تیروئیدیت هاشیموتو، یک بیماری لنفوسیتی مزمن خود ایمنی است که غده تیروئيد را مورد حمله قرار می‌دهد و موجب بروز اختلال در کارکرد آن می‌شود.
بیماری تیروئیدیت هاشیموتو
تیروئیدیت هاشیموتو نوعی التهاب مزمن غده تیروئید است که بر اثر یک بیماری خودایمنی به وجود می‌آید. منظور از بیماری خودایمنی این است که بدن علیه خودش وارد عمل شده و علیه سلول‌های خودی پادتن‌های مختلف می‌سازد.
تیروئیدیت هاشیموتو نخستین بیماری خودایمنی شناخته شده است که در سال ۱۹۱۲ توسط شخصی به نام هاکارو هاشیموتو در آلمان کشف شد. این بیماری سیر نسبتا کندی دارد؛ یعنی به کندی در غده تیروئید پیشرفت می‌کند و به تدریج باعث تخریب در بافت تیروئید و موجب افت سطح هورمون تیروئید در خون می‌شود.
دلایل ایجاد بیماری تیروئیدیت هاشیموتو
تا امروز هیچ علت قطعی برای ابتلا به این بیماری معرفی نشده است، بعضی از متخصصان عامل آن را نوعی ویروس یا باکتری‌ها می‌دانند؛ امّا محققان با مطالعة آن دلایلی را برای زمینه‌سازی هاشیموتو معرفی کرده‌اند.
هورمون‌های جنسی
جالب است بدانید که این بیماری در زنان هفت برابر مردان شیوع دارد و شاید این نشانگر نقش هورمون‌های جنسی در بروز هاشیموتو است. زنان در بعضی موارد بعد از زایمان به این عارضه دچار می‌شوند که اغلب آنها به صورت موقت است و خود به خود تا یک سال برطرف می‌شود امّا در بیست درصد از این موارد پایدار می‌ماند که نیاز به درمان دارد.
تشعشعات
حتی قرار گرفتن در معرض اشعه‌های درمانی احتمال ابتلا به کم‌کاری تیروئید و هاشیموتو را افزایش می‌دهد. بررسی بیمارانی که برای سرطان خون با اشعه تحت درمان قرار گرفته‌اند، نشان می‌دهد که بسیاری از آنها به اختلالات این غدّه دچار شده‌اند.
وراثت و ژنتیک
متخصصان عوامل وراثتی را شایع‌ترین علت بیماری هاشیموتو می‌دانند؛ از آنجا که دلایل دقیقی برای بروز این اختلال کشف نشده است، قوی‌ترین احتمال آن ژنتیک است. بررسی بیماران مبتلا به کم‌کاری تیروئید نشان داده است که اغلب آنها سابقه بیماری‌های خودایمنی و تیروئید را در خانواده خود داشته‌اند.
علائم و نشانه های بیماری تیروئیدیت هاشیموتو
علامت‌های این بیماری معمولا پنهان هستند و ممکن است تا چند سال تشخیص داده نشود، چرا که تیروئید هاشیموتو معمولا به آهستگی پیش‌روی می‌کند. بعد از آن به طور معمول خود را با ورم کردن این غدّه بروز می‌دهد که در صورت تشدید بلعیدن غذا و تنفس را با مشکل مواجه می‌کند. امّا دیگر علائم این بیماری که رفته‌رفته با کاهش هورمون‌های تیروئید در خون شدید می‌شوند، عبارتند از:
• احساس سرمای شدید
• افسردگی، خستگی، بی‌حال بودن و ضعیف شدن حافظه
• کاهش ضربان قلب
• افزایش وزن ناگهانی (معمولا بین 3 تا 6 کیلوگرم)
• پوست رنگ‌پریده، خشک و تورّم صورت
• یبوست مزمن
• درد مفاصل، سفتی عضلات و ضعف عضلانی به خصوص در پایین‌تنه
• نازک و شکننده شدن و ریزش موها
• مشکلات باروری و به هم ریختن دوره‌های قاعدگی در زنان
• صدای خشن و گرفته
• بالا رفتن کلسترول در خون
عوارض بیماری هاشیموتو
گواتر
بزرگ شدن غده تیروئید را گواتر می‌نامند. کم کاری تیروئید یکی از عل ایجاد گواتر می‌باشد. گواتر موجب بروز مشکلاتی در تنفس و بلع غذا می‌گردد.
مشکلات قلبی
به علت افزایش مقدار کلسترول بد (LDL)، برخی مشکلات قلبی به وجود می‌آید. کم کاری تیروئید موجب افزایش اندازه قلب و ناتوانی در قلب می‌گردد.
مشکلات روانی
ابتدای بیماری هاشیموتو، افسردگی رخ می‌دهد و هرچه زمان بگذرد، این افسردگی بدتر می‌شود. بیماری هاشیموتو، می‌تواند باعث کاهش میل جنسی در زنان و مردان گردد و می‌تواند عملکرد ذهنی را کند کند.
نقص نوزاد هنگام تولد
کودکانی که از مادران مبتلا به هاشیموتو متولد می‌شوند، بیشتر در معرض خطر نواقص هنگام تولد می‌باشند. این کودکان، بیشتر در معرض ابتلا به مشکلات فکری و رشد بدنی می‌باشند. ممکن است کودکان متولد شده، لب شکری باشند. اگر می‌خواهید باردار شوید، حتما آزمایش تیروئید را انجام دهید.
نحوه تشخیص بیماری هاشیموتو
تشخیص این بیماری بستگی به جواب آزمایش خون و هورمون تیروئید و هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) دارد. این آزمایشات شامل:
آزمایش هورمونی: توسط آزمایش خون می‌توان به مقدار هورمون غده تیروئید و غده هیپوفیز پی برد. اگر تیروئید کم کار باشد، مقدار هورمون تیروئید کم و مقدار هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) زیاد خواهد بود. دلیل افزایش مقدار TSH (توسط غده هیپوفیز ساخته می‌شود) این است که غده هیپوفیز، غده تیروئید را برای تولید هورمون بیشتر تحریک می‌کند.
آزمایش آنتی بادی: بیماری هاشیموتو از آنجا که آنتی بادی‌های غیرطبیعی را می‌سازد، یک بیماری خود ایمنی می‌باشد. آزمایش خون، آنتی بادی‌های ضد تیروئید پراکسیداز (یک آنزیم) را نشان می‌دهد. این آنزیم در غده تیروئید می‌باشد و نقش مهمی در تولید هورمون‌های تیروئید بر عهده دارد.
درمان بیماری تیروئیدیت هاشیموتو
همان‌طور که قبلا اشاره کردیم، تیروئيدیت هاشیموتو اغلب خود را با کم‌کاری تیروئید نشان می‌دهد. فرد می‌تواند با مصرف داروهای هورمونی، مانند لووتیروکسین یا عصارهٔ خشک‌کرده تیروئید که برای کم‌کاری تیروئید استفاده می‌شود تا حد زیادی علائم بیماری را کنترل کند.
توجه داشته باشید که تعیین مقدار داروی مصرفی یا به عبارتی تعیین دوز دارو به شدت بیماری و وزن بیمار بستگی دارد و توسط پزشک تعیین می‌شود. ولی معمولاً مصرف یک قرص لووتیروکسین در روز سطح تیروکسین خون را در حالت عادی نگه می‌دارد. البته بیماران مبتلا به تیروئیدیت هاشیموتو اغلب لازم است تا پایان زندگی خود از این دارو استفاده کنند.
تداخل‌های دارویی در درمان تیروئیدیت هاشیموتو
برخی داروها، مکمل‌ها و غذاها، بر جذب لووتیروکسین اثر می‌گذارند. اگر در رژیم غذایی‌تان زیاد از فراورده‌های سویا استفاده می‌کنید و یا رژیم‌های غذایی غنی از فیبر دارید مثلا گیاه‌خواری می‌کنید یا یکی از داروهای زیر را مصرف می‌کنید، حتما باید با پزشک خود مشورت کنید.
داروها و مکمل‌هایی که در جذب لووتیروکسین خلل وارد می‌کنند، عبارتند از:
• مکمل آهن
• مکمل کلسیم
• سوکرالفیت (داروی اولسر یا زخم)
• هیدروکسید آلومینیوم (داروی ضد اسید معده)
• سدیم پلی استیرن سولفات (برای جلوگیری از افزایش مقدار پتاسیم خون)
• کلستیرامین (دارویی برای پایین آوردن کلسترول خون)
دیدگاه