تعریف لکنت زبان
لکنت عبارت است از وقفه‌ی غیر ارادی در جریان گفتار و شامل موارد زیر است:تکرار، طولانی شـدن، پرش نابه‌هنگام صداها یا کلمات، کلمات ناتمام، بروز وقفه در صدای نفس کشیدن، تأخیر یـا مکث. ممکن است لکـنت مـزمن با تیک چشمی (پلک زدن مکرر یا فشردن پلک)، تغییر در شکل صورت یا جای‌گزینی کلمات دیگر برای اجتناب از لکنت همراه باشد.البته بعضی از کودکان کم‌سن نوعی ناروانی کلامی دارند که عادی است و به‌خودی‌خود، رفـع می‌شود و نباید آن را با لکنت اشتباه گرفت (تمایز بین این دو سخت است؛ولی این نکته وجود دارد که در لکنت،انقباض عضلانی و تنش واضحی وجود دارد؛ ولی ناروانی طبیعی، این نشانه‌ها دیده نمی‌شود).
حدود 1 درصد از افراد جـامعه، بـه این مشکل گفتاری دچار می‌شوند و سن شروع آن معمولا بین 2 7 سالگی (اوج آن در 5 سالگی) است؛ ولی تخمین زده‌اند که 80 درصد از کودکان مبتلا به لکنت، خودبه‌خود خوب می‌شوند.
لکنت 3 تا 4 برابر در پسران شایع‌تر اسـت و بـار ژنتیک نیز دارد. به این ترتیب که در فرد مذکر مبتلا به لکنت، احتمالا 20 درصد از فرزندان مذکر و 10 درصد از فرزندان مؤنث نیز مشکل مشابهی خواهند داشت.
برای لکنت، علت واضحی شناخته نـشده و بـا آنکه نظریه‌هایی در مورد بروز لکنت در اثر تضادهای فکری و رفتاری (در محیط خانواده)، ترس‌ها یا اضطراب مطرح شده، ثابت نشده که این مسائل، علّت اصلی لکنت است. ولی معلوم شده است کـه لکـنت در اثـر وقایع یا وضعیت‌های تنش‌زا، تـشدید مـی‌شود. نـظریه‌هایی نیز در مورد نوعی تأخیر تکاملی در روندهای مغزی مطرح است و در مجموع، می‌توان گفت که لکنت: «آمیخته‌ای از وراثت و عوامل محیطی» است.
ممکن اسـت کـودکان پیـش‌دبستانی، که لکنت دارند، درجه‌هایی از اضطراب اجتماعی داشته بـاشند و از مـدرسه رفتن امتناع کنند. در سنین بالاتر، امکان دارد دانش‌آموز مشکلاتی از نظر ارتباط با همسالان و فعالیت‌های اجتماعی پیدا کند یا برای طـفره رفـتن از صـحبت در کلاس، با افت تحصیلی مواجه شود. در سنین بالاتر، مشکلاتی از قـبیل محدودیت در انتخاب شغل و پیشرفت‌های اجتماعی محتمل است.
سیر بیماری لکنت زبان
در مورد سیر این بیماری از نظر سنی، چهار مرحله تعریف شده اسـت:
1.دوره ی پیـش از مدرسه
در این مرحله، لکنت گاه‌گاهی است؛ مثلا چند هفته یا چـند مـاه وجود دارد؛ ولی در فواصل آن دوره‌های طولانی، تکلم طبیعی می‌شود. در این دوره، درصد زیادی از بیماران، خودبه‌خود بهبود می‌یابند. در ایـن دوره کـودک بـیشتر وقتی لکنت پیدا می‌کند که هیجان‌زده یا آشفته باشد یا مطالب زیـادی را بـخواهد یـک مرتبه بگوید یا بنوعی تحت فشار باشد.
2.سال‌های اول تحصیل ابتدایی
معمولا لکنت، مزمن اسـت و گـاه گاهی تـکلم نرمال است (برعکس مرحله قبل). در این مرحله، فرد از مشکل خودش آگاه است و خود را بـعنوان کـسی که مشکل گفتاری دارد، می‌شناسد.
3.نوجوانی
مرحله سوم بعد از سن 8 سالگی آغاز می‌شود و شـامل سـن نـوجوانی نیز می‌گردد. در این مرحله لکنت عمدتا در پاسخ به وضعیت‌های مختلفی که شخص در آن قرار مـی‌گیرد تـغییر می‌کند: خواندن متن درسی در کلاس،صحبت با غریبه‌ها، خرید از فروشگاه، صحبت با تـلفن،...در ایـن مـرحله واضح می‌شود که بیان بعضی از کلمات یا صداها بسیار سخت‌تر از بقیه است.
4.بزرگسالی
این مـرحله شـامل اواخر نوجوانی و دوره بزرگسالی است و علائم اسقرار یافته‌ای نظیر ترس یا خـجالت از حـضور در جـمع دیده می‌شود.
سیر بیماری لکنت معمولا طولانی است و شامل مراحلی از دوره‌های بهبودی و تشدید(به مـدت چـند هـفته یا چند ماه) است. تشدید لکنت عمدتا وقتی رخ می‌دهد که فرد تـحت فـشار و اجبار برای سخن گفتن قرار گیرد.
درمان لکنت زبان
50 تا 80 درصد کودکان مبتلا به لکنت خصوصا موارد خـفیف خـودبخود بهبود می‌یابند.درمان لکنت می‌تواند شامل موارد زیر باشد: 1-گفتاردرمانی برای کـمک بـه شخص جهت آهسته کردن روند تکلم و تـنظیم حـجم گـفتار.همچنین تمریناتی برای نحوه‌ی درست نفس کـشیدن(چـون تکلم اساسا حین بازدم رخ می‌دهد).نیز به بیمار آموزش داده می‌شود که بـر اسـاس یک زمان‌بندی ریتمیک تولید کـلام کـند(مثلا هـمراه بـا مـدت زمانی که طول می‌کشد تا حـرکت خـاصی در دست یا انگشتان انجام شود) یا اینکه به آهستگی بحالت خواندن شـعر یـا آواز و بصورت شمرده و مطنطن سخن بگوید.
2.آمـوزش آرام‌سازی بدن ( Relaxation ) و هیپنوتیزم و سـایر درمـان‌های تلقینی بدرجاتی مؤثر هستند. در درمـان هـیپنوتیزمی تأکید بر حفظ آرامش و اهمیت ندادن به فکر یا واکنش دیگران در مورد لکـنت شـخص است.ولی ثابت نشده که تـأثیر ایـن درمـان‌ها خیلی طولانی بـاشد.
3.روان درمانی فی نفسه تأثیری بـر لکـنت ندارد مگر آنکه اختلال اضطرابی بارز یا افسردگی با لکنت توام شده باشد کـه در ایـن صورت هدف درمان در واقع رفع آنـ مـشکلات است.
4.درمـان‌های جـدیدتری پیـشنهاد شده‌اند نظیر درمان تـوسط خود شخص ( Self-Therapy ) که در آن سعی می‌شود احساس شخص در مورد لکنت تغییر یابد و لذا از رفتارهای توام با لکـنت نـظیر لرزش،انقباض عضلات و امثال آن کاسته شود.یـکی از درمـان‌های جـدید،اسـتفاده از ابـزارهای صوتی است کـه صـدای خود شخص را با تأخیر مشخصی پخش می‌کند و معلوم شده که بدرجاتی باعث کاهش لکنت می‌شود.
5.درمـان دارویـی عـمدتا ناظر به کاهش اضطراب است و معلوم نـیست کـه روی عـلت اصـلی لکـنت مـستقلا تاثیر خاصی داشته باشد.
بیشتر بخوانید:
لکنت زبان در کودکان ناشی از چیست؟
منبع: یک سبد سلامتی: لکنت زبان ارثی است یا اکتسابی؟ - علی شریفی - رشد معلم- شماره 209- 1386
دیدگاه