کلیسای سنت باسیل روسیه؛ آرامش مومنانه در کلیسای ایوان مخوف

کلیسای جامع سنت باسیل مشهورترین اثر هنری معماری مسکو است. این بنا که «کلیسای جامع پوکروفسکی» یا «کلیسای جامع شفاعت باکره در کنار خندق» نیز نامیده می‌شود، شناخته‌شده‌ترین ساختمان روسی است. این کلیسای جامع برای روس ها همان برج ایفل برای فرانسوی ها است و نمادی افتخارآمیز از گذشته، حال و آینده آنها است.

کلیسای جامع سنت باسیل چه زمانی ساخته شد؟

کلیسای جامع سنت باسیل برای اولین بار در اواسط دهه 1550 توسط ایوان چهارم یا ایوان مخوف - اولین تزار روسیه - برای جشن گرفتن به دلیل شکست خانات‌های تاتار کازان و آستراکان ساخته شد.

او از نظر روانی بی ثبات، سلطه جو، پارانوئید و انتقام جو بود. شایعات حاکی از آن است که او عروس باردار خود را به دلیل لباس پوشیدن به شکلی که به نظر او نامناسب بود کتک زد و وقتی شوهرش (پسر ارشد و وارث ایوان) پس از سقط جنین در اثر ضرب و شتم به پدرش مقابله کرد، ایوان مخوف او را کشت.

سنت باسیل مجموعه ای از ساختمان ها است - یک کلیسای مرکزی که توسط 9 کلیسای کمکی احاطه شده است، هشت کلیسا به هشت پیروزی ایوان بر تاتارها اختصاص یافته است، و یک کلیسا کوچکتر به سنت باسیل تقدیم شده است. این قدیس مشهور مسکو در محوطه دفن شد و نام او بعداً به نام کلیسای جامع تبدیل شد.

چه کسی کلیسای جامع سنت باسیل را ساخت؟

طبق تاریخ آن زمان، کلیسای جامع سنت باسیل توسط دو معمار روسی طراحی شده است: بارما و پست نیک. نظریه دیگری نشان می دهد که یاکولف و بارما یک نفر بودند. بسیاری از مورخان روسی بر این باورند که معماران کور نشدند و برای ساختن کلیساهای بیشتری در روسیه رفتند.

روایت سوم می گوید که معبد تحت هدایت یک معمار از اروپای غربی ساخته شده است. ترکیب غیرمعمول کلیسای جامع سنت باسیل و ترکیبی از عناصر تزئینی روسی و اروپای غربی ثابت می کند که تأثیر متمایزی از خارج وجود داشته است. با این حال آخرین روایت هیچ مدرکی در تواریخ ندارد.

کلیسای جامع سنت باسیل در میدان سرخ همچنان غیرمعمول ترین کلیسای روسیه است و به نمادی مرموز از خود مسکو تبدیل شده است که از انقلاب و دوران شوروی جان سالم به در برده است.

معماری کلیسای جامع سنت باسیل

در حالی که منشا طرح های آن مورد بحث است، سنت باسیل یک شاهکار معماری باورنکردنی است که نشان دهنده اوج معماری ملی روسیه است. کلیسای جامع دارای نقشه زمین متقارن با ده کلیسای کوچک است: هشت کلیسای کوچک نهمین کلیسای مرکزی را که کلیسای شفاعت نامیده می شود احاطه کرده اند و کلیسای دهم بر روی قبر سنت باسیل در سال 1588 اضافه شد.

کلیسای جامع از آجر ساخته شده است. در قرن شانزدهم، این ماده نسبتاً جدید بود: قبلاً مصالح سنتی کلیساها سنگ آهک بود.

پایه کلیسا با سنگ سفید و کلیساهای منفرد با آجر قرمز ساخته شده بودند. پشت آن آجر، قاب های چوبی از ارتفاع کلیسا بالا می روند. آجر قرمز یک ماده جدید روز بود و معماران از آن هم به صورت عملی و هم به صورت تزئینی استفاده می کردند.

کلیسای جامع سنت باسیل یک منظره دیدنی است که دارای ویژگی های منحصر به فرد بسیاری است:

1. گنبدهای پیازی: سنت باسیل دارای 9 گنبد پیازی شکل است که با رنگ های پر جنب و جوش، راه راه آب نباتی و الگوهای چرخشی نقاشی شده است

2- رنگ‌ها: این کلیسای نمادین ابتدا با سنگ سفید و آجر قرمز ساخته شد و در طول قرن‌ها رنگ به خود گرفت. رنگ‌های روشن‌تر در روسیه قرن هفدهم مرسوم بود، بنابراین گنبدهای پیازی طلاکاری شدند و درج‌های سرامیکی برای ایجاد رنگ‌های آبی، قرمز، سبز و دیگر رنگ‌ها به آن اضافه شد.

3- اشکال و نقوش متضاد: آجرها و سرامیک‌ها با الگوهای مختلف، مناره‌ها، طاق‌ها و گنبدهای سنت باسیل را زینت می‌دهند و ظاهری پویا به ساختمان می‌بخشند. صلیب‌های زاویه‌دار در بالای گنبدهای گوی‌مانند قرار می‌گیرند و در کنار هم شکل و زاویه ایجاد می‌کنند. گنبدها همچنین دارای خطوط متقاطع و چرخشی هستند و بر روی پایه‌های استوانه‌ای قرار دارند.

نجات کلیسای سنت باسیل از نابودی استالین

هنگامی که بلشویک ها به قدرت رسیدند، کلیسای جامع بسته شد، ناقوس ها آب شدند و کشیش آن کشته شد. با وجود مشکلاتی که به نظر می رسید همیشه آن را احاطه کرده بود، سنت باسیل نماد کلیسای ارتدکس روسیه، معنویت و میهن پرستی باقی مانده است.

یکی از معاونان برجسته استالین به نام لازار کاگانوویچ می خواست نماد نمادین میدان سرخ را محو کند تا گذرگاهی برای تانک های رژه باز کند. اما استالین با این طرح موافقت نکرد و در واکنشی خشم آلود فریاد زد آن را به عقب برگردان.

اما چه کسی رهبر شوروی را متقاعد کرد که کلیسای جامع معروف جهان را نجات دهد؟ بسیاری بر این باورند که معمار، پتر بارانوفسکی، برنامه ای را که برای نابودی کلیسا برنامه ریزی شده بود، نجات داد. او تلگرافی برای استالین فرستاد و نوشت: «مسکو. کرملین به رفیق استالین. لطفاً از تخریب سنت باسیل جلوگیری کنید زیرا باعث آسیب سیاسی به دولت شوروی می شود.»

هیچ کس تا به حال تلگرام مورد نظر را ندیده است. سایر سناریوها از تهدید به خودکشی بارانوفسکی، حبس کردن خود در کلیسای جامع حکایت دارد.

  یک چیز مسلم است: کلیسای جامع سنت باسیل امروز با افتخار در میدان سرخ ایستاده و میلیون‌ها گردشگر مجذوب را از سراسر جهان جذب می‌کند، و پتر بارانوفسکی فردی است که باید برای آن تشکر کرد.