آزمایش مدفوع اطلاعات زیادی را مربوط به بیماری های دستگاه گوارش، سوءتغذیه، انواع عفونت ها و سرطان در اختیار متخصص داخلی و متخصص گوارش قرار می دهد. نمونه های مدفوع به روش های مختلف در آزمایشگاه بررسی می شوند.
به طور کلی آزمایش مدفوع شامل آزمایش خون مخفی در مدفوع، کشت مدفوع، آزمایش انگل در مدفوع، آزمایش کالپروتکتین مدفوعی، آزمایش آنتی ژن مدفوعی و آزمایش DNA مدفوع می باشد. آزمایش مدفوع برای بررسی وجود انگل، دارای بالاترین کاربرد اپیدمیولوژیک در هنگام غربالگری جمعیت های بزرگ در معرض خطر (به عنوان مثال کودکان مدرسه ای در مناطق بومی یا مناطق دارای کنترل ضعیف آلودگی های دهانی مدفوعی) است.
مدفوع از نظر رنگ، قوام، مقدار، شکل، بو و وجود مخاط بررسی می شود. وجود خون پنهان (پنهان)، چربی، صفرا و گلبول های سفید خون بررسی می شود. PH مدفوع نیز ممکن است اندازه گیری شود. کشت مدفوع نیز انجام می شود تا وجود باکتری ها مشخص شود.
از کاربردهای تشخیصی آزمایش مدفوع می توان به موارد زیر اشاره کرد:
• به شناسایی بیماری های دستگاه گوارش، کبد و لوزالمعده کمک می کند.
• در یافتن علت مشکلات موثر بر دستگاه گوارش کمک می کند. مانند اسهال طولانی مدت، اسهال خونی، افزایش مقدار گاز معده، حالت تهوع، استفراغ، از دست دادن اشتها، نفخ شکم، تب، درد شکم و گرفتگی شکم.
• غربالگری سرطان روده ی بزرگ با بررسی خون مخفی در مدفوع
• شناسایی انگل هایی مانند کرم های سوزنی یا ژیاردیا
• تشخیص علت عفونت مانند باکتری ها، قارچ ها یا ویروس ها
• بررسی کاهش میزان جذب مواد مغذی توسط دستگاه گوارش (سندرم سو جذب).
آزمایش مدفوع چگونه است؟
ازآنجایی‌که بسیاری از داروها می‌توانند نتیجه آزمایش را تغییر دهند، مهم است که بسته به نوع تجزیه‌وتحلیل مدفوع، از مصرف برخی داروها پرهیز کنید. برای مثال، ممکن است لازم باشد مصرف داروهایی مانند آنتی‌اسیدها، داروهای ضداسهال، داروهای ضدانگل، آنتی‌بیوتیک‌ها، ملین‌ها یا داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) را از یک تا دو هفته قبل از انجام آزمایش قطع کنید.
اخیرا آزمایش اشعه ایکس با استفاده از مواد کنتراست باریم، مانند تنقیه باریم یا سری دستگاه گوارش فوقانی (بلع باریم) انجام داده‌اید. باریم می‌تواند در نتایج آزمایش مدفوع، تداخل ایجاد کند.
در هفته‌ها یا ماه‌های اخیر سفر و به‌خصوص سفر خارجی داشته‌اید. این مسئله می‌تواند به پزشک کمک کند که برای تشخیص انگل‌ها، قارچ‌ها، ویروس‌ها یا باکتری‌هایی که ممکن است باعث مشکل شده باشند اقدام کند.
اگر مدفوع شما باید ازنظر وجود خون بررسی شود، ممکن است لازم باشد که دو تا سه روز قبل از انجام آزمایش مدفوع، از مصرف برخی غذاها اجتناب کنید. این امر بستگی به نوع آزمایش مدفوع دارد. همچنین، اگر در دوره قاعدگی یا خونریزی فعال ناشی از هموروئید هستید، آزمایش مدفوع ندهید.
نتیجه طبیعی آزمایش مدفوع
مدفوع، قهوه‌ای، نرم و خوش‌فرم به نظر می‌رسد.
در مدفوع، خون، مخاط، چرک، الیاف گوشت هضم نشده، باکتری‌های مضر، ویروس‌ها، قارچ‌ها یا انگل‌ها وجود ندارد.
مدفوع لوله‌ای‌شکل است.
نتیجه غیرطبیعی آزمایش مدفوع
• مدفوع به رنگ سیاه، قرمز، سفید، زرد یا سبز است.
• مدفوع به شکل مایع یا بسیار سفت است.
• میزان مدفوع، بیش‌ازحد است.
• در مدفوع، خون، مخاط، چرک، الیاف گوشت هضم نشده، باکتری‌های مضر، ویروس‌ها، قارچ‌ها یا انگل‌ها وجود دارد.
• مدفوع حاوی سطوح پایین آنزیم‌هایی مثل تریپسین یا الاستاز است.
اصطلاحات مختص شکل مدفوع
Formed یا F یا شکل دار (معنی formed در آزمایش مدفوع به معنای مدفوع شکل دار است)
Soft یا S یا نرم (معنی soft در آزمایش مدفوع به معنای مدفوع نرم است)
Loose یا L یا شل (معنی loose در آزمایش مدفوع به معنای مدفوع شل است)
Watery یا W یا آبکی
نمونه دارای موکوس = M یا Mocoid
نمونه دارای خون =B یا Bloody
اصلاحات مختص به رنگ مدفوع:
قهوه ای = Brown
سیاه = Black
زرد = Yellow
سبز = Green
سفید = White
موکوس Mucus
برای بررسی موکوس نمونه آزمایش مدفوع، توسط یک آبسلانگ قسمتی از یک نمونه را برمی‌دارند. در حین برداشت، وضعیت و حالت کش آمدن نمونه را بررسی و گزارش می‌دهند.
آمادگی های لازم جهت انجام آزمایش مدفوع
در صورتی که امکان جمع آوری مدفوع در آزمایشگاه ميسر نمی باشد، پس از جمع آوری مدفوع خود می تواند آن را ظرف مدت ۲ ساعت به آزمايشگاه تحويل دهد و در صورتی نگهداری مدفوع در دمای يخچال امکان نگهداری مدفوع تا ۸ ساعت وجود دارد.
نمونه هی اسهالی حداكثر ظرف نيم ساعت بايد به آزمايشگاه رسانده شود چنانچه تست كشت مدفوع داريد فقط می توانيد نمونه را حداكثر ظرف ۲ ساعت به آزمايشگاه تحويل دهيد.
آزمایش بررسی خون مخفی در مدفوع
گاهی اوقات خونریزی های مختصری در بخش های مختلف لوله گوارش اتفاق می افتد که به علت مقدار کم با چشم قابل ديدن نيست. بنابراين بايد با روش های آزمايشگاهی تشخيص داده شود. بهتر است اين آزمايش در ۳ نوبت انجام شود.
برای انجام این آزمایشات بايد نکات زير را رعايت نمود:
۴۸ تا ۷۲ ساعت پیش از آزمایش و در طی دوره جمع آوری نمونه مدفوع از خوردن گوشت قرمز، گوشت سفيد، ماهی، شلغم و تربچه خودداری نماييد.
مصرف داروهای زیر:
آهن، ایندومتاسین، کلشی سين، آسپرين، بروفن، کورتون ها و ويتامين C، بايد ۴۸ ساعت پيش از انجام آزمايش و دوره جمع آوری نمونه قطع شود. در صورت خونريزی از لثه ها در حين تميز کردن دهان در طی ۴۸ ساعت پيش از انجام آزمايش از مسواك زدن و كشيدن نخ دندان اجتناب نماييد.
نمونه باید سریعا به آزمایشگاه تحويل داده شود.
نمونه مدفوع نباید با ادرار یا سایر مواد آلوده شود.
نکته مهم: توجه نمایید که نام و نام خانوادگی، شماره بيمار و نوع نمونه روی ظرف جمع آوری نمونه حتما قيد گردد.
راهنمایی های غذايی:
سه روز قبل و در زمان جمع آوری نمونه مدفوع از خوردن موارد زیر خودداری نماييد:
جگر، گوشت گاو، خوک، بره (گوسفند)
انواع میوه هایی نظير: خربزه، هندوانه، گرمک، طالبی، شلغم، گل کلم ، تربچه ترب و کلم بروكلی ،خيار، ترب كوهی (ريشه خردل)، هويج، ميوه ها و عصاره های ترش مزه (ليمو ترش)
دیدگاه