هرپس سیمپلکس | علایم هرپس سیمپلکس | انواع هرپس سیمپلکس | درمان هرپس سیمپلکس

ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) عفونتی است که باعث تبخال می شود. این ویروس در دسته بیماری های منتقله از راه جنسی قرار دارد، و از بیماری های مقاربتی STI به شمار میرود.

هرپس سیمپلکس

تبخال به عنوان یکی از بیماری های مقاربتی در مردان و زنان، نوعی بیماری ویروسی است که در اثر ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) ایجاد می‌شود. ممکن است تبخال روی دهان ظاهر شود (تبخال دهانی یا HSV نوع 1) یا دستگاه تناسلی را تحت‌­الشعاع قرار دهد (تبخال تناسلی یا HSV نوع 2).

بین HSV-1 و HSV-2 شباهت های زیادی وجود دارد که باعث می  شود افتراق بالینی آن‌ها بسیار مشکل باشد.

این ویروس از طریق تماس مستقیم با دهان یا آلت تناسلی فردی که به­‌واسطه­ دخول جنسی یا سکس دهانی و بوسه به ویروس مبتلا شده منتقل می‌­شود. با این­که انواع HSV مربوط به موقعیت مشخصی است، ممکن است هر نوع از آن در هر قسمت از بدن ظاهر شود.

علایم هرپس سیمپلکس

از جمله علائم شایع تبخال در مردان می‌­توان موارد زیر را نام برد:

- مورمور، خارش یا سوزش پوست در قسمت­هایی که تاول ظاهر می‌­شود.
- تاول روی آلت تناسلی یا بیضه، دور یا روی مقعد، کفل یا ران
- تاول روی لب، زبان، لثه و سایر قسمت­‌های بدن
- درد عضلات کمر، کفل، ران یا زانو
- التهاب و گاهی حساس شدن غدد لنفاوی کشاله
- بی­‌اشتهایی
- تب
- احساس ناخوشی

انواع هرپس سیمپلکس

ویروس هرپس سیمپلکس یک ویروس مسری است که می تواند از طریق تماس مستقیم از فرد به فرد منتقل شود. دو نوع ویروس تبخال وجود دارد.

 نوع یک ویروس هرپس سیمپلکس HSV-1

این ویروس عامل تبخال بر روی لب است و معمولاً از طریق بزاق آلوده منتقل می شود.HSV-1 می تواند از طریق روش های زیر منتقل شود :

- غذا خوردن در ظروف مشترک
- به اشتراک گذاشتن رژ لب
- بوسیدن

نوع دو ویروس هرپس سیمپلکس HSV-2

ویروس هرپس سیمپلکس عامل تبخال تناسلی است و همانند ویروس اچ پی وی از طریق رابطه جنسی منتقل می شود. بر طبق آمار منتشر شده از آکادمی پوست آمریکا (AAD)، حدود 20 درصد از بزرگسالان فعال جنسی در ایالات متحده مبتلا به HSV-2 هستند. عفونت HSV-2 از طریق تماس جنسی با بیمار مبتلا تبخال گسترش می یابد. اما در اغلب موارد ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 از افرادی منتقل می شود که علامت و یا زخم ندارند.

علائم HSV-1

- زخم باز یا تاول در ناحیه صورت، دهان یا لب
- درد موقع جویدن غذا، بلع یا صحبت کردن
- خارش زخم و ناحیه اطراف زخم
- تورم غدد لنفاوی
- سر درد
- از دست دادن اشتها
- احساس خستگی

علائم HSV-2

- تاول و زخم داخل یا خارج ناحیه تناسلی که ممکن است بزرگ باشد یا کوچک و اغلب بصورت خوشه ای هستند
- احساس خارش یا سوزش در ناحیه تناسلی یا اطراف مقعد
- درد در پاها، باسن یا ناحیه تناسلی
- درد هنگام ادرار
- ترشحات غیر طبیعی آلت مرد
- ترشحات غیر طبیعی واژن

افراد در معرض خطر هرپس سیمپلکس

احتمال انتقال این آلودگی برای هر فردی و در هر سنی وجود دارد. اما دسته ای از افراد بیشتر از سایرین در معرض خطر این آلودگی هستند. عوامل خطر ابتلا به هرپس سیمپلکس نوع 2 عبارتند از:

- برقراری رابطه جنسی بدون استفاده از وسایل محافظت کننده مانند کاندوم
- دارا بودن شرکای جنسی متعدد
- برقراری رابطه جنسی در سن کم
- جنسیت زن
- ابتلا به سایر عفونت های منتقله از راه جنسی (بیماری مقاربتی STI)
- سیستم ایمنی ضعیف
- تولد از مادر مبتلا به تبخال تناسلی

راه انتقال هرپس سیمپلکس

متاسفانه ویروس هرپس حتی وقتی هیچ علامتی از بیماری وجود ندارد می‌تواند به دیگران منتقل شود و بسیار مسری است. عفونت مجدد می تواند از طریق تماس دست از ناحیه آلوده به سایر نقاط پوست با خاراندن یا مالیدن پوست منتقل شود. 

HSV-1 از طریق ترشحات یا زخم روی پوست و از طریق بوسیدن، اشتراک مسواک یا خوراکی نیز می تواند منتقل شود.

HSV-2 عموما از طریق تماس جنسی با فرد آلوده منتقل می شود. از آنجایی که HSV-2  می‌تواند از طریق مادر به نوزاد در حین تولد منتقل شود، زنان باردار مبتلا به هرپس تناسلی باید تحت نظر پزشک باشند و حتی ممکن است به انجام سزارین توصیه شوند. استرس، ضعف سیستم ایمنی، تماس جنسی پرخطر و تماس پوست با پوست از عوامل شایع تسهیل انتقال هرپس ویروس هستند.

تشخیص ویروس هرپس سیمپلکس

معمولا وجود عفونت هرپس ویروس از روی علائم قابل تشخیص است و نیازی به انجام تست تشخیصی وجود ندارد ولی در مواردی که علت ضایعه مشخص نباشد انجام تست توصیه می شود.

انجام تست هرپس ویروس، سایتومگالوویروس، توکسوپلاسما و روبلا (سرخجه یا سرخک آلمانی 3 روزه) در قالب آزمایشی به نام TORCH انجام میگیرد. روش های تشخیصی برای هرپس ویروس شامل:

1- کشت ویروس: در این روش نمونه بافت یا تراش زخم برای تست به آزمایشگاه فرستاده می شود.

2- تست PCR: در این روش وجود ژنوم هرپس ویروس در نمونه خون و مایع نخاعی مورد بررسی قرار می گیرد. در این روش می توان HSV1 را از HSV2 افتراق داد.

3- تست سرولوژیکی: در این روش مثل الایزا، وجود آنتی بادی علیه ویروس در نمونه خون مورد بررسی قرار می گیرد

4- تعیین آنتی ژن ویروسی: در این روش که به کشت سلولی نیز ارجعیت دارد به دلیل این که سلول مورد نیاز برای کشت گران است و هر آزمایشگاهی ممکن است دسترسی نداشته باشد و از طرفی هم با ماندن نمونه و یا بر اثر بدی نقل و انتقال نمونه مشکل از بین رفتن ویروس را نداریم. در این روش نمونه جمع آوری شده از سلول های محل ضایعه بیمار با سواپ روی اسلاید فیکس می شود و با آنتی بادی نشاندار شده با مواد فلورسنت رنگ آمیزی می شود (روش فلورسنت مستقیم DFA) و سپس با میکروسکوپ فلورسنت بررسی می شود.

5- برای افتراق بین HSV1, HSV2 یک گزینه مورد اعتماد انجام تست تشخیصی سرولوژیکی گلیکوپروتئین G است : (gG-1, gG-2) که به روش الایزا انجام می گیرد. گزینه دیگر انجام تست وسترن بلات است که در این روش پروتئین های مخصوص HSV1  و HSV2 از سلول های آلوده بیمار استخراج و روی بلات فیکس می شوند و با استفاده از آنتی بادی علیه هر پروتئین وجود یا عدم وجود پروتئین مربوط به هر HSV مشخص می شود. البته این روش بصورت تجاری در دسترس آزمایشگاه ها نیست. چون این تست هم گران است هم زمان بر.

6- تست Tzank smear : این روش الان زیاد مرسوم نیست. این تست به بررسی تغییر شکل سلول های آلوده به هرپس سیمپلکس می پردازد. در این سلول ها اجزاء داخلی سلول بزرگ می شوند و تشکیل سلول هایی با چند هسته را می دهند. اسمیر تهیه شده با رنگ آمیزی رایت-گیمسا زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می گیرد. این روش حساسیت پایینی دارد چون نمی تواند بین HSV-1 و HSV-2 را افتراق دهد. این تست در زمان اورژنسی انجام می گیرد وقتی که تست جایگزینی در دسترس نباشد. البته این تست بیشتر برای تشخیص HSV-2 بکار می رود.

درمان ویروس هرپس سیمپلکس

عفونت هرپس ویروسی به طور کامل نمی تواند درمان شود و تنها با کاهش علائم میتوان نشانه ها را تسکین داد. در واقع هدف از درمان پیشگیری از گسترش عفونت، کنترل بیماری، کاهش بروز خطرات، کاهش درد، شروع برنامه‌های آموزشی و مشاوره‌ای و استفاده از داروهای ضد ویروسی است. از جمله داروهای موثر برای عفونت هرپس ویروسی:

- آسیکلوویر: با مهار همانند سازی ویروس تکثیر ویروس را کند می کند و دوره عفونت را کاهش می‌دهد.
- والاسیکلوویر که پیش ساز آسیکلوویر است و در بدن به آسیکلوویر تبدیل می‌شود.
- فامسیکلوویر
- پمادهای ضد ویروسی گیاهی مثل: میرتوپلکس، آفتوپلکس و ملیسان که در تسکین درد موثر هستند
- برخی از ترکیبات گیاه مریم گلی نیز میتوانند از اتصال ویروس به سلول جلوگیری کنند و به این ترتیب آنرا غیر فعال می‌کنند.