می شود. این روش برای آن دسته از فیبروم هایی که داخل رحم رشد کرده اند مناسب است و فیبروم های خارج رحم و روی دیواره رحم را نمایش نمی دهد.
درمان فیبروم رحم
گزینه های درمان فیبروم زیاد است که پزشک در مورد آن تصمیم می گیرد. میوما در بسیاری از موارد بدون علامت یا دارای علائم خفیفی است که فرد می تواند به زندگی عادی خود ادامه دهد. در این موارد میوما بندرت مانع بارداری می شود. معمولا به آرامی رشد میکند و بعد از یائسگی همراه با کاهش سطح هورمون های تولید مثلی کوچک می شود.
درمان با دارو
با توجه به اندازه و محل قرار گیری آن ممکن است پزشک شروع به دارو درمانی کند. داروهای فیبروم رحمی هورمونهایی را هدف قرار می دهند که چرخه قاعدگی را تنظیم می کند و علائمی مانند خونریزی شدید قاعدگی و فشار لگن را درمان می کنند. آنها فیبروم ها را کاملا از بین نمی برند، اما ممکن است باعث کوچک شدن آنها شوند.
سونوگرافی متمرکز شده
سونوگرافی متمرکز شده (FUS) یک روش درمانی غیر تهاجمی، بی خطر و موثر برای از بین بردن میوم است. این روش نیازی به برش ندارد و سرپایی انجام می شود. بیمار داخل یک اسکنر MRI قرار می گیرد که مجهز به سونوگرافی است. تصاویر محل دقیق فیبروم ها را به پزشک می دهد و به کمک امواج صوتی (فراصوت) بافت میوما گرم شده، از بین می رود.
آمبولیزاسیون شریان رحمی
ذرات كوچك (عوامل آمبوليك) به درون سرخرگهای تغذیه کننده رحم تزریق و جريان خون به سمت فيبروم ها قطع مي شود و منجر به كاهش و از بین رفتن آنها مي شود.
فرسایش بسامد (فرکانس) رادیویی
در این روش، از انرژی فرکانس رادیویی برای تخریب و از بین بردن فیبرومهای رحمی و رگهای خونی تغذیه کننده آنها استفاده میشود. این کار را می توان در طی یک عمل لاپاراسکوپی یا خارج رحمی انجام داد. روشی مشابه به نام کرایومیولیز نیز میوما را با انجماد از بین می برد.
میومکتومی لاپاروسکوپی یا رباتیک
میومکتومی رباتیک به پزشک نمایی بزرگتر و سه بعدی از رحم می دهد، و جراح با استفاده از دوربین کوچک متصل به یکی از ابزارها، ناحیه شکم را روی مانیتور مشاهده میکند. این روش دقت و انعطاف پذیری بیشتری نسبت به روش ها دارد. جراح با استفاده از ابزارهای باریک وارد شده از برشهای کوچک در شکم، میوما را برداشته و رحم را تغییر نمیدهد.
میومکتومی هیستروسکوپی
در صورتی که میومها در داخل رحم باشند (ساب موکوزال) این روش گزینه خوبی است. جراح با استفاده از وسایل وارد شده از طریق واژن و دهانه رحم به رحم، به آنها دسترسی پیدا کرده و آنها را از بین می برد.
میومکتومی شکم
وقتی فیبروم ها متعدد، بسیار بزرگ یا بسیار عمیق هستند، پزشک ممکن است از روش جراحی باز شکمی برای از بین بردن آنها استفاده کند. اما جای زخم بعد از عمل می تواند در باروری آینده تأثیر بگذارد.
برخی از منابع درمان های جایگزین مانند رژیم غذایی خاص، مگنت تراپی، گیاهان دارویی یا هومیوپاتی را ترویج می کنند. تاکنون هیچ مدرک علمی برای حمایت از اثربخشی این تکنیک ها در دست نیست.
دیدگاه