مراقبت کانگورویی
مراقبت کانگورویی مادر (KMC) اغلب به عنوان یک درمان برای نوزادان نارس یا زودرس استفاده میشود. در جوامع جهان سومی این روش برای مراقبت از نواد نارس یا کموزن هنگام تولد به صرفه است. به دلیل حفظ گرمای بدن نوزاد بر روی سینهی مادر، ریهها بهتر عمل میکند. در تماس پوست با پوست نیز نوزاد با شنیدن ضربان قلب و صدای آشنای مادر احساس امنیت میکند و ضربان قلب، فشار خون و تنفس او سریعتر تثبیت میشود. از طرفی قرار گرفتن نوزاد بر روی سینهی مادر به تحریک تولید شیر مادر کمک میکند. این شیر حاوی مواد مغذی مورد نیاز برای رشد مغزی نوزاد است.
سالانه حدود 4 میلیون نوزاد در هفتهی اول زندگی میمیرند، در حالیکه مراقبت آغوشی مادر میتواند تا 25 درصد به زنده ماندن نوزادان کمک کند.
KMC نه تنها در بقای نوزاد نارس نقش دارد، بلکه کیفیت بقای آن را با بهبود رشد مغزی، ایجاد پیوند و دلبستگی عاطفی به بهترین شکل تضمین میکند.
تماس پوستی بین مادر و نوزاد برای اولین بار در سال 1979 در بوگوتا، کلمبیا، به دلیل کمبود انکوباتور برای نوزادان مبتلا به عفونتهای شدید بیمارستانی در بخش نوزادان انجام شد. پزشکان با الهام از کانگوروها که فرزندان خود را بلافاصله بعد از تولد در آغوش می گیرند، این روش را پیشنهاد کرده اند.
در این روش به مادران آموزش داده شد تا جایی که امکان دارد کودک را به صورت برهنه در حالیکه فقط پوشک به تن دارند در حالت عمودی روی قفسه سینه خود قرار داده و صرفاً آنها را با شیر مادر تغذیه کنند. در این روش که پزشکان آن را به اصطلاح "مراقبت کانگورو" نامیدند، مادران میتوانند خیلی زود از بیمارستان مرخص شوند که این خود از ازدحام بیمارستان ها می کاهد و در عین حال از وابستگی نوزادان به انکوباتورها نیز کاسته می شود. و از همه شگفت آورتر اینکه آمار مرگ و میر در بین نوزادان نارس از 70 درصد به 30 درصد کاهش یافته است.
فواید مراقبت کانگورویی
امروزه پزشکان در اکثر کشورهای دنیا مراقبت کانگورو را به مادران نوزادان نارس و کامل توصیه می کنند. در این روش که به آن مراقبت آغوشی مادر و نوزاد نیز گفته می شود، تماس پوستی بین مادر و نوزاد از 60 دقیقه تا 24 ساعت در روز به طول می انجامد و همین تماس پوستی را می توان بین پدر و نوزاد نیز برقرار نمود. هر چقدر مدت زمان این تماس پوستی بیشتر باشد و هر چقدر زودتر و از بدو تولد آغاز شود، بهتر است اما این نوع مراقبت هر زمان و به هر مدت که باشد با اثرات مثبتی همراه خواهد بود.
در بررسی های فیزیولوژی، شواهد نشان دادهاند که مراقبت آغوشی مادر یا همان مراقبت کانگورویی علاوه بر اینکه روشی ایمن برای نگهداری نوزاد به شمار می آید بلکه بر سایر فناوریها از جمله انکوباتور برتری دارد. در نوزادانی که از تماس پوستی با مادر محروم می شوند، استرس در مغز و به طبع آن اختلال عدم تمرکز، کولیک، اختلالات خواب و غیره ایجاد می گردد. تاکنون هیچ موردی از مضرات روش کانگورویی مشاهده نشده است. به موارد زیر توجه کنید:
• ضربان قلب و تنفس سالم تر: نوزادان مبتلا به زجر تنفسی بعد از آنکه به مدت 48 ساعت تحت مراقبت کانگورویی قرار گرفتند، قادر بودند بدون استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی نفس بکشند. پژوهشها نشان داده اند که ضربان قلب نوزادان تحت مراقبت کانگورو منظمتر از نوزادانی است که از این روش مراقبت نشدهاند.
• افزایش تغذیه با شیر مادر: بر اساس نتایج بدست آمده از پژوهش ها، نوزادانی که بیش از 50 دقیقه در آغوش مادر و در تماس پوستی با او قرار می گیرند، 8 برابر بیش از سایرین به طور خود به خود پستان مادر را می گیرند. تماس پوستی میزان شیر مادر را نیز افزایش می دهد.
• بهبود ایمنی: ظاهراً نوزادان نارس سیستم ایمنی ضعیفی دارند. آنها مستعد آلرژی، عفونت و مشکلات تغذیه ای هستند. تماس پوستی بین مادر و کودک اگر از همان بدو تولد آغاز شود می تواند به طور چشمگیری این مشکلات را کاهش دهد.
• بهبود وزنگیری: پژوهش ها نشان می دهند روند وزنگیری در نوزادانی که به روش تماس پوستی در آغوش مادر مراقبت می شوند، سریعتر است؛ وقتی وزنگیری به طور مطلوب اتفاق بیفتد، مدت زمان بستری در بیمارستان نیز کوتاهتر خواهد شد.
• تنظیم دمای بدن: دمای بدن نوزاد در آغوش مادران بهتر از انکوباتور تنظیم و کنترل خواهد شد. دمای بدن مادر می تواند در صورت نیاز نوزاد تا دو درجه افزایش و تا یک درجه سانتیگراد کاهش یابد.
زمان انجام تماس پوست با پوست
• تماس پوستی باید برای هر نوزادی در هنگام تولد انجام شود.
• تماس پوستی برای تثبیت وضعیت نوزادان نارس از اهمیت ویژهای برخوردار است.
• امکان تماس پوستی حین راه رفتن یا استراحت وجود دارد.
• در دستگاه قرار داشتن نوزاد منعی برای تماس پوستی ایجاد نمیکند.
در برخی از کشورها از این روش فقط به عنوان یک روش حمایتی در کنار مراقبت از نوزاد درون دستگاه به منظور تولید شیر در مادر و ایجاد پیوند عاطفی بین آنها برای مدت محدود 10 الی 60 دقیقه در روز استفاده میشود.
برخی نیز معتقدند که نوزاد باید ابتدا درون دستگاه به وضعیت پایدار برسد و سپس تماس پوستی انجام شود، ولی در واقع تماس پوستی است که در ثبات وضعیت نوزاد نقش کلیدی دارد.
تماس پوستی وقتی میزان استرس را به حداقل میرساند که به صورت 24 ساعته بدون هیچ وقفهای در تماس با مادر یا پدر انجام شود، اما همهی بیمارستانها فضای کافی برای این کار را در اختیار ندارند.
مراقبتهای ویژهی نوزاد نارس در خانه
مراقبت از نوزاد نارس در خانه از بسیاری جهات میتواند با مراقبت از یک نوزاد رسیده متفاوت باشد. بسیاری از خانوادهها از ترخیص زودتر نوزاد نارس خود از بیمارستان خوشحال میشوند و ترجیح میدهند ادامهی مراقبت از او را در خانه انجام دهند. با ورود نوزاد به خانه بار مسئولیت نگهداری ویژه از او دیگر به وظایف اعضای خانواده افزوده میشود و نیازمند برنامهریزی مطلوب است. با توجه به حال عمومی نوزاد تازه متولد شده خود، باید از مراقبتهای لازم و توصیههای ایمنی نگهداری آگاهی کسب کنید که معمولاً مراقبین حاضر در بیمارستان قبل از ترخیص نوزاد، آموزشهای لازم را به والدین میدهند. این مراقبتها شامل موارد زیر است:
درجهی حرارت مناسب
حفظ درجهی حرارت بدن نوزاد نارس در محدودهی نرمال از اهمیت ویژهای برخوردار است. بهترین راه برای نگهداشتن دمای بدن نوزاد در حد مطلوب، پوشاندن بدن نوزاد با لباس و پتو به صورت لایه لایه است تا با توجه به تغییر دمای محیط بتوان لایهها را کم یا زیاد کرد. حفظ دمای مناسب بدن نوزاد در حمام و بعد از آن نیز بسیار مهم است. نه تنها سرما، بلکه گرمای زیاد نیز برای سلامت نوزاد مضر است.
خواب آرام نوزاد
برای کمک به خواب آرام نوزاد نیاز است تا همانند یک بزرگسال شرایط لازم برای خواب آسوده را برای نوزاد خود فرآهم کنید. محیط آرام با نور کم میتواند با بهبود خواب نوزاد شرایط لازم برای رشد مطلوب نوزاد نارس را به وجود آورد. در ماههای اولیه در طی شب ممکن است نوزاد به دلیل کوچکتر بودن و گرسنگی زود به زود، نسبت به نوازدان رسیده بیشتر از خواب بیدار شود. مدتها زمان میبرد تا والدین و سایر اعضای خانواده شب را یکنواخت و بیدغدغه به صبح برسانند.
سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS)
در اثر این سندرم، معمولاً در طول شش ماه اول زندگی نوزادان به ظاهر سالم در خواب میمیرند. نوزادان نارس در معرض خطر نسبتاً طولانیتری نسبت به نوزادان رسیده هستند. هنوز علت دقیق این سندرم مشخص نیست، اما برخی کارها به کاهش آن کمک میکند. با انتشار این دستورالعمل در سال 1991 تعداد مرگ و میر به دلیل سندرم مرگ ناگهانی شیرخوار به شدت کاهش یافته است.
نکاتی برای کاهش مرگ ناگهانی نوزاد
• از خواباندن نوزاد به پشت بپرهیزید.
• استفاده از پتوی کم وزن و دور کردن پتو و ملافه از صورت نوزاد
• اجتناب از استعمال سیگار در خانه
• هماتاقی ماندن با کودک تا حداقل شش ماهگی کودک
• پرهیز از به خواب رفتن در کنار کودک بر روی مبل یا تخت خود، به خصوص در صورت خستگی شدید یا مصرف دارو
• محافظت کودک از نور مستقیم خورشید
• تعدیل دمای اطاق بین 16 الی20 درجهی سانتیگراد
• بسته به میزان نارسی نوزاد، شستشوی آن با آب و پنبه در چند ماه اول تولد
• مراقبت از پوست خشک نوزاد بدون استفادهی خودسرانه از محصولات شیمیایی نرمکننده و زیر نظر پزشک
• خشک کردن پوست نوزاد بلافاصله بعد از هر بار شستشو
دیدگاه