حقوق کودکان در افغانستان: فریاد بی صدای کودکان در برابر چالش‌ها و ناامنی

نقض گسترده ی حقوق کودکان در افغانستان

نقض گسترده ی حقوق کودکان در افغانستان، یک پدیده انکارناپذیر است؛ کودکان در جامعه سنتی افغانستان، از جمله آسیب‌پذیر ترین گروه‌های جامعه به شمار می‎رود. نام افغانستان با فقر و بدبختی گره خورده است که این موضوع به خصوص بر کودکان این کشور تاثیرات منفی زیادی را به جا گذاشته است.

از زمانی که طالبان دوباره  قدرت را در افغانستان به دست گرفته اند، بر زنان و کودکان افغان فشار بسیاری زیادی وارد شده و نقض حقوق کودکان افغان شایع تر شده است. دختر نوجوان از تحصیلات منع شدند، همچنین در بیشتر مناطق کشور، به عنوان برده جنسی به غنیمت گرفته می شوند و ….

براساس گزارش منتشر شده از وضعیت حقوق بشر در افغانستان در ماه می 2022 توسط هیئت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما)، جزئیات نقض و سوء استفاده های فاحش توسط دولت طالبان در این گزارش پرداخته شده است.

تبعیض و خشونت علیه دختران

این را همگی مطلع هستیم که حتی قبل از بازگشت طالبان به قدرت، در نظام سقوط کرده جمهوری، حقوق دختران مدام نادیده گرفته می شد. دختران در سراسر افغانستان، به ویژه در مناطق تحت کنترل طالبان، تبعیض جنسیتی را تجربه می کنند. خشونت های فیزیکی هم علاوه بر تبعیضات، وجود دارد ولی اغلب گزارش نمی شوند، آن هم به دلیل ترس از انتقام، بی اعتمادی به مقامات و در نتیجه، سوء استفاده هایی که ممکن است از آن صورت بگیرد.

همانطور که نماینده ویژه ملل متحده در بخش کودکان، خانم ویرجینیا گامبا درباره وضعیت کودکان افغانستان اظهار داشت که این کشور یکی از خطرناکترین کشورها در جهان برای کودکان به شمار می رود.

همانطور که عفو بین الملل گزارش داد که طالبان با بکارگیری خشونت و ایجاد ترس سعی می کند تا زنان و دختران را از زندگی عمومی حذف کند. به گفته این سازمان نقض حقوق زنان و دختران مانند محرومیت از کار و تحصیل، شکنجه و بدرفتاری با زنان معترض فعالیت آزادنه آنها را به شدت محدود کرده است.

باید گفت، دختران افغان، محصور در خانه های خود، طرد شده از کار، حذف دسته جمعی در میان صنوف درسی، اینها همان چیزی است که این زنان و دختران در کشور با آن مواجه هستند.

ازدواج اجباری

ازدواج زودهنگام اطفال یک مورد از مشکلات اساسی است. این معضل هرچند برای پسر و دختر عمومیت دارد، ولی بنابر نگرش‌های رایج در جامعه نسبت به دختران و مسأله ازدواج، در مورد دختران بسیار حادّتر است. خانواده‌های سنتی افغان معتقد‌ند که دختر هرقدر زودتر ازدواج کند بهتر است. آن‌ها ازدواج دختران را مایه‌ی امنیت آنان می‌دانند. این تصور ناشی از «نگرش جنسی» نسبت به زنان و دختران است که براساس آن زنان و دختران یک «طعمه‌ی جنسی» دانسته می‌شوند که دیگران نگاه ناپاک و غرض‌آلود به آنان دارند. براساس این نگرش، تصور می‌شود که وقتی دختر به ازدواج می کند، از این نگاه‌های ناپاک مصون می‌شود. خرید و فروش دختران، فقر خانواده‌ها و وجه‌المصالحه قراردادن دختران برای حل منازعات از معضلات بسیار حاد و غیرانسانی رایج در جامعه است که منجر به ازدواج زودهنگام دختران می‌شود.

این وضعیت از زمان به قدرت رسیدن طالبان به مراتب حادتر شده است. گزارش شده است که در ماه های اخیر شماری از فرماندهان طالبان ازدواج های متعددی داشته اند. رسانه های داخلی کشور گزارش داده اند که یک فرمانده طالبان در ولایت تخار در یک هفته دو بار ازدواج داشته است. هر چند رهبری طالبان در حکمی به ضرورت رضایت دختران تاکید داشته اما این مسئله مثل اینکه از جانب مقامات طالبان رعایت نمی شود.

در جولای 2021، زمانی که رهبران طالبان کنترل چندین ولایت از جمله بدخشان و تخار را به دست گرفتند، به شخصیت‌های مذهبی در این مناطق دستور دادند که فهرستی از دختران بالای 15 سال و بیوه‌های زیر 45 سال را آماده کنند تا بتوانند با جنگجویان طالب ازدواج کنند.

عفو بین الملل در گزارش خود اظهار داشت که فرماندهان طالب، زنان را وادار به ازدواج های اجباری کرده اند.

عدم برخورداری از امکانات آموزشی

میلیون ها کودک در افغانستان از حق آموزش و تعلیم محروم‌اند و دسترسی شماری دیگر به خدمات آموزشی بسیار محدود است. مهم‌ترین دلیل محرومیت اطفال از آموزش و تعلیم، فقر خانواده‌ها و بی‌کاری است که هم باعث می‌شود اطفال به خاطر هزینه‌ی رفتن به مدرسه از درس و آموزش محروم شوند و هم آن‌ها را مجبور به کار می‌کند.

همچنین با قدرت گرفتن مجدد طالبان در افغانستان میلیون ها دختر به سورت سیستماتیک از رفتن به مدرسه منع شدند. همین موضوع باعث شد تا بسیاری از دخترانی که علیرغم وضعیت وخیم اقتصادی و فرهنگی این کشور همچنان امکان ادامه تحصیل را داشتند از تحصیل محروم شوند.

عدم دسترسی به امکانات بهداشتی

در بسیاری از مناطق روستایی و دورافتاده افغانستان، کودکان با مشکلات جدی در دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی مواجه هستند. کمبود تأمین مالی، ناامنی راه ها، دوری مراکز عرضه‌ی خدمات بهداشتی، زیرساخت‌های ناکافی و ناپایداری سیاسی باعث محدودیت در دسترسی به خدمات مراقبتی و درمانی برای کودکان می‌شود.

هزینه‌ی بالای درمان و خدمات بهداشتی، نبود کارمند زن در درمانگاه ها، دور بودن راه، نبود امکانات درست در مراکز بهداشتی، از دیگر چالش‌هایی است که می توان در این عرصه آنها نام برد.

معلولیت مشکل دیگری است که به‌خاطر جنگ و ناامنی، انفجارهای کنار جاده و حملات انتحاری، نیز انفجار مین‌ها و محرومیت از خدمات بهداشتی از قبیل واکسن، در این کشور شیوع دارد. عواملی همچون ناامنی باعث شده که شماری از اطفال از دسترسی به واکسین‌های دوره‌ای نیز محروم شوند.

خشونت علیه کودکان

معضل مهم دیگر اعمال خشونت در برابر کودکان است. کودکان هم در محیط خانواده و هم در جامعه و حتی در مدارس و مراکز آموزشی با انواع خشونت‌های جسمی، زبانی و روانی مواجه است. توهین و تحقیر و اعمال تبعیض بین دختر و پسر بخشی از این خشونت‌های رفتاری می‌باشد. این خشونت‌ها پیامدهای ناگوار روانی و گاه جسمی برای اطفال دارد.

کار اجباری کودکان

فقر و بیکاری در افغانستان سبب شده است که بسیاری از کودکان به کارهای سخت و خطرناک برود. آنها ممکن است در کشاورزی، کارهای خدماتی و حتی کارهای خطرناک مانند کار در معادن و کارگاه‌های تولیدی مشغول شوند. این کارها می‌توانند بر سلامتی، تحصیلات و رشد مناسب آنها تأثیر منفی بگذارند.

اعتیاد

اعتیا مشکل دیگر کودکان در افغانستان است. این کشور بزرگترین تولید کننده مواد مخدر در جهان می باشد. کودکان هم به دلیل کار در مراکز تولید مواد مخدر و ارتباط مستقیم با این مواد و هم به دلیل داشتن اعضای خانواده که معتاد به مواد مخدر می باشند، به شدت در معرض اعتیاد قرار دارند.

تجاوز جنسی

بهره‌برداری‌های جنسی و به‌خصوص تجاوز جنسی به کودکان از موارد نگران‌کننده و تکان‌دهنده‌ی خشونت علیه کودکان در افغانستان است که اطفال زیادی در سنین مختلف با این معضل مواجه‌اند و دختران بیشتر در معرض خطر تجاوز جنسی قرار دارند. خطر تجاوز جنسی اطفالی را که مجبورند در جاده‌ها و بیابان‌ها و تا دیرهنگام شب کار کنند، بیشتر تهدید می‌کند. به دلیل حساسیت‌های سنتی نسبت به این مسأله و ارتباط دادن آن با موضوع حیثیت و آبرو، اکثر این قضایا حتی توسط خود و خانواده‌ی این اطفال کتمان می‌شود.