آنوسکوپی یا معاینه مقعدی | نحوه انجام آنوسکوپی | عوارض آنوسکوپی

آنوسکوپی یا معاینه مقعد یک روش پزشکی ساده برای معاینه است که می تواند به پزشک کمک کند تا هرگونه ناهنجاری در دستگاه گوارش را به طور دقیق تشخیص دهد.

آنوسکوپی

آنوسکوپی یا معاینه مقعدی یک روش پزشکی ساده است که می تواند به پزشک در تشخیص یک ناهنجاری در مجاری گوارشی شما خصوصا مقعد و رکتوم کمک کند. برای انجام معاینه مقعدی، پزشک یک وسیله به نام دستگاه آنوسکوپ را وارد مقعد شما می کند. این آنوسکوپ عموما از پلاستیک یا استیل بدون رنگ ساخته شده است. آنوسکوپ این امکان را به پزشک می دهد تا در طول معاینه مقعدی بافت داخل نواحی مقعد و رکتوم را مشاهده کند.

معاینه مقعدی می توانند به تشخیص چندین بیماری و شرایط که بخش پایینی روده شما را تحت تاثیر قرار می دهند کمک کند. این ها شامل سرطان، شکاف هایی در بافت به نام فیشر، هموروئیدها (وریدهای متورم در اطراف مقعد و رکتوم) و پولیپ های رکتوم می باشند.

یکی از تصمیماتی که پزشک ممکن است بگیرد، این است که آیا نیاز است آزمایشاتی همراه با آنوسکوپی انجام شود یا خیر.

این آزمایشات می توانند شامل موارد زیر باشند:

• معاینه رکتوم دیجیتال یا DRE: این روش معاینه شامل قرار دادن انگشت همراه با دستکش روغن کاری شده از طریق مقعد در راست روده است. این کار با هدف حس کردن هرگونه ناهنجاری داخل مقعد انجام می شود.

• بیوپسی یا نمونه برداری: بسته به نتایج آزمایش آنوسکوپی ، پزشک شما ممکن است بخواهد نمونه کوچکی از بافت کانال رکتوم را برای آزمایشات بیشتر بگیرد.

تشخیص بیماری های گوارشی با آنوسکوپی

با آنوسکوپی می توان تعدادی از مشکلات دستگاه گوارش و رکتوم را به خوبی تشخیص داد. از جمله:

آبسه

آبسه توده چرکی است که می تواند باعث تورم و سایر مشکلات در بافت اطراف مقعد شود. آبسه می تواند به دلیل موارد زیر ایجاد شود:

• انسداد غده

• عفونت ناشی از شقاق

• عفونت مقاربتی (STI)

• بیماری التهابی روده (IBD)

IBD شامل کولیت اولسراتیو و بیماری کرون بوده که با التهاب غشای مخاطی دستگاه گوارش مشخص می شود.

شقاق مقعدی (فیشر)

شقاق مقعدی شکافی کوچک در بافت اطراف مقعد است که می تواند به دلیل موارد زیر ایجاد شود:

• یبوست

• اسهال مزمن

• کاهش جریان خون

شکاف مقعدی همچنین می تواند پس از زایمان یا در افراد مبتلا به بیماری کرون ظاهر شود. این بیماری را می توان در افراد و هر سنی مشاهده کرد. لازم به ذکر است که این عارضه در نوزادان شایع است.

بواسیر

بواسیر رگهای متورم اطراف یا داخل مقعد و راست روده هستند. که دو نوع هموروئید داخلی و خارجی دارند. این رگها وقتی تحت فشار اضافی قرار می گیرند متورم می شوند و تبدیل به توده های بواسیری می شوند.

بواسیر در خانم های باردار بسیار شایع است و همچنین می تواند به دلیل عفونت یا کشیدگی عضلات اسفنکتر هنگام دفع مدفوع رخ دهد. تورم این رگها در رکتوم میتواند دردناک باشد و در موارد پیشرفته باعث خونریزی شود.

پولیپ

پولیپ ها رشد هایی هستند که از پوشش راست روده یا روده بزرگ (کولون) خارج می شوند. معمولاً خوش خیم هستند ، اما برخی از آنها می توانند سرطانی شوند. غربالگری منظم می تواند در جلوگیری از تبدیل شدن مشکل جدی پولیپ بسیار موثر باشد.

سرطان

سرطان می تواند قسمت پایین دستگاه گوارش از جمله مقعد و راست روده را درگیر خود کند. با این حال، سرطان در این ناحیه غیر معمول است و شیوع آن بیشتر در دستگاه گوارش و روده بزرگ می باشد.

نحوه انجام آنوسکوپی

برای انجام معاینه مقعدی بهتر است بیمار مثانه و روده های خود را قبل از معاینه تخلیه کند. که در این صورت هم بیمار در طول معاینه احساس راحتی بیشتری دارد. هم مانع خاصی (مدفوع) در محیط معاینه آنوسکوپی ندارد و تشخیص دقیقتر انجام می شود. یعنی معمولا انجام آن نیاز به بیهوشی و آمادگی سخت چند روزه کلونوسکوپی ندارد.

برای معاینه مقعد بیمار می تواند به 2 حالت آماده شود:

1. بیمار روی تخت معاینه روی 2 زانو به جلو خم شود (به حالت سجده)

2. بیمار روی تخت معاینه به شانه و پهلوی چپ دراز کشیده و زانوهای خود را با دو دست بگیرد وبه سمت شکم جمع کند.

پزشک آنوسکوپی را که از قبل با مواد ضد عفونی مناسب استریل شده است به ژل لیدوکائین آغشته کرده از راه مقعد وارد قسمت پائینی روده می کند. از بیمار می خواهد که نفس عمیق بکشد و عضلات کف لگن و مقعد خود را شل کند. با این کار ورود آنوسکوپ آسانتر می شود.

زمان انجام معاینه ی مقعدی بسیار کوتاه و در حد 1 تا 2 دقیقه است. پس از دیدن دقیق مخاط مقعد و روده و پیدا کردن هر نوع مشکل مقعدی مثل فیشر و هموروئید (داخلی و خارجی) توده یا پولیپ و آبسه و فیستول و هر نوع التهاب و زخم و… پزشک به آرامی آنوسکوپ را خارج می کند ودر پایان معاینه در همان جلسه نتیجه ی آنوسکوپی به بیمار اطلاع داده می شود.

هموروئید ها بسته به اینکه در کانال مقعدی بالای خط دندانه ای باشد یا پائین خط هموروئید داخلی یا خارجی گفته می شوند. بسته به شدت برجستگی و تورم وریدها ی مقعدی از درجه 1تا 4 درجه بندی می شوند. بر اساس تشخیص پزشک برای بیمار درمان طبی دارویی یا موضعی و یا لیزر IRC و یا حتی جراحی پیشنهاد می شود.

بنابراین برای درمان مناسب بیماری های مقعدی حتما یک تشخیص درست با یک معاینه ی مقعدی با کمک آنوسکوپ نیاز است.

البته لازم به ذکر است که بر اساس یک شرح حال دقیق و بررسی سایر علائم بالینی مثل درد شکم و اسهال خونی و کاهش وزن و بی اشتهایی و کم خونی و نیز سوابق فامیلی سرطان های گوارشی و روده ها ممکن است پزشک معالج به جای آنوسکوپی به بیمار انجام کلونوسکوپی را توصیه نماید که در این صورت روش تشخیصی کامل تر و دقیق تری برای بررسی کل روده ی بزرگ می باشد.

عوارض و خطرات احتمالی آنوسکوپی

آنوسکوپی معمولاً یک روش بدون درد است و عوارض با خطرات خاصی ناشی از انجام آن گزارش نشده است؛ اما ممکن است هنگام انجام آن احساس فشار یا تمایل به اجابت مزاج داشته باشید. اگر مبتلا به بواسیر باشید، مقدار کمی خونریزی هنگام انجام کار طبیعی است.

فراموش نکنید که آرام باشید و به پزشک خود بگویید هر لحظه چه حسی دارید. در صورت انجام بیوپسی ، ممکن است کمی احساس گزیدگی در کانال رکتوم کنید.