بیماری دیفتری یا حناق | بیماری حاصل از باکتری

دیفتری بیماری عفونی بسیار واگیرداری است که باعث ایجاد غشایی کاذب در حلق و حنجره می‌شود.

بیماری دیفتری یا حناق

دیفتری یک بیماری بالقوه کشنده و مسری است که معمولا اعضایی چون  بینی، گلو،را تهدید می کند. اما همچنین ممکن است پوست را هم آلوده کند. مهمترین ویژگی آن شکل گیری یک غشای خاکستری است که قسمت فوقانی گلو را پوشش می دهد.

نوعی باکتری به نام Corynebacterium diphtheriae سبب دیفتری می شود. این وضعیت معمولا از طریق تماس فرد به فرد یا از طریق تماس با اشیائی که دارای باکتری بر روی آنها هستند مانند فنجان یا هر چیز دیگری که مورد استفاده قرار می گیرد، نیز انتقال می یابد. حتی اگر یک فرد آلوده نشانه ای از علائم دیفتری را نشان ندهد، اما قادر به انتقال عفونت باکتریایی به مدت شش هفته پس از ابتلا به عفونت  می باشد. باکتری ها اغلب بینی و گلو را آلوده می کنند. هنگامی که شما آلوده می شوید، باکتری ها مواد خطرناک را به عنوان توکسین آزاد می کنند. سموم از طریق جریان خون شما پخش می شوند و اغلب باعث ایجاد پوشش ضخیم و خاکستری در این مناطق بدن می شوند:

• بینی
• گلو
• زبان
• مجاری تنفسی

در برخی موارد، این سموم همچنین می توانند به اعضای زیر از بدن آسیب برساند:

• قلب
• مغز
• کلیه

علائم بیماری دیفتری

علائم دیفتری اغلب در عرض دو تا پنج روز بعد از عفونت بروز میکنند. برخی از افراد هیچگونه نشانه ای را تجربه نمی کنند، در حالی که برخی دیگر علائم خفیفی دارند که شبیه به سرماخوردگی هستند.

علائم قابل مشاهده و رایج دیفتری پوشش ضخیم و خاکستری در گلو و لوزه ها است. سایر علائم رایج عبارتند از:

• تب
• لرز و احساس سرما
• غدد لنفاوی متورم در گردن
• سرفه با صدای بلند و لرزان
• گلو درد
• کبودی پوست
• جاری شدن آب از دهان
• احساس کلی ناراحتی یا تشویش

علائم دیگری که ممکن است با پیشرفت عفونت بروز کند، شامل موارد زیر می باشند:

• دشواری در تنفس يا بلع
• تغییر در بینایی
• لکنت زبان
• نشانه های شوک، مانند رنگ پریدگی و پوست خشک و بی روح
• عرق کردن و ضربان قلب سریع

اگر بهداشت را رعایت نکنید یا در یک منطقه گرمسیری زندگی کنید، ممکن است به دیفتری پوستی مبتلا شوید. دیفتری پوستی معمولا باعث ایجاد زخم و قرمزی در ناحیه آلوده می شود.

عوامل خطر بیماری دیفتری

کودکان در ایالات متحده و اروپا به طور مرتب در برابر دیفتری واکسینه می شوند، بنابراین این بیماری در این مناطق نادر است. با این حال، این بیماری هنوز هم در کشورهای در حال توسعه ای که در آن ها میزان واکسیناسیون کم است، بسیار شایع است. در این کشورها، کودکان زیر 5 سال و افراد بالای 60 سال بیشتر در معرض خطر این بیماری هستند.

همچنین افراد بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند اگر:

• به موقع و به روز واکسینه نشوند.
• از کشوری که واکسینه نشده بازدید کنند.
• یک اختلال سیستم ایمنی مانند ایدز داشته باشند.
• شرایط زندگی آن ها شلوغ و غیر بهداشتی باشد.

انواع بیماری دیفتری

دیفتری حلق: در ابتدا روی كناره های برجسته حلق را غشا می پوشاند و سپس در قسمتهای دیگر آن پخش می شود به طوری كه ممکن است سقف دهان از جلو و مری و حنجره را از عقب بپوشاند و گاهی زبان كوچك را نیزكاملا بپوشاند در انواع شدید و سخت آنژین دیفتری غدد لنفاوی و نسوج قدامی گردن به طور واضح متورم می شود. به طور كلی اثرات سمی و عوارض ناشی از آن در دیفتری حلق و لوزه بسیار شدید تر و شایعتر از سایر انواع دیفتری است .

دیفتری حنجره: در این نوع دیفتری مجرای تنفسی مسدود می شوند و این نوع بیماری به تدریج ایجاد شده و پیشرفت می كند صدای بیمار می گیرد و سرفه هایی شدید همانند سیاه سرفه می كند در عرض 24 ساعت اختلالات تنفسی پیشرفت کرده و مشخص می گردد كه به ریه بیمار هوای کافی وارد نمی شود و بیمار سیانوزه می شود .در صورتیكه با استفاده از تراكئوستومی راه تنفسی باز نشود بیمار بعد از تقلای زیاد از حال رفته و در اثر خفگی خواهد مرد .

دیفتری لوزه: در ابتدای بیماری فقط در روی یكی ازلوزه ها و در یک نقطه کوچک وجود دارد كه به رنگ سفید متمایل به زرد می باشد.

البته یکی دیگر از انواع دیفتری نوع پوستی است که در اثر رعایت نکردن بهداشت پدید می آید. از انواع نادر این بیماری نوع دیفتری چشمی می باشد.

عوارض بیماری دیفتری

مشکلات تنفسی: به علت سم تولید شده توسط باکتری صدمات بافتی در ناحیه عفونت، بینی و گلو ایجاد می شود که یک غشاء کثیف خاکستری رنگ برروی غشاء مخاطی بینی و گلو ایجاد می نماید. این غشاء باعث انسداد تنفسی شده و عواقب خطرناکی را در پی دارد.

صدمات قلبی: با ورود سم باکتری به جریان خون به دیگر بافت های بدن از جمله عضلات قلبی آسیب می رسد. التهاب عضلات قلب یکی از صدمات وارد شده می باشد. صدمات قلبی همراه با علایمی همچون تب، درد قفسه سینه، درد مفاصل و افزایش غیر طبیعی ضربان قلب می باشد. موارد شدید صدمات قلبی منجر به نارسایی قلب و مرگ ناگهانی می گردد.

صدمات کلیوی: با ورود سم دیفتری به کلیه ها توانایی تصفیه خون را در کلیه ها کاهش می یابد.

صدمات عصبی: سم دیفتیری به اعصاب مخصوصا اعصاب گلو آسیب می رساند و باعث مشکل شدن بلع می شود. اعصاب بازوها و پاها ممکن است ملتهب شوند. و منجر به ضعف گردند.

در موارد شدید بیماری اعصاب عضلات تنفسی آسیب می بینید و تنفس دچار مشکل می شود.

نحوه تشخیص و درمان بیماری دیفتری

پزشک شما احتمالا یک معاینه فیزیکی برای بررسی گره های لنفاوی متورم انجام خواهد داد. آنها همچنین درباره سابقه پزشکی و علائمی که در اختیار دارید، از شما سوالاتی می پرسند. پزشک شما ممکن است معتقد باشد که دیفتری دارید اگر یک پوشش خاکستری بر روی گلو یا لوزه ها داشته باشید. اگر پزشک  نیاز به تایید و تشخیص بهتری داشته باشد، نمونه ای از بافت آسیب دیده را نمونه بردار می کند و آن را برای آزمایش به آزمایشگاه ارسال می کند.

این بیماری یک وضعیت جدی است، بنابراین ممکن است پزشک با شما صریح و کمی جدی رفتار کند. اولین گام درمان تزریق آنتی توکسین است. این برای مقابله با سم تولید شده توسط باکتری مورد استفاده قرار می گیرد. اگر مشکوک به حساسیت آنتی توکسین باشید، حتما به پزشک خود بگویید. آنها ممکن است بتوانند به شما دوزهای کمی از آنتی توکسین بدهند و به تدریج مقدار بیشتری تزریق کنند.

پزشک شما همچنین آنتی بیوتیک هایی مانند اریترومایسین یا پنی سیلین را تجویز می کنند تا شدت عفونت را کم کنند. در طول درمان، ممکن است پزشک شما در بیمارستان حالتی از قرنطینه را اعلام کند.

آنها همچنین ممکن است آنتی بیوتیک ها را برای کسانی که نزدیک شما هستند تجویز کنند.

چگونگی پیشگیری از بیماری دیفتری

دیفتری با استفاده از آنتی بیوتیک ها و واکسن ها، قابل پیشگیری است.

واکسن دیفتری DTaP نام دارد. این واکسن معمولا در یک ترکیب سه گانه همراه با واکسن سیاه سرفه و کزاز تزریق می شود. واکسن DTaP پنج بار تزریق می شود. این واکسن به کودکان در سنین زیر داده می شود:

• ۲ ماهگی
• ۴ ماهگی
• ۶ ماهگی
• ۱۵ تا ۱۸ ماهگی
• ۴ تا ۶ سالگی

در موارد نادر، کودک ممکن است واکنش آلرژیک به واکسن داشته باشد. این واکنش می تواند منجر به تشنج و کهیر شود که بعدا از بین خواهد رفت.

واکسن تنها ۱۰ سال بدن را در برابر این بیماری مقاوم نگه میدارد، بنابراین کودک شما مجددا باید در سن ۱۲ سالگی واکسینه شود. برای بزرگسالان، توصیه می شود واکسن دیفتری – سیاه سرفه – کزاز ترکیب شوند. بعد از آن هر ۱۰ سال، شما واکسن کزاز-دیفتری (Td) دریافت خواهید کرد. با انجام این مراحل می توانید از خود یا فرزندتان از ابتلا به دیفتری در آینده جلوگیری کنید.