بر اساس قانون مدنی، با ایجاد عقد نکاح، مرد به میزان مهریه تعیینشده توسط همسرش، بدهکار میشود. این بدهی ناشی از تعهد او به پرداخت مهریه در قبال همسرش است. زن بهعنوان مالک مهریه، حق دارد هرگونه تصرفی در آن داشته باشد و حتی اگر تمکین نکند، همچنان مالک مهریه باقی میماند و میتواند آن را مطالبه کند. بااینحال، در برخی شرایط خاص، ممکن است مهریه به زن تعلق نگیرد.
این موضوع بهویژه برای زوجین، بهخصوص شوهران، سؤالاتی را ایجاد میکند که در چه مواقعی مهریه به زن تعلق نمیگیرد؟ قانون مدنی مواردی را مشخص کرده که در این شرایط، مهریه به زن تعلق نمیگیرد. زوجین باید با این موارد آشنا باشند تا در صورت بروز بطلان یا فسخ نکاح، در خصوص مهریه دچار مشکل نشوند.
باتوجهبه اهمیت موضوع مهریه در زندگی مشترک، در این مقاله به بررسی این سؤال خواهیم پرداخت که در چه شرایطی مهریه به زن تعلق نمیگیرد. ابتدا اصل کلی تعلق مهریه به زن را توضیح خواهیم داد و سپس شرایط عدم تعلق آن را مورد بررسی قرار میدهیم. اگر در این زمینه سؤالاتی دارید، با ما همراه باشید.
مهریه در حقوق ایران به مبلغ مالی گفته میشود که زن در زمان عقد نکاح از شوهر خود دریافت میکند. این مبلغ میتواند بهصورت نقدی، املاک، طلا یا هر چیز دیگری که دارای ارزش مالی است، تعیین شود. مهریه بهعنوان یک حق قانونی برای زن محسوب میشود و در صورت جدایی یا طلاق، زن حق دریافت آن را دارد.
مهریه میتواند در زمان عقد تعیین شود و باید در سند نکاح ذکر گردد. زن حق دارد در هر زمان که بخواهد مهریه خود را از شوهر مطالبه کند و این حق حتی در صورت بروز مشکلات مالی برای شوهر نیز محفوظ است. مهریه به دودسته معین (مبلغ مشخص) و نامعین (بدون تعیین مبلغ مشخص) تقسیم میشود.
در مسائل مالی و حقوقی ناشی از طلاق، مهریه یکی از عوامل مهم به شمار میرود و ممکن است در تعیین نفقه و دیگر حقوق مالی زن تأثیرگذار باشد. در برخی موارد، مردان ممکن است از پرداخت مهریه خودداری کنند که این موضوع میتواند به دعاوی حقوقی بینجامد؛ بنابراین، آگاهی از حقوق و وظایف مربوط به مهریه برای هر دو طرف ضروری است.
انواع مهریه
مهریه در حقوق ایران به انواع مختلفی تقسیم میشود که هر کدام ویژگیها و شرایط خاص خود را دارند. در ادامه به توضیح این انواع میپردازیم:
1. مهریه عندالمطالبه
این نوع مهریه بهمحض درخواست زن قابلوصول است و زن میتواند در هر زمان که بخواهد آن را از شوهر مطالبه کند. این نوع مهریه بهعنوان حقی قانونی برای زن تلقی میشود.
2. مهریه عندالاستطاعه
در این نوع مهریه، پرداخت آن به توانایی مالی شوهر بستگی دارد. بهعبارتدیگر، شوهر تنها در صورتی موظف به پرداخت مهریه است که از نظر مالی قادر به انجام این کار باشد. این نوع مهریه معمولاً در شرایطی که شوهر دچار مشکلات مالی باشد، کاربرد دارد.
3. مهریه المسمی
این نوع مهریه مبلغی است که به طور مشخص و معین در زمان عقد تعیین میشود. مثلاً اگر مبلغ مهریه ۱۰۰ میلیون تومان باشد، این مبلغ در سند نکاح ذکر میشود و زن حق دریافت آن را دارد.
4. مهرالمثل
این نوع مهریه به زنانی تعلق میگیرد که مهریه آنها مشخص نیست یا در هنگام عقد تعیین نشده است. در این حالت، مهریه بر اساس عرف و عادتهای جامعه و وضعیت مالی شوهر تعیین میشود.
5. مهرالمتعه
مهرالمتعه به مهریهای گفته میشود که در ازدواج موقت (متعه) تعیین میشود. این نوع مهریه معمولاً بهصورت توافقی بین طرفین مشخص میشود و مدتزمان ازدواج موقت نیز بر میزان آن تأثیرگذار است.
6. مهرالسنه
این نوع مهریه به مهریهای اطلاق میشود که میزان آن بر اساس سن و شرایط زن تعیین میشود. معمولاً در این نوع مهریه، سن و سابقه زندگی زن مدنظر قرار میگیرد.
آگاهی از این انواع مهریه و شرایط هر یک میتواند به طرفین در تعیین حقوق و وظایف خود در روابط زناشویی کمک کند.
تعلق مهریه به زن
مهریه یکی از حقوق مالی مهمی است که به زن در زمان عقد ازدواج تعلق میگیرد. طبق ماده 1082 قانون مدنی، بهمحض انعقاد عقد نکاح، زن بهعنوان مالک مهریه شناخته میشود و میتواند هرگونه تصرفی که بخواهد در آن داشته باشد. بهعنوان مثال، او میتواند درخواست دریافت مهریه کند یا حتی آن را ببخشد.
در نظام حقوقی فعلی، مهریه به دو صورت «مهریه عندالمطالبه» و «مهریه عندالاستطاعه» مشخص میشود. اگرچه این دو نوع مهریه از نظر شرایط وصول تفاوتهایی دارند، اما در هر دو حالت، مهریه به زن تعلق دارد و مرد موظف به پرداخت آن است. بهعبارتدیگر، هر نوع مهریهای که تعیین شود، از زمان عقد به زن تعلق میگیرد و مرد نمیتواند به جز دلایل قانونی از پرداخت آن خودداری کند.
بر اساس قوانین، زن حتی بعد از فوت شوهر میتواند مهریه خود را از اموال او مطالبه کند و این حق را بدون نیاز به طلاق نیز دارد. مطابق بند ب ماده 226 قانون امور حسبی، مهریه زن جزء دیون قابلپرداخت از ترکه متوفی است. همچنین، عدم تمکین زن یا رفتارهایی مانند ناشزه بودن یا برقراری رابطه نامشروع، باعث نمیشود که او حق خود بر مهریه را از دست بدهد.
تفاوت مطالبه مهریه و نفقه
مهریه و نفقه دو حق مالی مستقل برای زنان در قانون ایران هستند که تفاوتهای اساسی دارند. مهریه تعهد مالی مرد به زن است که در زمان عقد تعیین میشود و زن میتواند آن را در هر زمان مطالبه کند، حتی بدون نیاز به ادامه زندگی مشترک. اما نفقه، هزینههای جاری زندگی زن است که فقط در دوران زوجیت و در صورت تمکین زن از مرد قابل مطالبه است. مشاوره حقوقی میتواند به درک این تفاوتها کمک کند.
چه زمانی زوجه میتواند اقدام به مطالبه مهريه خود نماید؟
زوجه میتواند در شرایط مختلف اقدام به مطالبه مهریه خود کند. بهمحض انعقاد عقد نکاح، زوجه حق دارد مهریهاش را درخواست کند، حتی اگر رابطه زناشویی برقرار نشده باشد. او میتواند با ارسال یک درخواست رسمی به شوهر، مطالبه مهریه کند.
پس از طلاق، زوجه همچنان میتواند حق خود بر مهریه را مطالبه کند، چه طلاق به درخواست او باشد و چه به درخواست شوهر. همچنین، در صورت فوت شوهر، زوجه میتواند مهریه خود را از ترکه متوفی درخواست کند.
اگر شوهر از پرداخت مهریه خودداری کند، زوجه میتواند با مراجعه به مراجع قانونی، مانند دادگاه، اقدام به مطالبه آن نماید. لازم به ذکر است که اگر زوجه مهریه را به طور رسمی بخشیده باشد، دیگر نمیتواند آن را مطالبه کند، مگر اینکه شرایط خاصی وجود داشته باشد.
بنابراین، زوجه باید باتوجهبه شرایط خاص خود و مشاوره با یک وکیل، اقدام به مطالبه مهریه کند.
مشاوره حقوقی طلاق مسیر امن برای احقاق حقوق شما در مهریه
باید بدانید که مشاوره حقوقی طلاق راهی مطمئن برای آگاهی از حقوق و تکالیف قانونی در فرآیند جدایی است. با کمک مشاور حقوقی، میتوانید مراحل پیچیده طلاق را با شفافیت طی کنید و از حقوق خود مانند مطالبه مهریه، حضانت فرزندان و تعیین نفقه آگاه شوید.
مهریه به عنوان یکی از مهمترین حقوق مالی زنان در هنگام طلاق، نیازمند پیگیریهای دقیق قانونی است. یک مشاوره حرفهای میتواند بهترین استراتژی را برای ثبت و اجرای مطالبه مهریه ارائه دهد و از تضییع حقوق شما جلوگیری کند. انتخاب درست مشاور، گامی کلیدی در این مسیر است.
دیدگاه