اختلال دیسفوریای پیش از قاعدگی این وضعیت نوعی سندرم پیش از قاعدگی (PMS) است که با افسردگی، تحریک پذیری و اضطراب قابل توجهی که یک یا دو هفته قبل از شروع قاعدگی آغاز می شود، خود را نشان می دهد. معمولاً علائم چند روز پس از عدت ماهیانه خانم از بین می روند.
اختلال دیسفوریای پیش از قاعدگی یا Premenstrual Dysphoric Disorder که به نام اختلال ناآرامی پیش از قاعدگی، اختلال افسردگی پیش از قاعدگی یا PMDD هم شناخته می‌شود؛ اختلال روانی است که در بخش اختلالات افسردگی و اختلالات دو قطبی جای گرفته و پیش از DSM 5 نامی از آن نبود. (DSM 5 نسخه پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی)
دلیل افزودن این اختلال روانی به DSM 5 این است که به مشکل نوسانات خلقی مرتبط با دوره‌ی پیش از قاعدگی توجه بیشتری شود و به زنانی که از این مشکلات رنج می‌برند خدمات درمانی بیشتر و بهتری داده شود. در این نوشته شما را با PMDD آشنا خواهم کرد. این اختلال روانی ویژه‌ی زنان است اما خواندن این نوشته را به مردان هم سفارش می‌کنم تا آگاهیشان درباره‌ی مشکلات خلقی زنان افزایش پیدا کند.
اختلال دیسفوریای پیش از قاعدگی یا PMDD
اختلال ناآرامی پیش از قاعدگی یا دیسفوریای پیش از قاعدگی (PMDD)، حالتی همانند سندرم پیش از قاعدگی یا PMS دارد اما نسبت به PMS شدیدتر است. به همین خاطر برخی از زنانی که دچار PMDD هستند آن را با PMS اشتباه می‌گیرند. اختلال دیسفوریای پیش از قاعدگی در زنانی دیده می‌شود که در ۷ روز پیش از آغاز عادت ماهانه، نشانه‌های روان‌شناختی ویژه‌ای را تجربه می‌کنند و چند روز پس از آغاز عادت ماهانه، شدت نشانه‌ها کم می‌شوند و سپس ناپدید می‌شوند. نشانه‌هایی مانند اندوه، گریه، احساس کلافگی، بی‌خوابی و پرخوابی، از دست دادن انرژی و… برخی از این نشانه‌ها هستند.
بیشتر زنان هر ماه چند روز قبل از شروع قاعدگی علائم روحی و فیزیکی خاصی را تجربه می کنند. حدود 5% زنان در سنین باروری علائم اختلال پیش از قاعدگی را تجربه می کنند که آنقدر شدید است که می تواند منجر به افسردگی های قابل توجه شده و در فعالیت های روزمره آنها اختلال ایجاد کند. 18 تا 35% زنان از علائمی رنج می برند که شدت آن کمتر است اما این علائم نیز دردسر و مشکلات خاص خودش را دارد.
اگرچه برخی اوقات این موضوع بی اهمیت شمرده می شود اما PMDD می تواند بر زندگی و روابط یک خانم اثر بگذارد و منجر به ایجاد حس ناامیدی در فرد شود. حدود 15% زنان مبتلا به PMDD اقدام به خودکشی می کنند.
علائم دیسفوریای پیش از قاعدگی یا PMDD
به طور معمول، علائم PMDD طی 7 تا 10 روز پیش از قاعدگی شروع می شود. این زمان تقریبی بوده و امکان تغییر آن وجود دارد.
علائم احساسی PMDD
- پریشانی یا عصبی بودن
- عصبانیت
- گریه
- احساس عدم کنترل
- فراموشی
- عدم علاقه به فعالیتها و روابط
- تحریک پذیری
- بدخلقی
- موارد وحشت زدگی
- پارانویا
- غمگینی
- افکار خودکشی
علائم جسمی PMDD
- آکنه
- کمر درد
- نفخ شکم
- تورم و حساسیت پستان
- مشکلات دستگاه گوارش، از جمله یبوست ، اسهال ، حالت تهوع یا استفراغ
- گرفتگی عضلات
- سرگیجه
- سردرد
- تپش قلب
- تغییر اشتها
- درد مفاصل یا عضلات
- اسپاسم عضلات
- قاعدگی های دردناک
- کاهش میل جنسی
این علائم، به ویژه علائم عاطفی، می تواند اختلال بزرگی در زندگی روزمره ایجاد کرده، مانع کار ، مدرسه یا روابط شود. با شروع قاعدگی خود به خود از بین می روند و پس از تخمک گذاری بعدی دوباره تکرار می شوند.
تشخیص PMDD یا اختلال پیش از قاعدگی
مناطقی در مغز وجود دارد که رفتار و احساسات را با توجه به رسپتورهای استروژن، پروژسترون و سایر هورمون های جنسی تنظیم می کند. این هورمون ها بر عملکرد سیستم انتقال دهنده های عصبی اثر می گذارد که بر خلق و خو و تفکر موثرند، به همین دلیل ممکن است PMDD یا همان اختلال خلقی پیش از قاعدگی اتفاق بیافتد. اما مشخص نیست که چرا برخی از زنان نسبت به بقیه به این تغییرات حساس ترند. ممکن است زمینه ژنتیکی موثر باشد. سایر فاکتورهای مربوط به ایجاد PMDD شامل استرس، افزایش وزن یا چاقی و همچنین سابقه تروما (شوک ناگهانی) یا آزار جنسی است.
چالش کلیدی در تشخیص شدت علائم است، مثلا ممکن است علائم آزار دهنده باشد اما به حدی شدید نباشد که فرد را عاجز کند و برخی اوقات این علائم به قدری شدید است که با زندگی روزمره فرد تداخل دارد و تقریبا به همین دلیل است که عنوان می شود شرایط تعریف شده در مورد PMDD نیاز به بررسی و مطالعه بیشتری دارد.
این نکته حائز اهمیت است که بتوان علائم PMDD را از سایر موارد مشابه مانند افسردگی، تغییرات خلقی (dysthymia)، اضطراب و هایپوتیروئیدیسم تشخیص دهیم.
درمان اختلال پیش از قاعدگی یا PMDD
برای درمان PMDD، راهکارهایی که برای درمان سندروم پیش از قاعدگی گفته شد می‌تواند بسیار سودمند باشد. در کنار راهکارهای درمانی که میان سندرم پیش از قاعدگی و PMDD یکسان هستند باید از دارو درمانی و روان‌درمانی برای درمان اختلال دیسفوریای پیش از قاعدگی بهره گرفت. به یاد بسپاریم دارو درمانی می‌تواند سمپتوم‌ها را کنترل و تا اندازه‌ای بهبود بخشد اما دارو درمانی به تنهایی نمی‌تواند فرآیند درمان را کامل کند پس دارو درمانی و روان‌درمانی در کنار یک‌دیگر می‌توانند اختلال ناآرامی پیش از قاعدگی را درمان کنند.
دارو درمانی اختلال دیسفوریای پیش از قاعدگی
هنگامی که سمپتوم‌ها شدید و غیرقابل کنترل باشند دارودرمانی به کار برده می‌شود. SSRI ها سودمندترین داروها برای درمان این اختلال روانی هستند. مانند: فلوکستین، سرترالین، پارکستین و اس‌سیتالوپرام.
روان‌درمانی اختلال دیسفوریای پیش از قاعدگی
مواردی که در بخش درمان سندرم پیش از قاعدگی گفته شد برای روان‌درمانی PMDD هم سودمند است. در کنار این موارد می‌توانیم از روان‌درمانی نیز بهره‌گیری کنیم. درمان شناختی رفتاری یا CBT و نیز روانکاوی می‌توانند در این زمینه بسیار سودمند باشند. در کنار روان‌درمانی می‌توانید به یوگا و مدیتیشن نیز بپردازید. اگر دچار اختلال ناآرامی پیش از قاعدگی هستید نگران نباشید ما می‌توانیم به شما کمک کنیم.
هورمون درمانی اختلال دیسفوریای پیش از قاعدگی
یکی از رایج ترین درمان ها برای PMDD، استفاده از پروژسترون است. اما مطالعات شواهد مبنی بر کمبود این هورمون در اختلال پیش از قاعدگی را نشان نداده اند.
به نظر می رسد هورمون درمانی در PMDD موثر باشد نه فقط به دلیل دخالت در اختلالات هورمونی بلکه به دلیل دخالت در سیگنال های نابجایی که در توالی هیپوتالاموس-هیپوفیز-گنادال اتفاق می افتد و مغز و تخمدان را به هم مرتبط می کند و چرخه تولید مثل را تنظیم می کند. اما به دلیل عوارض جانبی که هورمون درمانی دارد این روش در خط دوم درمان PMDD قرار دارد.
تجویز قرص های کنتراسپتیو یا قرص ضدبارداری خوراکی برای اختلال پیش از قاعدگی به این دلیل است که این داروها قادر به تنظیم و تثبیت هورمون های چرخه تولید مثل هستند. مطالعه درباره کنتراسپتیوها برای درمان PMDD کمتر انجام شده است و هنوز کاملا مشخص نیست که آیا درمان مناسبی برای PMDD هست یا خیر. قرص ضد بارداری یاز YAZ، کنتراسپتیو استثنایی است که در سال 2006 توسط FDA تایید شد، این دارو ترکیب اتینیل استرادیول (نوعی استروژن) همراه با دروسپیرنون (drospirenone) است، مطالعات بالینی نشان داد که قرص ضد بارداری یاز می تواند برای درمان PMDD موثر باشد.
استروژن انتخاب درمانی دیگری برای درمان اختلال پیش از قاعدگی است که تخمک گذاری را مهار می کند. استروژن می تواند به صورت پچ پوستی یا به صورت زیرجلدی مصرف شود. دوز تجویزی استروژن برای هورمون درمانی در دوران یائسگی بیشتر است اما در سنین باروری دوز کمتری از آن نسخه می شود. اگر استروژن نسخه می شود باید همراه با آن پروژسترون نیز مصرف شود زیرا ریسک بروز سرطان رحم را کاهش می دهد، مگر این که خانم عمل هیسترکتومی را انجام داده باشد.
داروهای آگونیست های GnRH هورمون آزاد کننده گنادوتروپین معمولا برای ناباروری و آندومتریوز نسخه می شود و چرخه هورمونی را متوقف می کنند، این داروها ممکن است در مورد خانم های مبتلا به اختلال پیش از قاعدگی که به سایر داروها پاسخ نمی دهند نیز مفید باشد. مثال هایی از این دسته، شامل بوسرلین و گوسرلین باشد. اما این داروها می تواند حالتی از یائسگی را القا کند و منجر به ایجاد گرگرفتگی شود همچنین ریسک استئوپورز یا پوکی استخوان را نیز افزایش می دهد. بنابراین معمولا استفاده از این داروها به همراه استروژن و پروژسترون صورت می گیرد و ممکن است علائم PMDD را در برخی از زنان دوباره القا کند.
تغییر در سبک زندگی
تغییر در سبک زندگی و روان درمانی در درمان PMDD به خوبی شناخته شده است.
رژیم غذایی: توصیه های غذایی خاصی در مورد زنان مبتلا به اختلال پیش از قاعدگی مفید است. مصرف کمتر کافئین، شکر یا الکل، کمتر خوردن و بیشتر کردن تعداد وعده های غذایی و همچنین شواهد اولیه نشان می دهد که مصرف بیش از حد غذاهایی که پروتئین زیاد و یا کربوهیدرات های پیچیده دارند میزان ترپتوفان را افزایش می دهد، تریپتوفان پیش ساز سروتونین و سایر انتقال دهنده های عصبی است.
ورزش ایروبیک: اگرچه ارتباط بین ورزش ایروبیک با درمان PMDD به خوبی مورد مطالعه قرار نگرفته است، اما ورزش هایی مانند پیاده روی، شناکردن یا دوچرخه سواری می تواند سطح انرژی را افزایش دهد.
مکمل ها: ویتامین ب6، کلسیم، منیزیم و برخی داروهای گیاهی در درمان PMDD مورد مطالعه قرار گرفته است، اما هنوز شواهد سازگار و قانع کننده ای در مورد اثربخشی آن ها به دست نیامده است.
دیدگاه